1-амалий машғулот (2-Соат) Mavzu. Statistika fanining predmeti va uslubi

1-амалий машғулот (2-Соат)
Mavzu. Statistika fanining predmeti va uslubi.
Ushbu mavzu seminar darsida quyidagi savollar muhokama qilinishi zarur:

• 
  Statistikaning paydo bo‘lishi va rivojlanish bosqichlari;
  
• 
  Statistikaning predmeti va metodlari;
  
• 
  Statistika faning tarkibiy qismlari;
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasida statistika faoliyatini tashkil etilishi va uning huquqiy asoslari;
  
• 
  Bozor iqtisodiyoti sharoitida statistika fani va amaliyotining vazifalari.
  

Misol.
Urgut tumanidagi MMTP ga qarashli tamaki yetishtiruvchi fermer xo‘jaliklari bo‘yicha quyidagi ma’lumotlari berilgan (2009 yil hisobotlari bo‘yicha):

T/r	Tamakining hosildorligi, s/ga	Tamaki ekish uchun ajratilgan maydoni, ga	Sarflangan o‘g‘it miqdori (sof holda), s/ga
1.	II. 24,3	936	2,20
2.	III.25,4	915	2,30
3.	II. 23,8	850	2,25
4.	II. 22,1	750	2,40
5.	II. 24,5	840	2,40
6.	II. 22,1	650	2,90
7.	I. 20,5	740	2,30
8.	II. 22,4	830	2,10
9.	II. 23,4	740	2,05
10.	II. 22,6	890	2,08
11.	I. 19,8	880	2,05
12.	I. 20,5	780	2,07
13.	III. 24,9	915	2,35
14.	III. 25,9	845	2,45
15.	III. 27,5	750	2,50
16.	III. 24,7	730	2,45
17.	II. 21,7	650	2,30
18.	I. 18,5	745	2,37
19.	I. 19,6	840	2,35
20.	I. 20,1	750	2,35

Yuqoridagi keltirilgan ma’lumotlar asosida:

1. 
   Tamaki hosildorligi bo‘yicha xo‘jaliklarni uch guruhga bo‘lib chiqamiz;
   
2. 
   Har bir guruhdagi xo‘jaliklar soni, ekin maydoni, yalpi hosil, hosildorlik va 1 ga maydonga sepilgan o‘g‘it miqdorini;
   
3. 
   Har bir guruhdagi xo‘jaliklar va tuman bo‘yicha tamaki ishlab chiqarilishini yanada oshirish imkoniyatlarini;
   
4. 
   Qisqacha xulosa yozing.
   

- Endi yuqorida keltirilgan ma’lumotlar asosida quyidagilarni hisoblaymiz:

1. 
   Tamaki hosildorligi bo‘yicha xo‘jaliklarni uch guruhga bo‘lish uchun dastlab oraliq kattaligini aniqlash uchun quyidagi formula qo‘llaniladi:
   

teng bo‘ladi

2. 
   Endi guruhlar bo‘yicha oraliq intervalni hisoblab topamiz:
   

1. 
   18,5 - 21,5 s/ga
   
2. 
   21,6 – 24,5 s/ga
   
3. 
   24,6 – 27,5 s/ga
   

III. Har bir guruhga tegishli xo‘jaliklar bo‘yicha xo‘jaliklar soni, ekin maydoni, yalpi hosil, hosildorlik va 1 ga maydonga sepilgan o‘g‘it miqdorini quyidagi yordamchi statistik jadvallar orqali aniqlab chiqamiz:


I -guruh:
18,5-21,5 s/ga tegishli xo‘jaliklar bo‘yicha:

Xo‘ja-liklar	xo‘ja-liklar soni	Ekin may-doni, ga	hosil-dorlik, s/ga	Yalpi hosil, s	1 ga sarflan-gan o‘g‘it miqdori, s/ga	Jami sarflan-gan o‘g‘it miqdori, s
1	2	3	4 (5:3)	5 (3X4)	6 (7:3)	7 (3∙6)
7	X	740	20,5	15170	2,30	1702
11	X	880	19,8	17424	2,05	1804
12	X	780	20,5	15990	2,07	1615
18	X	745	18,5	13783	2,37	1766
19	X	840	19,6	16464	2,35	1974
20	X	750	20,1	15075	2,35	1763
jami va o‘rtacha	6	4735	19,8	93906	2,24	10620

