1-Amaliy mashgʻulot: Biznesda axborot tizimlari asoslari. Axborot tizimlari komponentalari. Reja: 1

 
 
Boshqa strategik tashabbuslar 
Narxlar ustunligi, differensiatsiya, innovatsiyalar, o‘sish va alyans beshta asosiy 
strategiyalarga qo‘shimcha tarzda firmalar uchun ko‘plab strategik tashabbuslar mavjud. 
Axborot texnologiyalari yordamida amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan bir nechta tayanch 
strategiyalarni ko‘rib chiqsak bo’ladi. Ular o‘z tarkibiga mijozlar yoki yetkazib beruvchilarni 
blokirovkalash, sohani o‘zgartirish uchun qurilish xarajatlari, kirish uchun baryerlarni ko‘tarish, 
hamda axborot texnologiyalarida investitsiyalardan foydalanish. 
Axborot texnologiyalariga jalb etilgan investitsiyalar biznesga mijozlar va yetkazib 
beruvchilar bilan yangi qimmatli munosabatlarni yaratib ularni saqlab qolishga imkon beradi. 
Ushbu ish munosabatlari mijozlar va yetkazib beruvchilarga shunchalik qimmatli bo‘lishi 
mumkinki, ular rad javobini berishga yoki kamroq daromad keltiradigan ish bitimlarini qabul 
qilishdan qo‘rqib qolishlari mumkin. Ushbu munosabatlarda axborot tizimlari 
texnologiyalaridan foydalanishdagi oldingi urinishlar firmaning taqsimot, marketing, savdo va 
xizmat ko‘rsatish faoliyati mijozlar va yetkazib beruvchilarga xizmat ko‘rsatish sifatini keskin 
yaxshilashga yo‘naltirilgan. 
Strategik axborot tizimlarining asosiy diqqat markazida firma va uning mijozlari yoki 
yetkazib beruvchilari o‘rtasidagi munosabatlarda kommutatsiya xarajatlarini yaratish usullarini 
topishdan iborat. Boshqacha so‘z bilan aytganda Timex misolida eslatilgan axborot tizimlari 
texnologiyalaridagi investitsiyalar mijozlar va etkazib beruvchilarni innovatsion o‘zaro 
manfaatli korxonalararo axborot tizimlaridan foydalanishga bog‘lab qo‘yadi. 

---

3-rasm. Mijozga yoʻnaltirilgan biznes oʻzaro aloqalarini namoyish etadi.
Mijozga yoʻnaltirilgan biznesni yaratish 
 
Global iqisodiy o‘sish omili ishlab chiqarish hajmidan iste’molchi qimmatiga o‘zgardi. 
Natijada aksariyat firmalar muvaffaqiyatining tayanch omili mijozlar qimmatini 
maksimallashtirishdan iborat bo‘lib qoldi.
 
Ko‘plab kompaniyalar uchun mijozga yo‘naltirilgan biznesga ega bo‘lish uchun bosh 
biznes-qimmati uning mijozlarni moyilligini saqlab qolish, ularni xohishlarini oldindan ko‘ra 
bilish, mijozlar muammolariga befarq bo‘lmaslik, hamda mijozlarga yuqori sifatli xizmat 
ko‘rsatish qobiliyatidan iborat. Ushbu mijoz qimmatiga bo‘lgan strategik mo‘ljal mijoz 
qiymatni aniqlashda narxni emas, balki sifatni asosiy omil qilib olishidadir.
Internet-texnologiyalari mijozlarga mijozlar bilan manosabatlarni boshqarish va 
elektron biznes uchun boshqa dasturiy ilovalari koordinatsion markazini tashkil qilishi 
mumkin. CRM-tizimlar va Internet, intranet, ekstranet web-saytlari bilan birgalikda 
kompaniya ichida interaktiv kommunikatsiyalari, hamda mijozlar, yetkazib beruvchilar, ish 
hamkorlari va boshqa tashqi muhit bilan muloqot qilish uchun yangi kanallarini yaratishlari 
mumkin. Bunday aloqalar aksariyat biznes-funksiyalari mijozlari bilan doimiy muloqotda 
bo‘lishga, mahsulotlarni ishlab chiqish, marketing, yetkazib berish, xizmat ko‘rsatish va 
texnik qo‘llab quvvatlashda mijozlar bilan kross-funksional munosabatlarda bo‘lishni 
rag‘batlantirishga imkoniyat beradi.