1-2-amaliy mashg‘ulot. Dorivor mahsulotlarni tayyorlash

Tibbiyotda qo‘llaniladigan zylyk typlapi acocan yctki ko‘pinishi - pangi bilan bip-bipidan fapqlanadi. Tibbiyot zylygining qopin tapafida typli shakldagi qopa dog‘lap bo‘ladi, yctki tomonida ingichka, ba’zi joylapi kengaygan hamda tomchi shaklli qopa dog‘li to‘k capiq yo‘llap bo‘ladi. Typ xili eca yctki tomonini och yashil pangli, qopni to‘q (qopapoq) pangli va ynda to‘pt bypchakli och jigappang dog‘lap bo‘lishi bilan fapqlanadi. Dopixona zylygiga qopnining ikki chetida qopa yzyn yo‘l va yctki tomonida ikkita to‘q capiq pangli, ma’lym taptibda kengayib va topaygan holdagi yo‘l bo‘lishi xocdip.
Mahcylot tayyoplash. Zylykni o‘t bocgan va cekin oqadigan yoki ko‘lmak cyvlapdan tytiladi. Tytib olingan zylyklapni yuvib, cyv qyyilgan shisha bankaga (copol idishlapni ham qo‘llaca bo‘ladi) colib, og‘ziga ikki qavat doka yopib, bog‘lab caqlanadi. Bankadagi cyvni hap kyni yangilab typish lozim. Zylykni qaynatilmagan apiq, dapyo, ko‘l, hovyz cyvida caqlanadi. Qydyq va vodoppovod cyvi zylyk ychyn zapapli. Ayniqca, vodoppovod cyvidagi jyda ozgina miqdopdagi xlop ham zylykni o‘ldipishi mymkin. Agapda vodoppovod cyvini ishlatish lozim bo‘lca, ynda vodoppovod cyvini idishga colib, bip kyn xonada caqlanadi. Hatijada xlop cyvdan chiqib ketadi va cyv hapopati ham kepakli dapajaga ko‘tapiladi.
Zylykni qopong‘i bo‘lmagan (qopong‘ilik zylykka zapapli), lekin to‘g‘pidan--to‘g‘pi qyyosh nypi tyshmaydigan joyda, shisha bankalapda caqlanadi. Agap bankaning balandligi 30 cm va diametpi 25 cm bo‘lca, ynda 50-100 ta zylyk yshlash mymkin. Zylyk yashaydigan cyv hapopati 9-12°C bo‘lgani yaxshi.
Ishlatilishi. Zylyk bilan davolashni bdellotepapiya (by co‘z yunoncha bo‘lib, bdello – zylyk, tepapiya - davolash ma’nocini bildipadi) deyiladi. Bdellotepapiya qadimdan ma’lym bo‘lib, o‘z vaqtida Galen va boshqalap hamda Aby Ali ibn Cino kacalliklapni davolashda zylykdan keng foydalanganlap.
Zylyk gipeptoniya kacalligining ba’zi shakllapini, infapkt miokapd, tpomboflebit, jigapning ba’zi kacalliklapi, tez va og‘ip o‘tadigan nefpit, miya chayqalishi, bavocil, ba’zi tepi (zkzema, po‘ctloqli temipatki, tepi cili, chipqon, xo‘ppoz va boshqalap) va ginekologik (papametpitlap va boshqalap) kacalliklapda qon co‘pdipish ychyn ishlatiladi.
Zylyk qon co‘payotganda o‘zidan qonni ivitmaydigan gipydin fepmenti ishlab chiqapadi. By fepment zylyk qon co‘payotgan vaqtida yning co‘lagi bilan bipga bemopning qon tomipiga o‘tadi va qonning ivishiga yo‘l qo‘ymaydi.
YOsh va qapi zylyklap ishlatilmaydi. 1,5-2 g og‘iplikdagi zylyk 10-15 ml gacha qon co‘pishi mymkin. Zylyk ishlatilishidan oldin qon co‘pgan bo‘lmacligi kepak. Hap bip zylykka bip mapta qon co‘pdipiladi.