1-bap Modellestiriw procesine kirisiw Modellestiriwdiń áhmiyeti

1-bap Modellestiriw procesine kirisiw
Modellestiriwdiń áhmiyeti
Modellestiriw principlerı
Obyektti modellestiriw
2-bap UMLga kirisiw
UML arxitekturasi
UML konseptual modeli
Arxitekturasi
Programmalıq támiynattı islep shıǵıw turmıslıq ciklı
Tiykarǵı abstrakciyalar
Maxanizmi
Artefakti
Strukturalıq modellestiriw tiykarları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 61
4-bap. Klasslar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 62
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 62
Tiykarǵı túsinikler... .. .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 64
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .......... .... .... .... ..... 69
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ....... .... .... .... ..... 74
5-bap. Jalǵanıwlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... .... .... .... .... 75
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ............. .... .... ... 76
Tiykarǵı túsinikler
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 83
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 88
6 -bap. Ulıwma mexanizmler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 90
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 91
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 93
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 100
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 103
7-bap... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 105
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 107
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 112
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 118
8-bap. Klass sxemaları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 120
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 120
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 122
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 123
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 130
III bólim Keńeytirilgen strukturalıq modellestiriw... .... .... .... .... .... .... .... .. 133
9 -bap Keńeytirilgen sabaqlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 134
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 134
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 135
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 147
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 148
10 -bap Keńeytirilgen munasábetler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 150
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 150
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 152
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 165
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 166
11-bap. Interfeysler, túrler hám rol... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 167
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 167
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 169
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 173
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 177
12-bap. Paketler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 178
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 178
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 179
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 185
Máslahátlar hám fokuslar... .... .....
13-bap... .... .... .... .... .... .... .... .. 190
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 190
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 191
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 197
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 198
14-bap. Obiekt diagramması... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 199
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 199
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 201
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 202
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 205
15-bap. Komponentler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 206
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 206
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 207
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 217
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 219
Iv bólim Minez-qulıqtı modellestiriw tiykarları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 221
16 -bap. Óz-ara tásirinler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 222
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 222
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 224
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 234
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 236
17-bap Paydalanıw jaǵdayları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 238
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 238
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 241
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 249
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 251
18-bap Paydalanıw jaǵdayları diagramması... .... .. 252
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 252
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 254
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 255
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 261
19 -bap
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 263
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 264
Ápiwayı fokuslar
20 -bap
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 282
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 283
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 294
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 299
v bólim Keńeytirilgen minez-qulıqtı modellestiriw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 301
21-bap. Hádiyseler hám signallar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 302
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 302
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 303
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 308
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 311
22-bap... .... .... ... 312
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 313
Atamalar hám túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 314
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 332
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 335
23-bap. Processler hám sabaqlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 337
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 338
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 339
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 345
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 348
24-bap... .... .. 349
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 349
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 350
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 353
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 356
25-bap... ... 357
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 358
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 359
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 361
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 366
vI bólim Arxitekturanı modellestiriw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 367
26 -bap... .... .... .... .... .... .... .... .. 368
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 368
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 36
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 372
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 377
27-bap... .... .... .... .... .... .... .... .. 379
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 379
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 380
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 384
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 386
28-bap... .... .... .... .... .... .... .... .. 387
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 387
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 389
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 394
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 400
29 -bap... .... .... .... .... 401
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 401
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 403
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 407
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 412
30 -bap Artefakt diagrammaları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 413
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 413
Atamalar hám túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 414
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 416
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 426
31 427-bap
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 427
Tiykarǵı túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 429
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 431
Máslahátlar hám máslahátlar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 437
32-bap... .... .... .... 439
Kirisiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 439
Atamalar hám túsinikler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 441
Ápiwayı modellestiriw usılları... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 444
vII bólim Juwmaq... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 449
33-bap. UML den paydalanıw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 450
UML ga ótiw... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 450
Keyin ne... .... .....
1-qosımsha. UML notatsiyasi... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 454
Bolsanslar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 454
Siltemeler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 457
Keńeytiw múmkinshiligi... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 458
Diagrammalar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 458
Qosımsha 2. Ratsional birlestirilgen process... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 460
Processtiń qásiyetleri... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. 460
Fazalar hám iteratsiyalar... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ..... 462
Pánler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 465
Isleytuǵın ónimler... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 466
Sózlik... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... 469
Tema indeksi... .... .... .... ..

