1. Analitik ximiya páni hám oniń metodlari. Analitik ximiya pániniń awil xojaliq pánleri menen baylanisliǵi

Tema: Adsorbsiya. Adrsorbsiya usilinda zatlardiń adsorbent sirtinda jutiliw dárejelerin uyreniw. Kolloid eritpelerdiń qásiyetleri, koagulyatsiyasi hám qorǵaniliwi.

Jumistiń maqseti: Suyiqliq yamasa qatti dene sirtina basqa zatlardiń jutiliwin ámelde uyreniw.

Kerekli asbap hám reaktivler:

1. 
   4 dana konus kórinisindegi 100 ml kólemli kolbalar;
   
2. 
   5 dana 100 ml kólemli stakanlar;
   
3. 
   Byuretka bekkemlengen shtativ;
   
4. 
   Bir danadan 10 ml hám 25 ml kólemmli byuretkalar;
   
5. 
   Shisha voronka 5 dana;
   
6. 
   Filtr qaǵazlar;
   
7. 
   0,025 n 0,05 n 0.1 n hám 0.2n СH₃COOH 0.1 n NaOH, fenolftalein, aktivlengen kómir
   

Jumis tartibi:

Sirke kislotasiniń aktivlengen kómir tárepinen adsorbsiyasin uyreniw ushin kislotaniń adsorbsiyaǵa shekem hám adsorbsiyadan keyingi konsentratsiyalari aniqlanadi. Buniń ushin tórt nomerlengen qurǵaq hám taza kolbalarǵa 2 grammnan aktivlengen kómir salinadi hám kolbaǵa 1 kestede kórsetilgen konsentratsiyadaǵi sirke kislota eritpelerinen, kolbalardiń tartip nomeri tiykarinda, byuretka jardeminde 2.5 ml den salinadi. Kolbalardi probka menen bekitilip 25 30 minut dawaminda waqti waqti menen shayqatip turiladi. Sol waqit ishinde sirka kislotaniń adsorbsiyasi tamam boladi. Sirke kislota eritpeleriniń dáslepki konsentratsiyasi S₀ aniqlanadi. Buniń ushin basqa tórt nomerlengen kolbalarǵa kestede kórsetilgen konsentratsiyali sirke kislota eritpelerinen byuretka jardeminde 10 ml den salinadi hám har bir kolbaǵa 2 tamshidan fenolftalein eritpesinen tamiziladi. Soń byuretkaǵa 0.1 n NaOH eritpesin quyip, kolbalardaǵi sirke kislota eritpesi titrlenedi. Titrlew eritpe reńi ash qizil reńge kirgenshe dawam ettiriledi. Titrlew ushin sarflanǵan 0.1 n NaOH eritpesiniń kólemi 10 ge kóbeytirilip kestedegi S₀ jazip bariladi. Bunda eritpe konsentratsiyasi 100 ml sirke kislota eritpesine tuw‘ri kelgen 0.1 n NaOH tiń ml esabinda belgilenedi.

Kolbalar nomeri	Eritpeniń normal Konsentratsiyasi	100 ml eritpe tuwri kelgen 0,1 N NaOH niń ml muǵdari				x		lgx		lgC
		S0	S	S0-C
1	0,025
2	0,05
3	0,10
4	0,20

Titrlengen eritpeler tógip taslanip, kolbalar suw menen juwiladi hám olardan paydalanǵan halda aktivlengen kómir bolǵan sirke kislota eritpesi filtrlenedi. Filtrlew birinshi kolbadaǵi eritpe birinshi kolbaǵa hám belgili tartipte alip bariladi. Kómirli kolbalar juwilip, bul kolbalarǵa filtrattan tamizǵish penen 10 ml dan alinadi hám fenolftalein indikatori tamizilip, 0.1 n NaOH eritpesi menen titrlenedi. Titrlew natiyjesinde sirke kislotaniń teń salmaqtaǵi konsentratsiyasi S aniqlanadi. Bunda ketken silti eritpesi 100 ml eritpege esaplanadi hám kestedegi S ge jazip bariladi. Adsorbsiyalanǵan sirke kislotaniń muǵdarin aniq biliw maqsetinde S ti aniqlaw eki marte ámelge asiriladi. Buniń ushin filtrattan jáne 10 ml alinip, 0.1 n NaOH penen titrlenedi. Tajriybede tabilǵan S₀ va S lardan paydalanip, aktivlengen kómir menen adsorbsiyalanǵan sirke kislota muǵdari S₀ hám S ózgesheligi aniqlanadi hám kestege jaziladi.

Soniń menen tajriybe tamamlanadi hám kolbalar juwip qoyiladi. Aktivlengen kómirde adsorbsiyalanǵan sirke kislota muǵdari (x) tómendegi formula menen esaplanadi

x =V(C₀-C)/100*m=a*Cⁿ

Bul jerde: V- adsorsiya ushin alinǵan sirke kislota eritpesiniń kólemi, ml

C₀- sirke kislotaniń baslanǵish konsentratsiyasi

C- sirke kislotaniń teń salmaqliq jaǵdayindaǵi konsentratsiyasi

m- adsorbent (aktivlengen kómir) massasi, gr

n- temperatura hám adsorbentke baylanisli bolǵan 0.2 dan 0.6 ǵa shekem sanǵa teń bolǵan ózgermes san

1. 
   temperatura hám adsorbent tabiatina baylanisli bolǵan ózgermes san bolip, oniń sani tań salmaqliq jaǵdayindaǵi konsentratsiyasi menen birge teń bolǵanda x ǵa teń boladi.
   

Millimetr qaǵazinda adsorbsiya izotermasi siziladi. Buniń ushin absissa oǵina teń salmaqliq konsentratsiyasi ordinata oǵina adsorbsiyalanǵan zat muǵdari (S₀-C) qoyiladi .