1-amaliy mashg’ulot. Tikuv mashinalari detallarining shartli belgilari. Ishni bajarishdan maqsad

6-rasm. Sarf bo’ladigan (A) va uzatiladigan (V) iplar diagrammasi:
1-ignaning gazlamaga sanchilishi; 2-ipning gazlamadan o’tkazilishi; 
3-halqa hosil bo’lishi; 4-ignaning gazlamadan chiqishi; 5-halqaning kengaytirib aylanishi; 6-halqaning 
moki uchidan chiqishi.
 
halqasini ilib olgandan keyingi sarf bo’ladigan ip uzunligi quyidagi formula 
yordamida topiladi:
bu erda, 
- mokining burilish burchagi.
Agar mokining burilish burchagi aniq bo’lsa, d-e qismda ipning sarfini 
aniqlovchi chiziqni o’tkazish mumkin. Diagrammadagi A grafikning e-f qismida 
halqaning moki uchidan chiqish holati ko’rsatilgan. Baxya hosil bo’lishda 
sarflanadagin A ip uzunligi ignaning gazlamdagi ish yo’li va moki o’lchamlariga 
bog’liq bo’ladi. Uzatiladigan ipni ko’rsatuvchi V grafik esa gazlama qalinligiga va 
baxyaning eng katta qadamiga ko’ra chiziladi. Siniq baxyaqator yurituvchi tikuv 
2
2
sin
)
(

m
m
b
D
l
+
=


---

mashinalarida ip uzatish diagrammasi xuddi shu yo’sinda uriladi. Faqat ignaning 
baxya eniga siljish masofasi ham etiborga olinadi va diagrammaning III qismidagi 
uzatiladigan ip uunligi quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
Bu erda,
- baxyaning eng katta qadami; 
- ignaning ko’ndalang 
maksimal siljishi;
- ortiqcha uzatiladigan ip uzunligi (
= 3-5mm). 
 
IShNI BAJARILISh TARTIBI.
1.
Moki baxyali tikuv mashinasiga ostki va ustki iplar taыiladi.
2.
Ignani eng yuqorigi holatga keltirib, maxovikni aylantirib ip tortkichning harakat 
traektriyasi chiziladi (3-amaliy Mashg’ulotga qarang).
3.
Ishchi organlarningsh joylashish sxemasini chizib, ularning asosiy o’lchamlari 
olinadi.
4.
1, 2 va 3-formulalar orqali baxya hosil bo’lish jarayonida uzatiladigan ipning 
umumiy uzunligi aniqlanadi (har bir kuzatuvni 3 martadan o’tkazib o’rtacha 
qiymati olinadi).
5.
Baxya hosil bo’lishida arflanadigan va uzatiladigan ip uzunligining bosh val 
burchagiga nisbatan o’zgarish diagrammasi chiziladi. Grafikdan ipning umumiy 
uzunligi 4-formuladan foydalanib aniqlanadi.
Olingan natijalarni quyidagi jadvalga kiritiladi va taqqoslanadi:

+
+
=

max
2
max
2
3
b
l
l
b
max
b
l
max
2
b



---

Kuzatuvlar soni 
Nazariy usulda 
aniqlangan 
ipning umumiy 
uzunligi, mm
Grafik 
usulda 
aniqlangan 
ipning umumiy 
uzunligi, mm
Farqi 
1
2
3
O’rtacha 

---