1 1512-yilda Oʻrta Osiyoda yana bir davlat Xiva xonligi vujudga keldi

• 
  1) 1512-yilda Oʻrta Osiyoda yana bir davlat - Xiva xonligi vujudga keldi.
  
• 
  2) Xiva xonligining asoschisi qipchoq dashtlaridan Elbarsxon edi.
  
• 
  3) Shayboniylar davlatni 1512-1770 yillarda boshqargan.
  
• 
  4) Abulg‘ozixon hokimiyatga kelishi bilan mamlakatda sezilarli o‘zgarishlar yuz berdi. 1646-yilda Amudaryo kanalining oʻzgarishi natijasida Gurgench suvsiz qolib ketganligi sababli Urganch shahriga asos solgan.
  

Uning hukmronligi davrida yirik sugʻorish ishlari olib borildi, yangi sugʻoriladigan yerlar borgan sari oʻtroq boʻlib qolgan oʻzbek qabilalari oʻrtasida taqsimlandi.

Abulg‘ozixon, xon – tarixchi Xiva tarixshunoslik maktabiga asos solgan. Shuningdek, u “Shazharai turk”, “Shazharai tarokima” asarlarini yozib, tarixda iz qoldirdi.

• 
  5) 1770-yilda Qoʻngʻirotlar sulolasi hukmronligi oʻrnatildi, lekin bu sulola Chingiziylar oilasidan emas, shuning uchun ular qoʻgʻirchoq xonlarni taxtga koʻtardilar. Birinchi hukmdor Muhammad Amin (1770 - 1790). Eng koʻzga koʻringan hukmdor Muhammad Rahim (1806 — 1825) boʻlib, xonlikni birlashtirishni yakunladi, oliy kengash tuzdi, soliq islohotini oʻtkazdi, qoʻshni mayda mulklarni oʻziga boʻysundirdi. Qoʻngʻirotlar sulolasi 1920-yilgacha hukmronlik qildi.
  
• 
  6) XIX asrning 20-yillari boshidagi maʼlumotlarga koʻra, Xiva xonligi aholisi 800 ming kishini tashkil qilgan. Xiva xonligi poytaxti aholisining asosiy qismini oʻzbeklar, turkmanlar, qoraqalpoqlar, qozoqlar tashkil etgan.
  
• 
  7) Maʼmuriy-hududiy boʻlinishiga koʻra xonlik 15 viloyatdan iborat boʻlgan: Pitnak, Xazorasp, Xonqa, Urganch, Qoʻshkoʻpir, Gʻazovot, Kunya-Urganch, Xodjeyli, Chumanay, Qoʻngʻrat, Kiyat, Shahabbos, Tashaon-Amur, , shuningdek, 2 ta nazorat qilinadigan hudud.
  
• 
  8) Yer xonlikning asosiy boyligi hisoblangan. U sugʻoriladigan (axya) va sugʻorilmaydigan (adra) yerlardan iborat edi. Xiva xonligi yerlari ham mulkchilik shakliga ko`ra 3 qismga bo`lingan: davlat, xususiy, vaqf.
  

Xon va uning qarindoshlari, turli oliy tabaqali amaldorlar, ruhoniylar va boy savdogarlar barcha yerlarning yarmiga egalik qilishgan. Qolgan yerlar davlat hisoblangan 9vaqflardan tashqari). Ijarachi dehqonlar davlat va xususiy yerlarda ishlagan.

9) Xiva xonligida ham boshqa davlatlardagidek soliq va bojlar koʻp boʻlgan. Er salguti asosiy soliq hisoblangan.
Zakotni hunarmandlar, chet ellik savdogarlar, chorvadorlar berardi.

• 
  10) Aholi majburiy jamoat ishlariga jalb qilingan:
  
• 
  1) begar - har bir oiladan bir kishi davlat uchun yiliga 12 kun ishlashi kerak edi.
  
• 
  2) kazuv - sug'orish kanallarini tozalash ishlari butun qishloq aholisini qamrab oldi.
  
• 
  3) ichki va obxura kazuv - sug'orish tizimlari va to'g'onlarni tozalashda har yili qatnashish.
  
• 
  4) xachi - mudofaa to'g'onlari va to'g'onlarni qurishda, shuningdek ularni mustahkamlashda ishtirok etish.
  
• 
  11) Buxoro va Xiva xonliklari oʻrtasida har doim qarama-qarshiliklar kuzatilgan. Buning sababi, birinchidan, har bir tomonning o‘z chegaralarini qo‘shni davlat hisobidan kengaytirishga intilishi bo‘lsa, ikkinchidan, Buxoro va Xiva xonliklarida hukmron sulolalarning oilaviy nizosi edi. Ubaydullaxon va Abdullaxon II davrida Xiva xonligi Buxoroga tobe edi.
  
• 
  12) Eron shohi Nodirshoh xonlikdagi siyosiy beqarorlikdan foydalanib, 1740 yilda Xivani egalladi. Oʻzining advokatini Xivaga hokim qilib tayinlab, Eronga qaytib keldi. Xivada Eron boshqaruv tizimi oʻrnatilmoqda. Yana bir soliq “kuya omon” joriy etilmoqda.
  
• 
  13) Ichki va tashqi savdo xon xazinasiga katta daromad keltirdi. Ichki savdoda Xivaning yopiq bozori alohida ahamiyatga ega edi. Bozorga olib boruvchi yo‘lning ikki tomonida ustaxonalar, do‘konlar qurilgan. Bozordagi savdo joylaridan foydalanish huquqi uchun sotuvchilardan alohida to'lov - "tagdjoy" undirildi.
  
• 
  14) Mamlakat, umuman olganda, yomon rivojlangan emas edi, LEKIN Buxoro xonligi bilan davom etayotgan urushlar, oʻzaro urushlar, boʻlinishlar tufayli mamlakatda boʻlinish holatlari yuz berdi. Sulola o'zgardi, xonlar - qo'g'irchoqlar paydo bo'ldi, bularning barchasi ijtimoiy hayotning orqada qolishiga olib keldi.
  

XVI asr boshlarida oʻzbek xoni Ilbarslar Amudaryoning quyi oqimidagi bir qancha feodallarning mulklarini qadimgi Xorazm hududida birlashtirgandan soʻng Xiva xonligi tashkil topgan. XVII asr boshlariga kelib xonlik mintaqadagi eng muhim davlatlardan biriga aylandi. Abu-l-G‘ozixon (1643-1663) va Muhammad Anush (1663-1674) davrida xonlik g‘arbda Kaspiy dengizigacha, shimoldan Emba daryosigacha (hozirgi Qozog‘iston hududi), janubdan to‘g‘rigacha o‘sishda davom etdi. Xuroson (hozirgi Erondagi mintaqa) va sharqda.