II guruh:
21,6-24,5 s/ga tegishli xo‘jaliklar bo‘yicha:

Xo‘ja-liklar	xo‘ja-liklar soni	Ekin maydoni, ga	hosil-dorlik, s/ga	Yalpi hosil, s	1 ga sarflangan o‘g‘it miqdori, s/ga	Jami sarflan-gan o‘g‘it miqdori, s
1	2	3	4(5:3)	5 (34)	6 (7:3)	7 (36)
1	X	936	24,3	22745	2,20	2059
3	X	850	23,8	20230	2,25	1913
4	X	750	22,1	16575	2,40	1800
5	X	840	24,5	20580	2,40	2016
6	X	650	22,1	14365	2,90	1885
8	X	830	22,4	18592	2,10	1743
9	X	740	23,4	17316	2,05	1517
10	X	890	22,6	20114	2,08	1851
17	X	650	21,4	13910	2,30	1495
Jami va o‘rtacha	9	7136	23,1	164427	2,28	16279

3. 
   guruh:
   

24,6 – 27,5 s/ga tegishli xo‘jaliklar bo‘yicha:

Xo‘ja-liklar	xo‘ja-liklar soni	Ekin maydoni, ga	hosil-dorlik, s/ga	Yalpi hosil, s	1 ga sarflangan o‘g‘it miqdori, s/ga	Jami sarflan-gan o‘g‘it miqdori, s
1	2	3	4(5:3)	5 (34)	6 (7:3)	7 (36)
2	X	915	25,4	23241	2,30	2105
13	X	915	24,9	22784	2,35	2150
14	X	845	25,9	21886	2,45	2070
15	X	750	27,5	19875	2,50	1875
16	X	730	24,7	18031	2,45	1789
Jami va o‘rtacha	5	4155	25,5	105817	2,40	9989

Endi yuqoridagi hisoblangan uch jadvalning yakuniy ma’lumotlari asosida yagona umumlashtirilgan jadvalni quyida keltirib o‘tamiz:

Xo‘jaliklar-ning hosildor-ligi bo‘yicha guruhlangan guruhi, s/ga	Xo‘ja-liklar Soni	Ekin maydoni, ga	Yalpi hosil, s	Jami sarf-langan o‘g‘it miqdori,s	Hosil-dorlik, s/ga	1 ga sarf-langan o‘g‘it miq-dori, s/ga
1	2	3	4	5	6 (4:3)	7 (5:3)
I 18,5 – 21,5	6	4735	93906	10620	19,8	2,24
II 21,6 – 24,5	9	7136	164427	16279	23,1	2,28
III 24,6 – 27,5	5	4155	105817	9989	25,5	2,40
Jami va o‘rtachasi	20	16026	364150	36888	22,7	2,30

Demak, ushbu jadval ma’lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, guruxlar bo‘yicha 1 ga sarflangan o‘g‘it miqdorini belgilangan norma (me’yor) bo‘yicha oshirilib borilsa, shunga muvofiq ravishda hosildorlik ham oshib bormoqda. Bu misolimizda ushbu qonuniyat saqlanib qolingan.
IV. Har bir guruhdagi xo‘jaliklar va tuman bo‘yicha tamaki ishlab chiqarilishini yanada oshirish imkoniyatlarini:
1) 18,5-21,5 guruhi bo‘yicha:
( 25,5-19,8) x 4735 = 26990 s ni tashkil etadi.
2) 21,6-24,5 guruhi bo‘yicha:
( 25,5-23,1) x 7136 = 17126 s ni tashkil etadi.
3) Tuman bo‘yicha:
26990+17126=44116 s ni tashkil etsa,

u holda: 364150+44116=408266 s hosil olinishi mumkin.

“Statistik kuzatish” bobi bo‘yicha