1. Aholi statistikaning o`rganish ob’ekti

• Shunday qilib, demografik jarayonlarni o`rganish jarayonida faqat umumiy ko`rsatkichlardan foydalanish etarli emas. Aholini takror paydo bo`lish jarayonini faqat o`zaro bir-biri bilan bog’langan ko`rsatkichlar tizimi to`liq aks ettirishi mumkin: umumiy, yakka, maxsus, andozaviy ko`rsatkichlar.
• Sobiq SSSR davlatining parchalanishi va ijtimoiy-iqtisodiy o`zgarishlar natijasida aholining mexanik xarakati faollashib ketdi. Qochoqlar va majburiy ko`chishlar soni ortdi. Bular haqidagi ma’lumotlar davlatning migratsiya xizmati tomonidan to`planib, Davlat statistika qo`mitasiga beriladi. Qochoqlar va majburiy ko`chishlar sonining ortishi qabul qiluvchi tomon uchun qo`shimcha tashvishlar yaratadi: ishga joylash, uy-joy bilan ta’minlash, ijtimoiy qo`llab quvvatlash, tibbiy yordam ko`rsatish va h.k.
• Aholining tabiiy va mexanik xarakati sababli aholi sonining o`zgarishini o`rganish uchun aholining umumiy o`sish koeffitsienti aniqlanadi. Uni bir necha usul bilan aniqlash mumkin:
• Umumiy o`sish Kt=tabiiy o`sish Kt+Mexanik o`sish Kt;
• Umumiy o`sish Kt=(T-VE)+(K-Ch)/Ā x 1000%;
• :

;

• Umumiy o`sish Kt=A1-A0/Ā x 1000%
• «A» shahrida 2004 yil boshida 398 ming kishi yil oxirida esa 402 ming kishi mavjud bo`lgan. Yil davomida 3,; ming kishi ko`chib kelib, 1,0 ming kishi ko`chib ketgan.
• Mexanik o`sish Kt=3,;-1,0/400 x 1000%=6%0
• Umumiy o`sish Kt=4%+6%=10,0%0
• Shunday qilib, barcha omillar hisobiga aholining o`sishi 10%0ga, shu jumladan, mexanik o`sish 6% tashkil etgan.
• 13.5. Aholi migratsiyasi statistikasi
• Aholining mexanik harakati yoki migratsiyasi deb, aholining bir aholi punktidan boshqa punktga o`tishi yoki bir aholi punktidan boshqa punktga kelishi tushuniladi. Aholining ichki va tashqi migratsiyasi mavjud. Ichki migratsiya (mamlakat ichida doimiy yashash joyini o`zgartirish), tashqi (mamlakatdan doimiy yashash uchun chiqib ketish), mavsumiy (yilning ma’lum davrlarida mavjud aholi sonining o`zgarishi), mayatnikli migratsiya (kishilarning xar kuni uyidan ish yoki o`qish joyiga, yoki aksincha xarakatiga aytiladi).
• Yil davomida mamlakatga kelganlar soni 157,1 ming, chiqib ketganlar — 177,7 ming kishini, migratsiya saldosi esa -20,6 ming kishini tashkil etdi.

;