Kirisiw
Unified Modeliń Language (UML) - bul programmalıq támiynat tiykarǵı rol atqaratuǵın sistemalardı vizuallastırıw, belgilew, proektlestiriw hám hújjetlestiriw ushın grafik til. UML járdeminde siz dúzip atırǵan sistemanıń tolıq rejesin islep shıǵıwıńız múmkin, ol jaǵdayda tekǵana onıń sistema funkciyaları hám biznes processleri sıyaqlı konseptual elementleri, bálki programmalastırıw tilinde jazılǵan klasslar, maǵlıwmatlar bazası sxemaları sıyaqlı ayriqsha ayrıqshalıqlar da bar., hám qayta paydalanıw múmkin bolǵan programmalıq támiynat komponentleri.

Bul kitap sizge UML den qanday etip nátiyjeli paydalanıwdı uyretedi. UML 2. 0 versiyası menen shuǵıllanadı.
Maqsetler
Bul kitaptı oqıp shıqqannan keyin siz: UML ne ushın paydalı bolıwı múmkin hám ne ushın bolmaslıǵın parıqlawdı úyrenesiz, sonıń menen birge, quramalı programmalıq támiynat sistemaların islep shıǵıw processinde bul til ne ushın zárúrligini túsinesiz;
UML tiliniń sózligin, qaǵıydaların, idiomalarini ózlestiriw hám eń áhmiyetlisi, onı " tuwri sóylew" ni úyreniw;
UML den hár qıylı modellestiriw máselelerin sheshiwde qanday paydalanıw múmkinligin túsiniw.
Bul paydalanıwshı qollanbası UML tiliniń ayriqsha qásiyetlerin xarakteristikalaydı. Biraq, kitap UML boyınsha anıq málimleme bolıwı ushın qaratnmagan. Bul funkciyanı Rumbaugh, Jacobson, Booch málimlemeleri atqaradı. Birden-bir modellestiriw tili boyınsha qóllanba. Ekinshi baspa (AddisonFWesley, 2005) 1.
Bul qóllanba UML járdeminde programmalıq támiynat sistemaların islep shıǵıw procesin xarakteristikalaydı, lekin bul process haqqında tolıq maǵlıwmat bermeydi. Tolıq maǵlıwmat ushın kitapǵa qarang: Rumbaugh, Jacobson, Booch. Birlestirilgen programmalıq támiynat D……………………..
Hám aqır-aqıbetde, kitapda ulıwma modellestiriw máselelerin sheshiw ushın UML den paydalanıw boyınsha kóplegen usınıslar hám máslahátlar ámeldegi, biraq ol modellestiriwdi uyretmeydi.
Soǵan uqsas jantasıw kópshilik programmalastırıw tilleri ushın qóllanbalarda qollanıladı, olar tilden qanday paydalanıwdı túsintiredi, lekin programmalastırıwdı ózi uyretmeydi.
Bul kitaptı kim oqıwı kerek UML programmalıq támiynattı islep shıǵıw, engiziw hám texnikalıq xizmet kórsetiw menen shuǵıllanatuǵın hár bir kisi ushın qızıǵıwshılıq oyatadı. Bul paydalanıwshı qollanbası birinshi náwbette UML modellerin jaratıwshı programmistler ushın mólsherlengen. Usınıń menen birge, programmalıq támiynat sistemalarınıń versiyaların analiz qılıw, jaratıw, sınaqtan ótkeriw hám shıǵarıw processinde bul modellerdi oqıǵan hár bir kisi ushın paydalı boladı. Programmalıq támiynattı islep shıǵıwshı shólkem degi derlik hár bir kisi bul tariypga tuwrı kelse-de, kitap sistemanıń zárúr dúzilisi hám minez-qulqların anıqlaytuǵın analizshiler hám aqırǵı paydalanıwshılar, bul talaplarǵa juwap beretuǵın sistemalardı proektlestiriwtiriwshi arxitektorlar, joybardı joybarǵa aylantıratuǵın islep shıǵıwshılar ushın paydalı bolıp tabıladı. atqarılatuǵın kod, sistemanıń dúzilisi hám minez-qulqı berilgen specifikaciyalarǵa muwapıqlıǵın tekseretuǵın hám tastıyıqlaytuǵın sapanı támiyinlew boyınsha qánigeler, komponentler katalogların jaratıwshı kitapxanashılar hám tártipsizlik menen shuǵıllanatuǵın, ulıwma jónelisti támiyinleytuǵın, islerdi tuwrıdan-tuwrı támiyinleytuǵın hám zárúr resursların ajratatuǵın programma hám joybar menejerleri.
Bul kitap ob'ektke jóneltirilgen túsinikler haqqında hesh bolmaǵanda tiykarǵı túsinikke iye bolǵan oqıwshılar ushın mólsherlengen.
