1-amaliy mashg’ulot zararli moddalarning atmosferaga tarqalishi va ruxsat etilgan tashlama me'yorlarini hisoblash

1-masala
Korxonadan chiqayotgan chiqindilarning asosiy manbasi: ko‘mir yoquvchi bug‘ qozoni bo‘lib, uning quvvati (P, t/c) dir. Chiqindi tutun gazlarining tashlanish vaqtidagi temperaturasi (T, ⁰S) bo‘lib, uning tashlanayotgan manbalar soni (N), uzunligi (H, m), diametri (D, m) bo‘lib, chiqindilar undan (W, m/s) tezlik bilan chiqayapti. Zaharli moddalar temperaturasi (T_h,⁰S) bo‘lgan atmosfera havosida tarqalayapti.
a) tarqalish noqulay bo‘lgan sharoitda, atmosferaning yer yuzasi qatlamida: zaharli moddalar (is gazi – SO, oltingugurt (IV) oksidi – SO₂, azot (IV) oksidi – NO₂, chang) ning kutilayotgan eng katta konsenrtatsiyasi (S_m, mg/m³) aniqlansin:


b) agar:
mg/m³ 5 mg/m³
= 0,03 mg/m³ 0,085 mg/m³
= 0,1 mg/m³ 0,5 mg/m³
= 0,2 mg/m³ 0,5 mg/m³
ma’lum bo‘lsa, ushbu zaharli moddalarning atmosfera havosidagi haqiqiy miqdorini ularning fonli konsentratsiyalarini hisobga olgan holda sanitar-gigienik me’yorlari–ChMM bilan taqqoslansin.
Masalani ishlash yo‘li (namuna)
1. f koeffitsient quyidagicha aniqlanadi:

f =1,2<100 bo‘lganligi uchun hisoblash ishlarini issiq chiqindilar uchun (4) formula yordamida hisoblanadi.
2.Tashlanayotgan tutun gazlarining hajmi V quyidagicha aniqlana-di:
m³/s
3.O‘lchovsiz koeffitsient m quyidagicha aniqlanadi:

4.Issiq chiqindilar uchun V_m quyidagicha aniqlanadi:

=
5.V_m=2,69>2 bo‘lganligi uchun n=1 deb, V_m < 2 bo‘lganda 0,75 deb qabul qilinadi.
6.Atmosferaning yer yuzasi qismida zaharli moddalarning kutilayotgan maksimal konsentratsiyasi quyidagicha aniqlanadi:




7.Ifloslantiruvchi moddalarning fonli konsentratsiyasini hisobga olgan holatdagi atmosferaning aniq ifloslanishini sanitar-gigienik me’yorlar – ChMM bilan solishtirish natijasida aniqlanishiga atmosfera havosini ko‘proq chang bilan ifloslanayotganligi quyidagicha aniqlanadi:

8.Keyin har bir tashlanayotgan modda uchun ChMCh quyidagi formula yordamida hisoblanadi:











Hisoblash ishlarining tahlili natijasida aniqlanishicha, tashla-nayotgan gaz moddalari (SO, NO₂, SO₂) ning aniq massasi (M, g/s) ular-ning hisoblab topilgan ChMChlari qiymatidan kam deb qabul qilinadi.
Changning aniq tashlanayotgan miqdori (M^chang=13,34 g/s) uning hisob-lab topilgan me’yoriy qiymatidan (ChMM^chang=6,60 g/s) katta bo‘lganligi uchun ularning tashlanayotgan miqdorining me’yoriy darajasiga yetkazish uchun changning miqdorini kamaytiruvchi chora-tadbirlaridan biri toza-lagich moslamalar qo‘llanilishi zarur:

Demak, quvvati V = 12,35 m³/s yoki 44460 m³/soatga bo‘lgan siklon jihozini changni ushlab olish uchun qo‘llanilishini tavsiya etamiz.
M ⁿ –bitta manbadan chiqayotgan chiqindi miqdori, F=1 gaz holatidagi chiqindilar uchun, chang uchun esa F=3