1-amaliy ish. Matn muxarrirlarida matnlar kiritish. Taxrirlash va formatlash amallari. Mashg‘ulotning maqsadi

13-misol. Ushbu uslubiy qo‘llanma 2.6.3. punktida keltirilgan shartlar uchun hamda 2.4-jadval 
birinchi ustuni №3 qatori, “inshoot osti xandakini qazish va qo‘shimcha hajmdagi er ishlarini bajarish 
texnologiyalari va mexanizatsiyalash” varianti uchun tanlangan teskari cho‘michli gidravlik 
ekskavatorlar kerakli sonlari hisoblab topilsin.
Echish. Qurilish ob’ektida er ishlarini mexanizatsiyalashgan usulda bajarishda kerakli 
ekskavatorlar sonlarini va ishlab chiqarish vazifasini (er ishlarini turlari bo‘yicha, mexanizatsiyalash 
samaradorligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadigan barcha holatlarni hisobga olib, masalan: nam, quruq, suv 
ostidan, cho‘michga yopishadigan, transportga ortib va h.o.) bajarish muddatlarini hisoblashda 
ekskavatorlarning soatdagi o‘rta o‘lchangan (U
e
s.o‘r
) va yillik ekspluatatsion ish unumdorliklarini 
hisoblash taqozo qilinadi. Bunda er ishlarini (
) bajarish muddati ichida ekskavatorlar qurilish 
ob’ektida er ishlarining mavjud turlarini (ketma-ket yoki parallel) bajaradi deb qaraladi (lekin talabalar 
kurs loyihasida er ishlarini turlariga qarab har xil ekskavatorlar bilan mexanizatsiyalash variantlarini 
ko‘rib chiqishlari mumkin)
9
.
Teskari cho‘michli GLG205C markali gidravlik ekskavator gruntni (quruq, nam, suv ostidan, 
cho‘michga yopishadigan va h.o.) erga va ma’lum bir qismini transport vositasiga ortib 
ishlagandagi o‘rta o‘lchangan ishlab chiqarish ish unumdorligi (U
e
s.o‘rt.o‘lch
) quyidagicha 
hisoblanadi: 
U
e
s.o‘rt.o‘lch.
= 
=
m
3
/soat; 
U holda ekskavatorning yillik ishlab chiqarish ish unumdorligi me’yori: 
U
e
yil
= D· U
e
s.o‘rt.o‘lch.
=1672·84,13= 140665,36 m
3
/yil;
Bu erda, D- ekskavator yillik ish vaqti fondi, soat; D=(200-202)·8,2=1672 soat; (200-202)- 
ekskavatorning bir yildagi ishchi kunlari fondi, kun; 8,2- bir smenali ish haftasida ishchi smena 
davomiyligi (talabalarga smena davomiyligini 12, 16,4 soat qilib olish tavsiya qilinadi) soat; 
(2.42) 
Bu erda, 
=
er ishlarining ekskavator bilan bajariladigan loyiha hajmi, 
9
Талабалар бу вариантда ер ишларини механизациялашни мустақил бажара олса касб 
малакаси кўникмасини янада оширган ҳисобланади.

---

er ishlarini bajarish direktiv muddati, oy.
 
 
Ob’ektda er ishlarini teskari cho‘michli GLG205C markali gidravlik ekskavator bilan gruntni 
(quruq, nam, suv ostidan, cho‘michga yopishadigan va h.o.) erga va ma’lum bir qismini transport 
vositasiga ortib ishlagandagi mehnat sarfi me’yorlari quyidagicha hisoblanadi: 
∑
Bu erda,
- er ishlarini teskari cho‘michli GLG205C markali gidravlik ekskavator 
bilan 100 m
3
gruntni tegishli sharoitlarda qazib olish ishlaridagi mehnat sarfi hisoblab topilgan 
me’yori-
Agarda 4-bob 41 punkti (7-bet) shartlari ta’minlangan bo‘lsa, 100 m
3
gruntni 
qazib olish ishlari mehnati sarfi me’yori, GLG205C markali gidravlik ekskavatorining 100 m
3
gruntni 
qazib olish vaqti me’yoriga teng qilib olinadi.
YA’ni,
U holda ob’ektda er ishlarini bajarish ishlari mehnat sarfi me’yori umumiy miqdori:
∑
ga teng bo‘ladi.