Ob'ektke jóneltirilgen programmalastırıw tilleri yamasa usılları boyınsha tájiriybe talap etińmeydi, lekin ábzal kóriledi.
Bul kitaptan qanday paydalanıw Eger siz UMLni jańa bolsańız, bul kitaptı izbe-iz oqıp shıqqanıńız maqul. Tildiń kontseptual modeli kórsetilgen ekinshi bobga bólek itibar beriw usınıs etiledi. Hár bir baptın mazmunı aldınǵısınıń materialına tiykarlanadı, bul kitaptı izbe-iz oqıwdı ańsatlashtiradi.
Arnawlı bir modellestiriw máselelerin hal qılajaq bolǵan tájiriybeli islep shıǵıwshılar bul qóllanbanı qálegen tártipte orınlawları múmkin. Hár bir bapta keltirilgen úlgili modellestiriw usıllarına itibar qaratıwıńızdı máslahát beremiz.
Kitobni tashkil etish va materialni taqdim etish xususiyatlari
Ushbu foydalanuvchi qo'llanmasi ettita asosiy bo'limni o'z ichiga oladi:
I qism. Modellashtirish jarayoniga kirish.
II qism. Strukturaviy modellashtirish asoslari.
III qism. Kengaytirilgan strukturaviy modellashtirish.
IV qism. Xulq-atvorni modellashtirish asoslari.
V qism. Xulq-atvorni ilg'or modellashtirish.
VI qism. arxitektura modellashtirish.
VII qism. Natijalar.
Bundan tashqari, kitob ikkita ilovani o'z ichiga oladi: UML notatsiyasining umumiy ko'rinishi va Rational Unified Process texnologiyasining umumiy ko'rinishi, shuningdek, eng keng tarqalgan atamalarni o'z ichiga olgan lug'at.
Har bir bob UML ning o'ziga xos xususiyatiga qaratilgan va odatda quyidagi to'rt bo'limdan iborat:
1.Kirish.
2. Atamalar va tushunchalar.
3. Modellashtirishning tipik usullari.
4. Maslahatlar va fokuslar.
Har bir bobning boshida unda muhokama qilinadigan mavzular ro'yxati keltirilgan. “Modellashtirishning odatiy usullari” bo‘limida modellashtirishda tez-tez yuzaga keladigan muammolarni hal qilish misollari keltirilgan. Malumot uchun qulaylik uchun har bir vazifa alohida sarlavha ostida keltirilgan. Bob mavzusi bo'yicha sharhlar va maslahatlar "Eslatma" bo'limlarida keltirilgan.
UML tili keng semantik imkoniyatlarga ega. Shu sababli, bir xususiyatning tavsifi boshqasining tavsifi bilan mos kelishi mumkin. Bunday hollarda chap tomonda mavzulararo havolalar beriladi.
Kulrang havola rangi modelni tushuntirish uchun ishlatiladi, tushuntirishdan farqli o'laroq, har doim qora rangda ko'rsatiladi. Kod parchalari monospace shriftida ta'kidlangan.
rahmat
Mualliflar Bryus Duglasga minnatdorchilik bildiradilar,
Per Kroll va Xoakin Millerga kitobdagi yordami uchun
UML dıń qısqasha tariyxı
Birinshi ob'ektke jóneltirilgen til esaplanadı
SimulaF67 1967 jılda Norvegiyada Dahl hám Nygard tárepinen islep shıǵılǵan. Bul tildi kem adam qabıl etken, biraq onıń kontseptsiyası basqa tillerdiń payda bolıwına úlken úles qosqan. Smalltalk 1980-jıllardıń basında keń qollanila baslandı, keyin bolsa 1980-jıllardıń aqırında Objective C, C++ hám Eiffel sıyaqlı basqa ob'ektke jóneltirilgen tiller payda boldı. Ob'ektke jóneltirilgen modellestiriw tilleri 1980-jıllarda, izertlewshilerdiń ob'ektke jóneltirilgen programmalastırıw tilleriniń jańa múmkinshilikleri hám barǵan sayın quramalılasıp baratırǵan qosımshalar talapları menen dus kelgenlerinde, analiz hám dizaynga hár qıylı alternativ jantasıwlardı islep shıǵıwǵa májbúrlilerinde payda boldı. 