1 amaliy mashg‘ulot

ASOSLARNING OLINISH USULLARI

Ishqoriy va ishqoriy er metallarning suvga ta’siri natijasida ishqor hosil bo‘ladi va erkin holda vodorod ajratib chiqaradi.

2Na + 2H₂O = 2NaOH + H₂
Ca + 2H₂O = Ca(OH)₂+H₂
Ishqoriy va ishqoriy er metallarning oksidlarini suvga ta’siri natijasida ishqor hosil bo‘ladi.
K₂O + H₂O = 2KOH
CaO + H₂O= Ca(OH)₂
Suvda yomon eriydigan asoslar olish uchun tuzlarga ishqor ta’sir ettiriladi.
CuSO₄ + 2NaOH =↓ Cu(OH)₂ + Na₂SO₄
FeCl₃ + 3KOH =↓ Fe(OH)₃ + 3KCl
Eritmani elektroliz qilish bilan ham asos hosil qilinadi. Osh tuzi yoki kaliy xlorid eritmasi elektroliz qilinganda, katodda vodorod, anodda esa xlor ajralib chiqadi, eritmada natriy va kaliy gidroksid qoladi. Eritma bug‘latilsa, qattiq holdagi NaOH yoki KOH olinadi.

Suvda yomon erib, kislotalar bilan ham ishqorlar bilan ham reaksiyaga kirishadigan gidroksidlar amfoter gidroksidlar deyiladi.

Masalan: Be(OH)₂, Zn(OH)₂, A1(OH)₃, Cr(OH)₃, Sn(OH)₂, Pb(OH)₂

Zn(OH)₂ + 2HCl = ZnCl₂ + 2H₂O
Zn(OH)₂ + 2NaOH = Na₂ZnO₂ + 2H₂O

4. Tuzlar. Kislota tarkibidagi vodorod atomlarining metall atomlariga to‘la yoki qisman almashinishi natijasida hosil bo‘lgan murakkab moddalar tuzlar deyiladi.

Tuzlar molekulasining tarkibiga ko‘ra: o‘rta, nordon, asosli, ko‘shaloq va kompleks tuzlarga bo‘linadi.
1. Na₂SO₄, A1₂(SO₄)₃ - o‘rta tuz;
2. NaHSO₄, K₂HPO₄ - nordon tuz;
3. (CuOH)₂SO₄, Al(OH)₂Cl - asosli tuz;
4. KAl (SO₄)₂, SuCl₂∙2KCl - ko‘shaloq tuz;
5. K₄[Fe(CN)₆], K₂[PtCl₆] - kompleks birikmalar.