1 5-mavzu: O‘zbekistonda dеmokratik, fuqarolik jamiyati asoslarining shakllanishi, amalga oshirilgan siyosiy islohotlar. Reja
partiyalar «jamoat birlashmalari» sifatida e‘tirof etiladi
Download 212.77 Kb. Pdf ko'rish
|
5-mavzu Word
|
partiyalar «jamoat birlashmalari» sifatida e‘tirof etiladi 236
. Mazkur
9
Konstitutsiyaning 58-moddasida esa «davlat organlari va mansabdor shaxslarning jamoat birlashmalari faoliyatiga aralashishiga, shuningdek jamoat birlashmalarining davlat organlari va mansabdor shaxslar faoliyatiga aralashishiga yo‗l qo‗yilmaydi» 237
, deyiladi. Bu bilan, birinchidan, siyosiy partiyalar jamoat birlashmalari kabi jamiyatning instituti ekanligi e‘tirof etiladi; ikkinchidan, siyosiy partiyalarning davlat hokimiyati organlari faoliyatiga aralashishga yo‗l qo'yilmasligi konstitutsiyaviy me‘yorlar bilan taqiqlanib, unihg davlat hokimiyatiga daxldor emasligi ta‘kidlanadi. Mazkur huquqiy asoslardan shunday xulosa chiqadiki, siyosiy partiyalarning «siyosiyligi» ularning saylovlardagi ishtiroki va davlat hokimiyatiga nomzodlar ko‗rsatishi bilan cheklanadi. Siyosiy partiyalar davlat hokimiyati boshqaruvida to‗g‗ridan to‗g‗ri ishtirok etmaydilar. Saylovlarda g‗alaba qozongan partiyalarning vakillari esa davlat hokimiyati organlaridagi boshqaruvda ishtirok etadilar. Lekin, bu kabi boshqaruvdagi ishtirok siyosiy partiya a‘zosi sifatida emas, balki, biron-bir mansabni egallagan shaxs sifatida amalga oshiriladi. O‗zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 34-moddasida jamiyatdagi muxolifiy huquqni himoya
qilish maqsadlarida quyidagi qoida
mustahkamlangan: «Siyosiy partiyalarda, jamoat birlashmalarida, ommaviy harakatlarda, shuningdek hokimiyatning vakillik organlarida ozchilikni tashkil etuvchi muxolifatchi shaxslarning huquqlari, erkinliklari va qadr-qimmatini hech kim kamsitishi mumkin emas» 238 .
Prezidenti saylovi to‗g‗risida»gi Qonunda saylovning ko‗p partiyaviylik asosida o'tkazilishi huquqiy jihatlardan e‘tirof etildi. Mazkur Qonunda siyosiy partiyalar mamlakat Prezidentligiga nomzodlar ko'rsatish huquqiga ega ekanligi aniq va ravshan ifodalandi. 1991 yil 14-fevralda qabul qilingan «O'zbekiston Respublikasida jamoat birlashmalari to‗g‗rjsida»gi Qonun mamlakatda ko‗ppartiyaviylik tizimi shakllanishining huquqiy jihatlarini ta‘minlab berishi natijasida mamlakatda yangi siyosiy partiyalarning shakllanish jarayonlari boshlandi. Milliy mustaqillik davrida tashkil topgan siyosiy partiyalardan biri, bu — O‗zbekiston Xalq demokratik partiyasidir. Partiyaga 1991-yilning 1 -noyabrida bo'lib o‗tgarf ta‘sis qurultoyida asos solindi. Mamlakatda mustaqillik yillarida siyosiy partiyalarning davlat hokimiyati organlaridan mustaqil ravishda rivojlanishi va keng faoliyat ko‗rsatishi uchun ijtimoiy-siyosiy kengliklar yaratildi. Shu bilan birga, Oliy Majlisning Qonunchilik palatasi «hududiy, ' bir mandatli saylov okruglari bo'yicha ko'p partiyaviylik asosida besh yil muddatga saylanadigan bir yuz ellik deputatdan iborat» 239
bo'lishi bu qoidaning O'zbekiston Respublikasining «O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylov to‗g‗risida»gi Qonunda mustahkamlab qo'yilishi siyosiy partiyalarning mamlakat qonun chiqaruvchi hokimiyatini shakllantirishdagi rolini oshirdi. Download 212.77 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|