1989 -1994 jıllarda ob'ektke jóneltirilgen usıllardıń sanı onnan ellikten artıqǵa shekem asdı. Biraq, kóplegen paydalanıwshılar ózleriniń mútajliklerin tolıq qandiradigan modellestiriw tilin tańlawda qıyınshılıqlarǵa dus keldiler, bul bolsa " usıl urısi" dep ataladı. Nátiyjede, metodlardıń jańa áwladı payda boldı, olar arasında Booch usılı - Jeykobson tárepinen islep shıǵılǵan OOSE (ObjectFOriented Software Engineering) hám Rambaud tárepinen islep shıǵılǵan OMT (Object Modeliń Technique) bólek áhmiyetke iye boldı. Fusion, ShlaerFMellor hám CoadFYourdon usılların da eskertip ótiw kerek. Bul usıllardıń hár birin tolıq hám tolıq dep esaplaw múmkin edi, eger olardıń hár biri tekǵana kúshli, bálki hálsiz táreplerge de iye edi. Booch usılınıń ekspressiv múmkinshilikleri sistemanı proektlestiriw hám qurıw basqıshlarında ásirese zárúrli edi. OOSE talaplardı analiz qılıw hám qáliplestiriw, sonıń menen birge, joqarı dárejedegi dizayn ushın júdá uyqas edi. OMT ásirese informaciya sistemaların analiz qılıw hám rawajlandırıw ushın paydalı ekenligin tastıyıqladı. 1990 -jıllardıń ortalarında Gredi Buch (Rational Software Corporation), Jeyms Rumbaugh (General Electric), Ivar Jacobson (Objectory) hám basqalar dúnyada eń ataqlı dep tán alınǵan usıllardı birlestiriwge háreket etkende, jańa ideyalardıń sın kózqarastan massası toplana basladı. ob'ektke jóneltirilgen usıllar salasında perspektivalı. Booch, OOSE hám OMT usıllarınıń tiykarǵı avtorları retinde biz jańa, birden-bir modellestiriw tilin jaratılıwma háreket etdik hám ush pikirge ámel etdik. Birinshiden, islep shıǵıwshılardıń qálew-tileklerinen qaramastan, barlıq ush usıl qashannan berli keri baǵıtda rawajlanǵan.
Bul háreketti bólek emes, birgelikte dawam ettiriw aqılǵa say boldı, bul keleshekte istalmagan ayırmashılıqlardı hám nátiyjede paydalanıwshılarǵa qolaysızlıqlardı saplastırıwǵa járdem beredi. Ekinshiden, birlestiriw arqalı
Usılları, ob'ektke jóneltirilgen modellestiriw quralları bazarına turaqlılıqtı alıp keliw ańsatlaw edi, bul bolsa barlıq joybarlardı bir etuk tilge tiykarlash imkaniyatın beredi hám ásbap óndiriwshilerge jáne de natiyjelilew iskerlikke itibar qaratıw imkaniyatın beredi. Aqır-aqıbetde, bunday sheriklik úsh usıldıń barlıǵın jetilistiriwi hám olardan qandayda-birı bólek alınǵanda onsha uyqas bolmaǵan mashqalalardi sheshiw imkaniyatın beriwi kutilgan edi.
Qosılıwdı baslap, biz óz aldımızǵa ush tiykarǵı maqsetti qoydıq :
1. Ob'ektke jóneltirilgen usıllardan paydalanǵan halda kontseptsiyadan tartıp atqarılatuǵın komponentlargacha bolǵan pútkil sistemalardı modellew;
2. Quramalı, zárúrli sistemalarǵa tán bolǵan masshtablılıq mashqalasın sheshiw;
3. Tekǵana adamlar, bálki kompyuterler de qóllawı múmkin bolǵan modellestiriw tilin jaratıń. Ob'ektke jóneltirilgen analiz hám dizayn ushın til jaratıw programmalastırıw tilin islep shıǵıwdan onsha parq etpeydi. Birinshiden, wazıypanı sheklew talap etildi. Til talaplardı belgilew qábiletin óz ishine alıwı kerekpe? Til vizual programmalastırıwǵa ruxsat beriwi kerekpe? Ekinshiden, ekspressiv kúsh hám ápiwayılıq ortasındaǵı teń salmaqlılıq noqatın tabıw kerek edi. Júdá jón til ol menen sheshiletuǵın wazıypalar sheńberin sheklep qóyadı hám júdá quramalı bolsa, ısılmaǵan programmistti basıp ketiwi múmkin. Bunnan tısqarı, ámeldegi usıllardı birlestirgende, olardıń járdemi menen islep shıǵılǵan ónimlerdiń bar ekenligin esapqa alıw kerek. Júdá kóp ózgertiwler kirgiziw ámeldegi paydalanıwshılardı biyganalashtirishi múmkin hám avtorlar tildiń rawajlanıwına qarsılıq kórsetiw arqalı jańa paydalanıwshılardı tartıw hám tildi ápiwayı hám paydalanıwdı ańsatlastırıw múmkinshiligin joǵatadı. UML ni jaratıwda biz bul mashqalalardıń optimal sheshimin tabıwǵa háreket etdik.
