1-amaliy mashg’ulot Kombinatorika elementlariga doir misollar
Download 213.06 Kb. Pdf ko'rish
|
1-amaliy mashgulot1
- Bu sahifa navigatsiya:
- Misol va masalalar.
- Keyslar to’plami
- Adabiyotlar ro’yxati
1-amaliy mashg’ulot Kombinatorika elementlariga doir misollar.
Ehtimolliklar nazaiyasining ko’plab masalalarida kombinatorika elementlariga murojaat etiladi. Aksariyat hollarda hayotiy masalalarning matematik modeli sifatida idishdan sharlarni tanlab olish modelini qarash mumkin.
bilan farq qiluvchi kombinatsiyalarga aytiladi. Ularning soni !
formula bilan aniqlanadi. Bu yerda ! 1 2 3 ... , 0! 1
n n .
3 3! 1 2 3
6 P .
kombinatsiyalarda, elementlari yoki ularning tartibi bilan farq qilishiga aytiladi. Ularning soni ! ( )! m n n A n m formula bilan aniqlanadi. 2-misol. 5,6,7,8 raqamlaridan nechta 2 хonali son hosil qilish mumkin? 2 4 4! 4! 3 4 12 (4 2)!
2! A . Gruppalashlar deb, bir-biridan hech bo‘lmaganda bitta elementi bilan farq qiluvchi n ta elementdan m tadan tuzilgan kombinatsiyalarga aytiladi. Bu gruppalashlar sonini
o‘rin almashtirishlardan so‘ng !
ta, n ta elementdan m tadan olib tuzilgan gruppalashlarning hammasi esa m n C ta bo‘lgani uchun barcha o‘rinlashtirishlarning umumiy soni m n A ,
m n n m A C P bo‘ladi. Bundan quyidagi formula kelib chiqadi: m m n n m A C P
yoki ( 1)( 2)...( 1) 1 2 3 ... m n n n n n m C m .
(1) (1) tenglikning o‘ng tomonini ( )! 1 2 3 ... ( )
ga ko‘paytirib va bo‘lib, grupplashlar formulasini ! !(
m n n C m n m
(2) ko‘rinishda yozish mumkin. Bu formulada m sonini n-m bilan almashtirsak, u ! (
n m n n C n m m
(3) tenglikni olamiz. (1) va (3) formulalardan m n m n n C C
(4) kelib chiqadi. m=n bo‘lsin, u vaqtda (2), (3) va (4) formulalardan mos ravishda quyidagi tengliklarni hosil qilamiz: 0 !
1, 1 !0! 0! ! n n n n n C C n n va 0 n n n C C . 3-misol. Yashikdagi 10 ta detalni 2 tadan qilib nechta usulda olish mumkin? 2 10 10! 10!
9 10 45 2!(10 2)! 2!8!
2 C .
Misol va masalalar.
1. 4 ta talabani 4 ta stulga qancha yo‘l (usul) bilan o‘tkazish mumkin? 2. Birdan oltigacha bo‘lgan 1,2,3,4,5,6 butun sonlardan raqamlari har xil bo‘lgan nеchta turli xil olti xonali sonlar tuzish mumkin? 3. 1,2,3,4,5,6,7,8,9 raqamlardan raqamlari turlicha bo‘lgan nеcha xil uch xonali sonlarni tuzish mumkin? 4. Saylov komissiyasida ishlash uchun 8 ta xodimdan 3 tasini nеcha xil usul bilan tanlab olish mumkin? 5. 6 ta bir xil kartochkalarda turli xil harflar yozilgan. Shu harflardan ixtiyoriy to‘rttasini nеcha xil usulda tanlab olish mumkin? 6. Raqamlari turlicha bo‘lgan 4 ta butun sonlardan nеchta 2 xonali son (raqamlari turlicha) lar tuzish mumkin? 7. Idishdagi 10 ta mahsulotlardan 3 tasini nеcha usulda tanlab olish mumkin? 8. 9 ta xodimdan navbatchilik uchun 2 tasini nеcha xil usulda tanlab olish mumkin?
1. a, b, d, e harflardan 3 tasini nеcha xil usul bilan o‘rin almashtirib tanlash mumkin? 2. 5, 6, 7, 8 raqamlaridan nеchta raqamlari turli xil bo‘lgan 2 xonali son hosil qilish mumkin? 3. “
n ” ta elеmеntni “ n ” ta turli joyga nеcha xil usul bilan joylashtirish mumkin? 4. 10 ta qiz bolaga 2 ta uzukni nеcha xil usul bilan sovg‘a qilish mumkin? 5. Gardеrobdagi 5 ta turli ko‘ylakka 5 ta turli bo‘yinbog‘ni nеcha xil usul bilan taqish mumkin? 6. 20 ta talabalar ichidan 2 tasini qancha usul bilan tanlab olish mumkin? Nazorat savollari: 1. Kombinatorika elementlari deganda nimani tushuniladi? 2. Kombinatorika formulalari qanday hollarda ishlatiladi? 3. O‘rin almashtirishlar deb nimaga aytiladi? 3. O‘rinlashtirishlar deb nimaga aytiladi?
5. Guruxlash deganda nimani tushuniladi?
Adabiyotlar ro’yxati 1. Sahoo P. Probability and mathematical statistics. USA: University of Louisville. Louisville, KY40292, 2013. 2. Кремер Н.Ш. Теория вероятностей и математическая статистика. М.: ЮНИТИ, 2001. 3. G'aniev I. G'. va boshq. Oliy matematikadan masalalar to’plami. 2 qism. Toshkent, TTYMI, 2009. Download 213.06 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling