1-amaliy mashg`ulot mavzu: Qishloq xo‘jalik hayvonlarini ekstererini o‘rganish Darsning maqsadi

1.1-Topshiriq. Ko‘zda chamalash usulidan foydalanib sigirlarni 
baholang va natijalarni 1.2 – jadvalga yozing.
Ko‘rsatkichlar 
Baholashda o‘rganiladigan
Yuqori
Olingan bahosi va 

---

omillar 
baho 
yo‘nalishi 
sut 
go‘sht 
sut va 
go‘sht 
Umumiy 
ko‘rinishi 
Tana tuzilishining proporsio-
nalligi, konstitutsiyasining 
mustahkamligi, zotning harakterli 
belgilarining ko‘rinishi 
3 
Yelinlari 
Yelinining hajmi, sut venalari, 
oldingi va keyingi so‘rg‘ichlari 
tanasiga yopishib turganligi, 
so‘rg‘ichlarining bir tekis 
rivojlanishi 
5 
Oldingi va 
keyingi 
oyoqlari 
Mustahkamligi va qo‘yilishi, 
tuyog‘ining shakli va 
mustahkamligi 
2 
Jami 
10 
Boshning shakli va tuzilishiga qarab, hayvonning suyakdorligini bilish 
mumkin. Jumladan, sersut zotli sigirlarning boshi o‘rtacha, yengil va qotmadan 
kelgan, eniga kam rivojlangan bo‘ladi. Go‘shtdor zotli sigirlarning boshi 
salmoqli, bosh qismi keng va qisqa, peshonasi ancha keng. Buqalarning boshi 
biroz dag‘al ko`rinishida bo`ladi. 
Bo‘yin, hayvonlarning mahsuldorlik yo‘nalishiga va jinsiga qarab, 
turlicha bo‘ladi. Sergo‘sht hayvonlarning bo‘yin muskullari yaxshi rivojlangan 
kalta va enli bo‘ladi. 
Go‘sht yo‘nalishidagi qoramollarnig ekstereri o‘ziga xos go‘shtdor 
bo‘ladi. Tanasi muskullar bilan tig‘iz to‘lishgan. Orqasi keng, qovurg‘alari 
egilgan, boshi go‘shtdor, bo‘yni kalta, yo‘g‘on va keng, yelka va ko‘krak 
qismiga tekis ulangan. Oyoqlari kalta mustahkam, keng qo‘yilgan. 
Yelinni baholashda uning shakliga, tuzilishiga, katta va kichikligiga, 
so‘rg‘ichlarining joylashishi va rivojlanganligiga hamda sutdor vena qon 
tomirlarining yaqqol ko‘rinib turishiga e’tibor beriladi. Sigirlarda quyidagi 
yelin shakllari mavjud: vannasimon, kosasimon, yumolaqlashgan hamda 
echkiyelin. Vannasimon va kosasimon yelinlar katta hajmli bo‘lib, sersut 
sigirlarga xos bo‘ladi va ular sigirlarni mashinada sog`ishga yaroqli va eng 
maqbul shakllar hisoblanadi. 

---

Sigirlarning yelin so‘rg‘ichlari silindrik shaklida bo`lib uzunligi esa 6 – 8 
santimetr bo‘lsa me`yor talablariga to`liq javob beradi. Yuqoridagi 
ko‘rsatkichlarga ega bo‘lmagan shakldagi yelin so‘rg‘ichlari esa mashinada 
sog‘ishga yaroqsiz bo‘ladi. 
1.3
–
jadval 
Buqalarni ekstereri va konstitutsiyasiga qarab baholash. 
Ko‘rsatkichlar 
Baholashda foydalaniladigan ko‘rsatkichlar 
Ball 
Umumiy 
ko‘rinishi va 
rivojlanishi 
Tana tuzilishining mutanosibligi, 
konstitutsiyasining pishiqligi, zot 
xususiyatlarining ifodalanganligi, erkaklik 
tipining ifodalanganligi, muskullari, suyaklari 
4 
Muchalari 
Boshi, bo‘yni, ko‘kragi, yag‘rini orqasi, beli, 
tanasining keyingi qismi va orqa qismi 
4 
Oldingi va orqa 
oyoqlari 
Oldingi va orqa oyoqlarining baquvvatliligi va 
qo‘yilishi, tuyoqlarining baquvvatligi va shakli 
2 
Jami 
10 
1.4 – jadval