UMLning rásmiy jaratılıwı 1994-jıl oktyabr ayında, Rumbaugh Booch islegen Rational Software kompaniyasına ótkennen keyin baslanǵan. Túp maqset Booch hám OMT usılların birlestiriw edi. Birden-bir usıldıń birinshi sınaq versiyası 0. 8, sol waqıttaǵı sıyaqlı, 1995 jıl oktyabr ayında payda boldı. Shama menen bir waqtıniń ózinde Jeykobson Rational-ga ótti hám UML joybarı OOSE-ni óz ishine alǵan halda keńeytirildi. Biziń birgeliktegi umtılıw-háreketlerimiz nátiyjesinde UML dıń 0. 9 versiyası 1996 jıl iyun ayında shıǵarıldı. Jıl dawamında dóretiwshiler programmalıq támiynattı islep shıǵıw salasında iskerlik jurgiziwshi iri kompaniyalardan oy-órislerdi jıynawdı. Bul waqıt ishinde bul kompaniyalardıń kópshiligi UML tilin óz biznesleri ushın strategiyalıq áhmiyetke iye bolǵan til dep biliwleri anıq boldı.
Nátiyjede, tolıq UML specifikaciyasın jaratılıwma qaratılǵan jumıs ushın resursların usınıw qálewin bildirgen shólkemlerdi óz ishine alǵan UML konsortsiumi jaratıldı. Tildiń 1. 0 versiyası Digital Equipment Corporation, HewlettFPackard, IFLogix, Intellicorp, IBM, ICON Computing, MCI Systemhouse, Microsoft, Oracle, Rational, Texas Instruments hám Unisys ortasındaǵı sherikliktegi umtılıw-háreketler bolıp tabıladı. UML 1. 0 júdá kóp hár qıylı máseleler ushın qollanılıwı múmkin bolǵan anıq, ańlatpalı hám kúshli til ekenligin tastıyıqladı. 1997 jıl yanvar ayında ol OMG (Object Management Group) konsorsiumiga standart modellestiriw tili ushın joybar retinde usınıldı.
1997 jıl yanvar hám iyul ayları arasında UML konsortsiumi OMG shaqırıwına juwap bergen derlik barlıq kompaniyalardı, atap aytqanda Andersen Consulting, Ericsson, Object Time Limited, Platinum Technology, Ptech, Reich Technologies, Softeam, Sterling Software hám Taskonni óz ishine aldı. UML specifikaciyaların rásmiylestiriw hám basqa standartlar gruppaları menen muwapıqlastırıw ushın MCI Systemhouse'dan Kris Kobryn hám Rational'dan Ed Eykholt basshılıǵındaǵı jumısshı gruppa tuzildi. UML dıń qayta kórip shıǵılǵan versiyası (1. 1) OMGga 1997 jıl iyul ayında usınıs etilgen. Sentyabr ayında versiya OMG analiz hám dizayn toparı hám OMG arxitektura komiteti jıynalıslarında tastıyıqlanǵan hám 1997 jıl 14 noyabrde OMG konsorsiumining barlıq aǵzaları tárepinen standart retinde tastıyıqlanǵan.
Bir neshe jıl dawamında arnawlı OMG Revision Task Force UML joybarınıń rawajlanıwın qollap -quwatladi. 1. 3, 1. 4 hám 1. 5 versiyaları jaratılǵan. 2000-2003 jıllarda joybar qatnasıwshılarınıń jańa, keńeytirilgen toparı UML 2. 0 dıń modernizaciya etilgen versiyasın jarattı. Bul versiya bir jıl dawamında IBM kompaniyasınıń Bran Selic basshılıǵındaǵı Finalizatsiya Task Force (FTF) jumısshı toparı tárepinen kórip shıǵıldı hám 2005 jıl basında OMG aǵzaları UML 2. 0 dıń rásmiy versiyasın tastıyıqladilar. UML 2. 0 UML dıń sońǵı versiyası bolıp, kóplegen qosımsha funkciyalardı óz ishine aladı. Aldınǵı versiyalardan paydalanıw tájiriybesi sebepli kóplegen ózgerisler kirgizildi. Ámeldegi UML specifikaciyasın OMG www. omg. org veb-saytında tabıwıńız múmkin. UML - bul kóplegen qánigelerdiń islewi hám olardıń aldınǵı islenbeleri tájiriybesin túsiniw nátiyjesi bolıp tabıladı. Bul joybardı tayarlawda paydalanılǵan dereklerdi esaplaw kútá úlken ilimiy jumıs bo'lar edi. Biraq eń qıyın zat, UMLga úlken yamasa kemrek dárejede tásir etken barlıq aldınǵı islenbelerdi ornatıw bolıp tabıladı. Barlıq ilimiy izertlewler hám jumıs ámeliyatın inabatqa alǵan halda, aytiwimız múmkin, UML aldınǵı barlıq tájiriybelerdi ózlestirgen " aysberg" dıń uchi.

