1-amaliy mashg‘ulot. Mavzu. Logistikaning asosiy qonuniyat va tamoyillari Qadimgi Yunonistonda logistics –«hisob-kitob san’ati»

---

1-AMALIY MASHG‘ULOT. 
Mavzu. Logistikaning asosiy qonuniyat va tamoyillari
Qadimgi Yunonistonda logistics –«hisob-kitob san’ati» yoki «fikrlash, 
hisoblash san’ati» deb yuritilgan. 
Rim imperiyasida logistika deganda oziq-ovqat mahsulotlarini taqsimlash 
nazarda tutilgan. 
Vizantiya imperatori Leon VI (866-912yy.) davrida logistika armiya ta’minoti 
va uning harakatini boshqarish san’ati sifatida qaralgan. Nemis tadqiqotchisi 
G.Pavellakning ta’kidlashicha, Vizantiya imperiyasida logistikaning vazifasi 
«armiyaga maosh to’lash, uni kerakli tartibda qurollantirish va taqsimlash, uning 
ehtiyojlari haqida o’z vaqtida g’amxo’rlik qilish, ya’ni shaxsiy qurolli kuchlar 
harakatlanishi va taqsimlanishiga rahbarlik qilishdan iborat» bo’lgan. 
Logistikaning fan sifatida rivojlanishi bu atamaning ikki xil ta’riflanishi bilan 
tavsiflanadi. 
Birinchi ta’rif logistikaning harbiy sohada qo’llanishidan kelib chiqqan. Harbiy 
logistikaning rivojlanishiga frantsuz nazariyotchisi Antuan Anri Jomini (1779-1869 
yy.) katta hissa qo’shgan. Uning fikricha logistika – qo’shinlarni boshqarishning 
amaliy san’ati bo’lib, qo’shinlarni joylashtirish, rejalashtirish, boshqarish va 
ta’minlash, armiyaga transport xizmati ko’rsatishni nazarda tutadi. 
Logistikaning dastlab harbiy sohada rivojlanishiga sabab shundaki, aynan qat’iy 
intizomga va aniq tarkibiy tuzilmaga ega harbiy qismda individual va guruh 
manfaatlari butun harbiy tizim manfaatlariga bo’ysinadi 
Tizim manfaati uning elementlari manfaatlaridan ustunligi logistika 
kontseptsiyasini belgilab beradi. 
Ikkinchi ta’rif nemis matematigi Gotfrid Vilьgelm Leybnits (1646-1716 yy.) 
tomonidan berilgan bo’lib, u bu atamadan «xulosalarni hisoblash» yoki «matematik 
mantiq» ma’nosida foydalangan. 
Transport – transport logistikasi ob’ekti bo’lib, asosiy vazifasi – yuk va 
yo’lovchi tashish. Uni ikkita katta guruhga ajratish mumkin: 
- ommaviy foydlanish transporti – iqtisodiyotning barcha tarmoqlari va aholining 
yuk va yo’lovchilarni tashishga bo’lgan talabini qondiradi. 
Ommaviy foydalanish transporti aholi va muomala sohasiga xizmat ko’rsatadi. 
Uni ko’pincha magistral (magistral – asosiy, bu holatda esa aloqa yo’llari tizimidagi 
bosh yo’nalish,)transporti ham deyiladi. 

---

- noommaviy foydalanish transporti – ishlab chiqarish tizimining qaysidir tarkibiy 
qismi hisoblanib, notransport korxonalariga tegishli barcha turdagi transport vositalari 
– ishlab chiqarish ichida harakatlanuvchi transport. 
Logistika fani o’zining rivojlanish davrida bir necha bosqichlardan o’tgan. 
Hozirda logistikaning quyidagi turlari mavjud: 
- xarid logistikasi; 
- ishlab chiqarish logistikasi; 
- taqsimot logistikasi; 
- transport logistikasi; 
- axborot logistikasi; 
- zahiralar logistikasi; 
- servis logistikasi. 
Logistikaning asosiy tamoyillari quyidagilardan iborat: 
1. O’zini o’zi tartibga solish (ishlab chiqarishning mutanosibligi). 
2. Moslashuvchanlik (xarid va yetkazib berish jadvalriga o’zgartirish kiritish 
mumkinligi). 
3. Zahira hajmini minimallashtirish. 
4. Tovar harakatini modellashtirish. 
5. Yangi axborot tizimlaridan maksimal foydalanish (kompьyuterlashtirish). 
6. Resurslar bilan ta’minotdagi ishonchlilik. 
7. Tejamkorlik (iste’molchida mavjud mahsulot zahirasi darajasini 30-40 
foizgacha kamaytirish, axborot xizmati darajasini oshirish). 

---

1-AMALIY MASHG‘ULOT TOPSHIRIG‘I 
Logistik oqimlar va logistik zanjir chizmasi 

---