1. Banktegi arnawlı schyotlar haqqinda tusinik Akkreditivler

4. Pul ekvivalentleri hám olardıń esabin juritiw tartibi.
Kárxanalar xojalıq iskerliginde qatnasıwshi aktivler ishinde júdá úlken roldi pul qarjıları oynaydi.
Pul qarjıları degende óte tez likvidlik xarakterine iye bolgan, barlıq
munasábetlerde ulıwma ekvivalent rolin oynaytuǵın, mámleket tárepinen qaǵazlı hám metallı koriniste málim bahalarda shiǵarılatuǵın arnawlı tavar túsiniledi. Puldıń jámiyettegi ornı atqarılatuǵın baha olshemi, tolew quralı, aylanıs quralı hám jamgarish quralı sıyaqlı funsiyalarida jarqin kórinedi.
Buxgalteriya esabında pul qarjılarıni tiykarınan eki belgisine qaray, yaǵnıy korinisi hám turǵan jayına qaray, gruppalaw hám sáwlelendiriw keń qollanıladı.
Korinisine qaray pul qarjıları ekige bólinedi:
Milliy valyutadaǵı pul qarjıları- bul mámleket tárepinen metal hám qaǵazlarda ma`nisi kórsetilgen, mámile, ayırbaslaw, bahalawda ulıwma ekvivalent rolin atqararatuǵın arnawlı bank belgileri. Pul belgileri bolib biziń mámleketimizde swm hám tiyinler esaplanadı.
Sırt el mámleketleri pul qarjıları- bul ózge mámleketlerdiń metal hám qaǵazlarda ma`nisi kórsetilgen, aylanis, ayırbaslaw, bahalawda ulıwma ekvivalent rolin atqararatuǵın arnawlı bank belgileri. Olarǵa AQSH dolları, Angliya funt sterlingi, Evro hám basqa mámleketlerdiń milliy valyutaları kiredi. Sırt elmamlakatlari valyutalarınan ózara esap -kitaplarda paydalanıw mámleketlerara kelisimlerge tiykarılanıp ámelge asıriladı.
Turǵan jayına qaray pul qarjıları tómendegi gruppalarǵa bolinadi:
Kassa daǵı pul qarjıları- bul kárxananıń kúnlik mútajlikleri ushın zárúr bolgan, túrli maqsetler hám dereklerden kelip túsken, belgilengen múddetler hám muǵdarlarǵa shekem saqlanatuǵın kassa daǵı pul qarjıları. Kassada saqlanıwı múmkin bolǵan pul qarjılarıniń eń kishi muǵdarı kassa limiti dep ataladı hám ol kárxana tárepinen anıqlanıp, xızmet etiwshi bank penen dúzilgen shártnamada kórsatiledi.
Jolldaǵi pul qarjıları- bul kárxana kassasınan bankke túrli jollar menen tapsırılǵan, mısalı inkassatorlar arqalı, baylanıs bolimi arqalı, banktiń keshki kassaları arqalı, bıraqta aydıń aqırında ele esap -kitap schyotiga kiris etilgenligi bank kóshirmesi menen tastıyıqlanbagan pul qarjıları. Pul qarjıları esap -kitap schyotina kiriıs etilgen kúnden baslap olar joldagi pul qarjıları toparınan shiǵarıladı.
Banktegi pul qarjıları- bul kárxananıń xızmet etiwshi banklerde ashılǵan depozit schyotlarida saqlanıp atırǵan pul qarjıları. Kárxana bir dana tiykarǵı, qalegen arnawlı depozit schyotlardi xızmet etiwshi banklerde ashıwı hám olarda óz pul qarjıların saqlawı múmkin. Sırt el valyutası menen aylanisqa iye bolgan kárxanalar xızmet etiwshi banklerde bir tiykarǵı hám qalegenshe arnawlı valyuta schyotlarin, mısalı, konvertatsiya ushın, konsignatsion tovarlar ushın hám basqa maqsetler ushın, ashıwları múmkin.
Pul qarjıları boyicha buxgalteriya esabınıń tiykarǵı wazıypaları bolip tómendegiler esaplanadı :
Pul qarjıları jaǵdayı hám háreketi ústinen turaqlı qadaǵalaw;
Pul qarjıların kassadan óz waqtında bankke tapsırıwdı qadaǵalaw;
Kassada pul qarjılarıning belgilengen minimal muǵdarınan
Pul qarjıları háreketin óz waqtında hám tuwri tiyisli hújjetler menen rásmiylestiriw;
Pul qarjıları boyinsha materiallıq juwapkerlikti ornatiw, materiallıq juwapker adamlardıń iskerligin turaqlı qadaǵalaw;
Pul qarjılariniń putinligin, talan-taraj bolip ketpewin turaqlı baqlaw,
onıń ushın olardı nızamda belgilengen múddetlerde ( hár ayda ) inventarizatsiyasin ótkeriw h.t.b.

№