1-bap Nege biz modelmiz

Bul bapta :
Simulyatsiya ma`nisi
Modellestiriwdiń tórtew principi
Programmalıq támiynat sistemalarınıń eń zárúrli modelleri
Ob'ektke jóneltirilgen modellestiriw
Programmalıq támiynat kompaniyası ónimi joqarı sapalı hám paydalanıwshılardıń mútajliklerin qandırıwǵa mólsherlengen bolsaǵana tabısqa erisedi. Ámeldegi barlıq insaniy hám materiallıq resurslardan tolıq hám nátiyjeli paydalanǵan halda bunday ónimlerdi waqıtında hám úzliksiz óndiriske ılayıq bolǵan firma turaqlı rawajlanadı.
Aytılǵanlardan kelip shıǵadıki, bunday kompaniyanıń tiykarǵı ónimi paydalanıwshılardıń kúndelik mútajliklerin qandiradigan birinshi dárejeli programmalıq támiynat bolıp tabıladı. Qalǵan barlıq zatlar - ájayıp hújjetler, sammitler, ájayıp uranlar hám hátte jetilisken derek kodları ushın Aqshasıtser sıylıqı - bul tiykarǵı maqset ushın ekinshi dárejeli.
Ókiniw menen aytamız, kóplegen shólkemler " ekilemshi" hám " áhmiyetsiz" túsiniklerin shálkestirib jiberiwedi. Sonı umıtpawımız kerek, óz maqsetine xızmet etetuǵın nátiyjeli programmanı islep shıǵıw ushın siz turaqlı túrde paydalanıwshı menen gezlesiwińiz hám sistemasıńız ushın haqıyqıy talaplardı biliwińiz kerek. Eger siz sapalı programmalıq támiynat jaratmoqchi bolsańız, múmkin bolǵan jaqsılanıwlarǵa ashıq bolǵan bekkem arxitekturalıq dizayn tiykarın islep shıǵıwıńız kerek.
Minimal shıǵındılar menen tez hám nátiyjeli programmalıq ónimdi islep shıǵıw jumısshı kúshin jallaw, tuwrı qurallardı tańlaw hám tuwrı jónelisti belgilewdi talap etedi. Sistemanıń turmıslıq ciklı ǵárejetlerin esapqa alǵan halda mashqalanı sheshiw ushın qosımshalardı islep shıǵıw procesi puqta oylanǵan bolıwı hám biznesińiz hám texnologiyangizning ózgeriwshen mútajliklerine maslastırılıwı kerek.
Modellestiriw birinshi dárejeli programmalıq támiynattı jaratılıwma alıp keletuǵın iskerliginiń oraylıq elementi bolıp tabıladı.
Modeller bizge sistemanıń kerekli dúzilisi hám minez-qulqların vizual túrde kórsetiw imkaniyatın beredi. Olar, sonıń menen birge, onıń arxitekturasın oyda sawlelendiriw hám basqarıw ushın talap etiledi. Modeller biz qurıp atırǵan sistemanı jaqsılaw túsiniwge járdem beredi, bul kóbinese ápiwayılastırıw hám qayta paydalanıwǵa alıp keledi. Aqır-aqıbetde, qáwipti minimallastırıw ushın modeller kerek.
Simulyatsiya ma`nisi
Eger siz ıyt úyin qurıwshı bolsańız, siz tek bir top taxta, bir qısım mıyıq, shókkish, pense hám lenta ólshewinen baslawıńız múmkin. Bir az aldınan joybarlaw menen bir neshe saatlıq jumıs hám itimal siz ulıwma qabıl etiletuǵın stendni hám, itimal, sırtqı járdemisiz toplawıńız kerek. Eger kabina etarlicha úlken bolsa hám kóp oqmasa, ıyt qaniqadi. Aqırǵı ilaj retinde baslaw ushın hesh qashan kesh emes
taǵı - yamasa kemrek ınjıq itni alın.
