1-Amaliy mashg’ulot. Mavzu: Biologik xilma-xillikni saqlashga zamonaviy yondashuvlar

Ishning borishi:
Topshiriqlar.


Nazorat savollari.
Test.
Uyga vazifa:
Talaba bilimini baholash:
Baho:_______ Topshirdi:_______________________


Qabul qildi:______________________


4-Amaliy mashg’ulot.
Mavzu: Genomika yutuqlarining evolyutsion biologiya rivojlanishiga ta`siri.
Mashg’ulotning ilmiy maqsadi:
Mashg’ulotning tarbiyaviy maqsadi:
Mashg’ulotning rivojlantiruvchi maqsadi:
Material va jihozlar:
Uslubiy ko’rsatmalar:
Uslub:
Nazariy qism:
Genom - organizm hujayrasida to‘plangan irsiy materialning yig‘indisidir. Genom organizmni qurish va saqlab turish uchun kerak bo‘lgan biologik axborotni saqlaydi. Barcha genomlar, shu jumladan inson genomi va boshqa qolgan barcha hujayrali hayot formasiga ega bo‘lgan genomlar DNKdan tuzilgan, lekin ba’zi bir viruslar genomi RNKdan iborat. SHu bilan birga, “genom” terminining boshqacha talqini ham mavjud. Bunda genom deganda ma’lum turning genetik materiallari xromosomalarni gaploid naborida yig‘ilganiga tushuniladi. Eukariotlarning genomi razmeri haqida gapirilganda, aynan genomning mana shu talqini haqida tushuniladi. Odamda (Homo sapiens) somatik hujayralar irsiy materiali yadroda joylashgan 23 juft xromosomada (22 juft autosom va 1 juft jinsiy xromosoma) namoyon bo‘ladi. Bundan tashqari hujayra ko‘plab nusxadagi mitoxondrial DNKga ega. Odamning 22 autosoma, X va Y jinsiy xromosomlari, mitoxondrial DNK birgalikda bo‘lib taxminan 3,2 mlrd juft asosni tashkil qiladi. «Gen» termini daniyalik botanik Vilgelm Iogans tomonidan 1909 yili, ya’ni Uilyam Betson «genetika» terminini kiritgandan 3 yil ishlatilgan. Grek tilidan tarjima qilinganda «gen» - bu «avlod», shuning uchun «genetika» – bu ajdoddan avlodga belgilarni o‘tishini o‘rganuvchi fandir. Genlarni o‘rganish bilan genetika fani shug‘ullanadi, uni boshlab bergan Gregor Mendel hisoblanadi. U 1865 yilda no‘xatni chatishtirishda belgilarni avlodga o‘tishini o‘rganishga bag‘ishlangan o‘zining ilmiy ishlari natijasini e’lon qilgan. «Genom» termini 1920 yilda Gans Vinkler tomonidan bir biologik tur organizmlarning xromosomalari gaploid naborida yig‘ilgan genlarni yozish uchun ishlatilgan. Suffiks «-om» ularda qismlarni bir butun qilib birlashtirish ma’nosini beradi, shuning uchun «genom» deganda genlarni bir butunlikka birlashtirishga tushuniladi.
Genomikaning uslublari:
 Polimeraza zanjirli reaksiyasi (PZR)
 Elektroforez
 Xromatografiya
 DNKni sekvenslash
 DNKni kartalash.
Genomikaning 5ta bo‘limi mavjud:

1. 
   Strukturaviy genomika,
   
2. 
   Funksional genomika,
   
3. 
   Solishtirma genomika,
   
4. 
   Evolyusion genomika
   
5. 
   Tibbiyot genomikasi.