1-amaliy mashg’ulot: Toponimik atamalar jadvalini tuzish

1-amaliy mashg’ulot: Toponimik atamalar jadvalini tuzish
Quyidagi toponimik atamalar izohini yozing va 10 tadan misol keltiring:

Toponimik atamalar	Izohi	Misollar
Abbreviatsiya	geografik nomlarning qisqartirilgan shakli:	BAA, MAR, JAR, NATO, KDR, BRIKS, YIX, JAR, GES, AES, XXR
Antonim nomlar	bir - biriga teskari ma’noli geografik nomlar	Oqtepa-Qoratepa, Kungay Olatovi- Terska Olatovi, G‘arbiy Sibir-Sharqiy Sibir, G‘arbiy Yevropa- Sharqiy Y, Yangi Chinoz-Eski Chinoz, Pastki Qo‘shtamg‘ali- Yuqori Qo‘shtamg‘ali, qoratosh-oqtosh, Katta Nefud-kichik Nefud,
Antroponimlar	kishilarning ismi, familiyasi, taxallusi, laqabidan olingan nomlar	Amir Temur hiyoboni, Oybek q.f.y , Ohunboboyev m.f.y , T.Shevchenko ko‘chasi, Navoiy teatri, Farhod kanali, Beruniy tumani, Sh. Rashidov shahar, Stretenko q.f.y.
Arealli nomlar	bir xil qo‘shimcha yoki topoterminlar ishtirokida yasalgan geografik nomlar joylashgan hududdagi toponimlar	Yangiobod, Mehnatobod, Yangibozor, Jumabozor, Ayritosh, Qoratosh, Oqtosh, Parkent, Zarkent, Chimkent, Oqtepa, Qoratepa, O’ratepa, Uchtepa, Beltepa.
Birlamchi va ikkilamchi nomlar	Birlamchi nomlar asl nomlar. Ikkilamchi nomlar nom ko‘chishidan hosil bo‘ladi.	Sirdaryo d- Sirdaryo v- Sirdaryo sh, Zarafshon tiz.- Zarafshon d- Zarafshon sh , Piskom tiz.- Piskom d, Ko’ksuv tiz- Ko’ksuv d, chirchiq d- chirchiq sh, Toshkent vil.- Toshkent sh- Toshkent tum., Chotqol tiz.- Chotqol d, Dalvarzin cho’li- Dalvarzin xo’jaligi, Mirzacho’l- Mirzacho’l tumani, Qrim yarimoroli- Qrim sh., Hindiston yarimoroli- Hindiston dav.
Detoponimizatsiya	geografik nomlarning terminlarga, oddiy turdosh otlarga aylanishi	Avstralit- mineral, Avstraliya qit’asi nomi, Arkanzas- qayroqtosh sifatida ishlatiladigan donador oq tosh (AQShning Arkanzas shtati nomidan). Baykalit- baykal ko’li yaqinidan topilgan mineral. Kembriy- paleozoy erasining birinchi davri (Buyuk Britaniyaning ma’muriy-siyosiy qismi Uelsning Kambriya degan qadimiy nomidan). Skandiy- noyob metal (Skandinaviya yarimoroli). Nyufaundlend-uzun junli yirik it.
Dromonim	yo‘llar bilan bog‘liq nomlar	Shimoliy oqim, Toshkent- Qorasuv yo’li, Yangi yo’l, nurafshon ko’chasi, Universitet ko’chasi,
Ekzonim	yozilishi va talaffuzi odat (traditsion) bo‘lib qolgan geografik nomlar.
Etnonimlar	xalqlar, qabilalar, urug‘lar nomidan kelib chiqqan geografik nomlar:	Turkman q , nayman q , qo’ng’irboy q, qirg’izqishloq, kerayit, beshyuz, parchayuz, tentak, uyas, mastchoh, sariquloq
Gidronim	okean, dengiz, ko‘l, daryo, soy, buloq, quduqlarning nomi:	Sirdaryo, qolgansir, haybatko’l, sho’rko’l, dalvarzin kan. , ugom, piskom, chotqol, chirchiq, badak ko’l, tuzkon, sariqamish
Indikator (toponimikada)	toponimikada) - toponimlarni hosil qiluvchi mahalliy geografik terminlar:	Mo’yinqum, qumtepa, beltepa, kattaqorg’on, uchqorg’on, jarqo’rg’on, ganchtepa, qo’rg’onmahalla, qummahalla, qoraqum, qizilqum, ellikqal’a, tuproqqala’a, jarariq.
Makrotoponimlar	ko‘pchilikka ma’lum bo‘lgan, tez - tez tilga olinadigan yirik nomlar:	Ugom, oloy, pomir, hindikush, hind ocean, kaspiy dengizi, qizil dengiz, o’rta dengiz, hind ocean, afrika, avstraliya.
Memorial nomlar	buyuk kishilar nomi, yirik voqealar bilan bog‘liq bo‘lgan nomlar:	Gagarin sh. Dreyk bog’, laptevlar d, bering den, uedell den, ismoil somoniy cho’qqisi, mak-kinli tog’i, Everest , fedchenko muzligi, pyotr I tiz. Amir Temur g’ori.
Metafora atamalar	bo‘g‘iz, bo‘yin, og‘iz, etak, lab, tirsak, quloq va boshqalar. Ayrim adabiyotlarda anatomik terminlar deyiladi.	To’nmo’yin, mo’ynoq, tuyabo’g’iz, oqtumshuq, ko’kmo’yin, sariboshsoy, belariq, beltepa.
Metafora nomlar	ko‘chma ma’noda ishlatiladigan tarixiy, o‘xshatma nomlar:
Mikrotoponimlar	mayda geografik nomlar: mahalla, ko‘cha, mavze, bekat, guzar nomlari.	Bodomcha k, sebzor mav, oqtepa, kal, qushchi, tentak, yangiovul, eskiovul, kerait, eskijo’va, qorasaroy.
Oronimlar	Yer yuzasi relefi shakllari (tog‘, tizma, vodiy, tekslik, qirlar) nomlari:	G’arbiy tyanshan, maydontol, ugom, piskom, chotqol, qurama, turon tek, kaspiybo’yi past, mog’ul tog’i, yetimtog’, qorjontov, alizar to’gi.
Oykonimlar	aholi yashaydigan joylar (shahar, qishloq, ovul) nomlari:	Bekobod, oybek, nurafshon, zafar, olmaliq, soyliq, ohangaron, eskiovul, yangiovul, xos.
Polisonimlar	grekcha “polis” - shahar) - shaharlarning nomlari,	Bekobod, g’azalkent, Toshkent, olmaliq, angren , zafar, qo’qon, Gagarin, qoytosh, g’allaorol, sirdaryo, nurafshon.