Eger siz shańaraqńız ushın úy qurıwıńız kerek bolsa, siz, álbette, birdey ásbaplar kompleksinen paydalanıwıńız múmkin, lekin bul júdá kóp waqıt talap etedi hám sizdiń shańaraqıńız itdan kóre kóbirek qatal bolıwı múmkin. Eger siz qurılıs salasında úlken tájiriybege iye bolmasańız, birinshi mixga shókkishshe urıwdan aldın jaqsılap oylap kórgen maqul. Hesh bolmaǵanda keleshektegi bınanıń bir neshe eskizlarini jaratılıwma arzıydı. Shubhasız, sizge shańaraqńız mútajliklerine juwap beretuǵın hám jergilikli qurılıs normaların búzbaytuǵın sapalı turaq-jay kerek - bul hár bir xananıń maqseti hám jaqtılandıriw, qizdırıw hám qizdırıw sıyaqlı tolıq maǵlıwmatlardı esapqa alǵan halda bir neshe sızılmalardı orınlawıńız kerekligini ańlatadı. sanitariya -tesisat. Bul jobalar tiykarında siz jumıs ushın zárúr bolǵan waqtın tuwrı esaplawıńız hám tuwrı qurılıs materialların tańlawıńız múmkin boladı. Tiykarınan, siz ózińiz úy qurıwıńız múmkin, biraq basqa adamlardıń járdemine shaqırıq qılıw, olardı tiykarǵı islerdi orınlaw ushın jallaw yamasa hesh bolmaǵanda tayın bólimlerdi satıp alıw talay paydalı bolıp tabıladı.
Eger siz rejege ámel qılsańız hám byudjette qalsańız, shańaraqńız baxıtlı boladı. Eger geypara zat islemese, shańaraqtı ózgertiwge arzimaydi - tileklerdi waqıtında inabatqa alıw jaqsılaw bolıp tabıladı. Ofis ushın júdá bálent jay qurıwǵa kiriwgeningizdan keyin, bizneske kirisiw ulıwma logikasız bo'lar edi. sizdiń ixtiyoringizda bir qazıq taxtalar hám shókkish menen. Bul kóp investitsiyalardı óz ishine alıwı múmkinligi sebepli, investorlar sizdan bınanıń ólshemi, usılı hám forması boyınsha olardıń tileklerin esapqa alıwıńızdı talap etedi. Aytqansha, qurılıstı baslaǵaningizdan keyin olar óz pikirlerin ózgertiwi múmkin. Hár qanday nadurıs esaplaw sizge júdá qımbatqa túskenligi sebepli, joybarlawdıń áhmiyeti kóp ret artadı. Kórinip turıptı, olda, siz dizaynerlar hám islep shıǵıwshılardıń úlken jámááti aǵzası bolasız hám tabıslı óz-ara sheriklik qılıw ushın siz hár qıylı sızılmalar hám qurılıs modellerin orınlawıńız kerek boladı.
Kerekli adamlar, tuwrı qurallar hám rejani ámelge asırıw menen siz keleshektegi xalıqtıń barlıq talaplarına juwap beretuǵın jay qurıwıńız múmkin. Eger siz úylerdi qurıwda dawam etsangiz, klienttiń qálew-tilekleri hám zamanagóy qurılıs texnologiyaları múmkinshilikleri ortasında mawasanı tabıwıńız hám jumısshılar toparına ıqtıyatlılıq menen munasábette bolıwıńız kerek, adamlardı qáwip astına qoymastán hám barlıq kúshińizdi sarplamasdan jumıs talap etpesten. ız.
Eger kúlkili tuyulsa-de, kóplegen programmalıq támiynat kompaniyaları júdá bálent jay qurıwdı qálesedi, sebebi olardıń bizneske jantasıwı ıyt ​​uyini qurıwǵa júdá uqsaydı.
