1. Animatsiya madaniy dam olish faoliyati sifatida. "Bo'sh vaqt", "dam olish", "rekreatsiya", "turistik faoliyat", "madaniy dam olish faoliyati" tushunchalari

1-Modul: «Animatorlik xizmatini tashkil etish» fanining
maqsad va vazifalari.
Reja:
1. Animatsiya madaniy dam olish faoliyati sifatida.
2. "Bo'sh vaqt", "dam olish", "rekreatsiya", "turistik faoliyat", "madaniy dam olish faoliyati" tushunchalari.
3. Turistik xizmatlarda animatsion faoliyat tushunchasi.


1. Animatsiya madaniy dam olish faoliyati sifatida
Sivilizatsiyaning rivojlanishi dam olishning uzayishi va uning davomli tarkibiy o‘zgarib turishi bilan chambarchas bog‘liq. Ayni damda ish suratining oshishi, hayot ritmining tezlashishi, ekologik holatning o‘zgarishi insonni tang holatga solmoqda, jismonan hamda ruhan toliqtirmoqda. Shu sababli animatsiyaga ehtiyoj sezilmoqda, ya’ni uning yordamida kishining ichki va jismoniy kuchini qaytadan tiklash mumkin. Shu sababdan u keyingi yillarda barqirab rivojlanib bormoqda.
Kishining ma’naviy, ruhiy, jismoniy tiklanishida ko‘ngil ochar dasturlar yuqori saviyada, mohirlik bilan ijro etilishi talab etiladi. Xordiq chiqarish professional va oilaviy masalalarni hal etishda, o‘ziga ishonch hosil qilishda, hayotga ijobiy qarashda, shu bilan birga inson va tabiat o‘rtasidagi munosabatlarni mustahkamlashda yaqindan yordam beradi.
O‘zbekistonda turizmni rivojlantirishda xizmatlar ko‘rsatish sohasidagi animatorlik xizmatlari zamonaviy xizmat turlari sifatida talqin qilinib, unga talab turistik firmalar tomonidan ortib bormoqda. Bunda teatr va folklor guruhlari tomonidan tashkil etilayotgan turli xildagi dasturlar fikrimizning isbotidir. Hozirgi zamonda turizm nafaqat tinchlik elchisi, balki xalqlar o‘rtasida madaniyat va san’at namunalarini targ‘ib qiluvchi kuch hisoblanadi.
Mustaqillikka erishgach boshqa sohalarda bo‘lgani kabi turizm sohasida ham malakali kadrlarni yetishtirish dolzarb masala bo‘lib qolmoqda. Shu munosabat bilan respublika oliy o‘quv yurtlari va kasb-hunar kollejlarida mutaxassis kadrlarni tayyorlash dolzarb masala hisoblanadi.
Ushbu fan dasturi animatorlik xizmatini tashkil etishning asosiy tushunchalarini yoritishga qaratilgan.
«Animatorlik xizmatini tashkil etish» fanini o’qitishdan maqsad – animatorlik xizmati mohiyatini ochib berish, uning rivojlanishi, hozirgi kundagi ko‘rinishlarini aniqlab olish, animatorlik xizmatining iqtisodiy, ma’naviy va ijtimoiy ahamiyatini yoritib berish, mamlakatimiz va xorijiy davlatlarda animatorlik biznesining yo‘lga qo‘yilganini o`rgatish hamda egallangan bilimlar bo`yicha ko`nikma va malakalarni shakllantirishdir.
Fanning asosiy vazifalari ushbu maqsaddan kelib chiqqan holda talabalarga fan bo`yicha o`qitiladigan asosiy mavzulari va ularning mohiyatini o`zlashtirish, fanning boshqa fanlar bilan bogliqligini aniqlash va bugungi sharoitda oqilona boshqaruv qarorlarini qabul qilish maqsadida, animatsiyaning tipologiyasi, tarixi, ijtimoiy-madaniy servis va turizmdagi o‘rnini belgilab berish. Animatsiya turlari va animatsiya dasturi tarkibiy qismlarini izoxlashdan iborat. Shu bilan birga animatsiyaning texnologiyasini ishlab chiqish bilan birga animatsion dasturini ishlab chiqishdan iborat. Jumladan, yosh bolalar, o‘smirlar, kattalar hamda nuroniylarga qaratilgan animatsion dasturlarni o‘rgatish vazifa sifatida aks ettirilgan. Bundan tashqari animatsiya dasturini mehmonxona, restoran, bar, muzey, park va xiyobonlarda tashkil etish haqida chuqur bilimlarni egallash hisoblanadi.
«Animatsiya» so‘zi lotinchadan kelib chiqqan bo‘lib, (anima-shamol, havo, jon; animatus – jonlantirish) ya’ni jonlantirish, ruhlantirish, hayotiy kuchga rag‘batlantirish, faollikka undash degan ma’noni anglatadi.
«Animatsiya» atamasi birinchi marta XX asrda Fransiyada turli assotsiatsiyalar tuzish haqidagi qonun joriy etilishi munosabati bilan badiiy ijodiyotga, madaniyatga jonli qiziqishni uyg‘otishga qaratilgan faoliyat sifatida talqin etildi.
Animatsiya – bu o‘ziga xos xizmat turi bo‘lib, u xizmat ko‘rsatish sifatini oshirish maqsadini nazarda tutadi va shu bilan birga u mehmonlarni ularning tanish bilishlarini qayta jalb etib, turistik biznesning foydali va daromadligini oshirish uchun turizm bozorida turistik mahsulotlarning sotilishini tezlashtirish maqsadini ko‘zlagan o‘ziga xos reklamaning biror shakli bo‘lib hisoblanadi.
Turizm sohasida animatsiya o‘zida animatorlarning turistlar bilan birga bo‘ladigan bo‘sh vaqtida rasmiy va norasmiy rahbarlikning qo‘shilishi asosida o‘zaro hamkorlikni amalga oshiruvchi mutaxassislar yo‘l boshchiligini anglatadi. Bunday o‘zaro hamkorlik natijasida ushbu jarayon ishtirokchilarining sog‘lomlashtirish, madaniy-ijodiy, ta’limiy ehtiyojlari va qiziqishlari qondiriladi.
Shaxsning atrof-muhit voqeyligini o‘zida his etish unga munosabatini shaklalntirishda ijtimoiy faolligi uchun sharoit yaratadi.
Animatsiya – bu turistik faoliyatning xilma-xilligi bo‘lib, u turistik korxonalar (turkomplekslar, mehmonxonalar, sayohat kemalari, poyezdlar va h.k.)da amalga oshiriladi. Qaysikim, u bo‘sh vaqt uchun ishlab chiqilgan maxsus dasturda ishtirok etish orqali turistlarni turli xil tadbirlarga jalb qiladi.
Animatsiya turli xil harakterli qirralarga ega bo‘lib, u quyidagilardan iborat bo‘ladi:

• 
  bo‘sh vaqtda amalga oshiriladi;
  
• 
  erkin anglanishi, ko‘ngilligi, ham bir kishi, ham turli ijtimioy guruhlar tashabbusi, faolligi bilan farq qiladi;
  
• 
  milliy, diniy, hududiy xususiyatlari va an’analar bilan bog‘langan;
  
• 
  kattalar, yoshlar, bolalar turli qiziqishlari asosida xilma-xil turlari bilan harakterlanadi;
  
• 
  o‘ta shaxsiyligi, rivojlanuvchanligi, sog‘lomlashtirish va tarbiyaviy harakterdaligi bilan ajralib turadi.
  

Animatsion faoliyatning to‘liq mohiyatini tushunish uchun uning mazmuni, maqsadi va vazifasini qarab chiqish zarur. Chunki animatsion xizmat o‘zida alohida jarayonni mujassam etib, qaysikim u mohiyati aniq qonuniyatlar bilan shartlanadi (mavzuyeligi, hissiyotliligi, faolligi, maqsad sari intiluvchanligi va h.k.). Animatsion jarayonlar, ular oldida turgan maqsad va vazifalar quyidagi tarzda ifodalanishi mumkin (1-rasm).

Animator			Turist							Samara, manfaat (tanishish, madaniy-oqartuv, sog‘lomlashish, takomillashish
	Ta’sir vositasi
				Hayotiy kuch, faollik, ruhlantirish, ma’naviy oziqqa rag‘batlantirish