1-amaliyot. Sanoq sistemalarida arifmetik amallar. Darsning maqsadi

2. Sonlarni bir sanoq sistemasidan ikkinchi sanoq sistemasiga o’tkazish. Biz o’rgangan o’nli sanoq sistemasidagi sonlarni boshqa sanoq sistemasidagi son ko’rinishiga o’tkazish uchun, uni butun va kasr qismilariga alohida usul qo’llaniladi. Sonni butun qismini boshqa sanoq sistemasi o’tkazish uchun, berilgan son, o’tkazilishi kerak bo’lgan sanoq sistemasi asosiga bo’linadi. Bo’linma qoldig’i belgilab qo’yiladi. Bo’linma yana sanoq sistemasi asosiga bo’linadi. Bu jarayon bo’linma sanoq sistemasi asosidan kichik bo’lguncha davom ettiriladi. Hosil bo’lgan qoldiqlar oxiridan boshlab navbati bilan yozib chiqiladi.
Misol-1.1. a) 267₁₀ →X₂ b) 267₁₀ →Y₈ c) 267₁₀ →X₁₆

267| 2 a)
266| 133| 2
1 132| 66| 2
1 66| 33| 2
0 32| 16| 2
1 16| 8| 2
0 8| 4| 2
0 4| 2| 2
0 2| 1
0
Demak, 267₁₀=100001011₂




267| 16 c)
256| 16| 16
11 16| 1
0
Demak, 267₁₀=10B₁₆

267| 8 b)
264| 33| 8
3 32| 4
1
Demak, 267₁₀=413₈

1-misol. 13₁₀->?₂ O’nlik sanoq sistemasidan ikkilik sanoq sistemasiga o’tish.

Javob: 13₁₀=1101₂
2-misol: 121₁₀->?₈

Javob: 121₁₀ -> 171₈
3-misol: 125₁₀->?₁₆

Javob: 125₁₀->7D₁₆
Misol: 25,205₁₀->?₈ butun qismini 25₁₀->?₈ likka o`tkazamiz.

Javob: 25₁₀->41₈
0,205₁₀->?₈ bunda 0,205*8=1,640 hosil bo‘ladi va uning butun qismini chiziqning chap tomoniga o‘tkazamiz. Keyin
0,640*8=5,040 hosil bo‘lgan 5,040 sonining butun qismini chiziqning chap tomoniga o‘tkazamiz. Ko‘paytirishni shu tarzda davom ettiramiz natijada 0,1502₈ sonini hosil qilamiz.