Álbette, geyde sizge áwmet kulip baǵadı. Eger tuwrı adamlar tuwrı waqıtta tuwrı orında bolsa hám planetalardıń muwapıqlıǵı jańa baslanıwlar ushın qolay bolsa, ol jaǵdayda qarıydarlarǵa yoqadigan ónimdi jaratıw áwmetińiz bolıwı múmkin. Biraq, itimal, siz uyqas jumısshılardı yollay almaysız (olardıń barlıǵı qashannan berli alınǵan ), siz qolay minutanı ótkerip jiberesiz (keshe jaqsılaw bo'lar edi) hám planetalardıń jaylasıwı júdá qolaysız boladı (bul haqıyqat ulıwma sizdiń qadaǵalawıngizdan sırtda). Programmalıq támiynattı islep shıǵıw tezligine bolǵan talap artıp baratırǵanlıǵı sebepli, islep shıǵıw gruppaları kóbinese qanday qılıwdı biletuǵın birden-bir zat - jańa kod qatarların jazıw menen sheklenedi. Programmalastırıw ushın sarplanǵan qaharmanona umtılıw-háreketler sanaat daǵı tań qalǵanday zat bolıp tabıladı hám programmalıq támiynattı islep shıǵıw daǵı qıyınshılıqlarǵa birden-bir juwap kóbirek islew bolıp tabıladı. Biraq, jazba kod mashqalanı sheshiwi shárt emes hám joybar oǵada dańqparaz bolıwı múmkin, hátte jumıs kúnin bir neshe saatqa asırıw da onı tabıslı juwmaqlaw ushın etarli bolmaydı.
Eger siz haqıyqattan da kóp qabatlı úy yamasa júdá bálent jay menen salıstırıwlanatuǵın programmalıq ónim jaratmoqchi bolsańız, ol jaǵdayda sizdiń wazıypańız úlken kólem degi kod jazıw menen sheklenmeydi. Tiykarınan, mashqala koddıń minimal muǵdarın tuwrı jazıw bolıp tabıladı. Bul jantasıw menen sapalı programmalıq támiynattı islep shıǵıw arxitektura, uyqas qurallar hám processni basqarıw quralların tańlawǵa tuwrı keledi. Aytqansha, sizge kerek
Sonı eslep qalıńki, " stend kabi" oylap tabılǵan kóplegen joybarlar demde júdá bálent jay kólemine ósip, óz tabıslarınıń jábirleniwshisine aylanadı. Eger bunday ósiw programma arxitekturasında, jumıs aǵımında yamasa ásbaplardı tańlawda esapqa alınbaǵan bolsa, ol jaǵdayda anıq túrde úlken úydiń ólshemine etken stend óz salmaǵı astında qulap túsetuǵın waqıt keledi. Biraq stend qulap tusse, bul sizdiń itingizni tek ǵázeplentiredi, júdá bálent jay qulap tusse, bul onıń kireyshileriniń materiallıq máplerine tásir etedi.
Áwmetsiz joybarlar túrli sebeplerge kóre áwmetsizlikke ushraydı.
lekin tabıslı, qaǵıyda jol menende, kóp ulıwmalıq bar. Programmalıq támiynat joybarınıń tabısı túrli faktorlarǵa baylanıslı bolsa -de, eń áhmiyetlilerinen biri simulyatsiyadan paydalanıw bolıp tabıladı.
Modellestiriw jaqsı tastıyıqlanǵan hám hámme tarepinen tan alınǵan
injenerlik texnikası. Biz ımaratlardıń arxitekturalıq modellerin quramız,
olardıń keleshektegi xalqına tolıq oyda sawlelendiriwlerine járdem beriw
pıtken ob'ekt. Geyde hátte kúshli samal yamasa jer silkiniw tásirin esapqa alıw ushın ımaratlardı matematikalıq modellestiriw de qollanıladı.
Modellestiriw tekǵana qurılısda qollanıladı. zorǵa
Joybarńızdı modellerde sınap kórmesten jańa samolyotlar yamasa avtomobiller islep shıǵarıwdı jolǵa qoya alasızba : kompyuter modelleri hám sızılmalarınan tartıp samal tunnelidagi fizikalıq modellerge shekem,
hám keyin tolıq kólemli prototiplar. Elektr qurılmaları
mikroprotsessorlardan telefon giltlerine shekem de talap etiledi
sistema hám shólkemdi jaqsılaw túsiniw ushın modellestiriw
islep shıǵıwshılar ortasındaǵı baylanıs. Hátte kinematografiyada da
filmdiń tabısı aldınan jazılǵan stsenariysiz múmkin emes (modeldiń ayriqsha forması da!) Sotsiologiyada, ekonomikada.
yamasa basqarıw, biz da modellestiriwge shaqırıq etemiz, qaysı
bizge teoriyalerimizni sınap kóriw hám jańa ideyalardı minimal qáwip hám ǵárejetler menen sınap kóriw imkaniyatın beredi.
Al, model ne? Ápiwayı etip aytqanda, model haqıyqattıń ápiwayılastırılgan suwreti bolıp tabıladı.
Model - bul sistemanıń jobası : ol tolıq rejani da, sistemanıń joqarıdan abstraktlaw kórinisin da óz ishine alıwı múmkin.
qustıń ushıwı. " Jaqsı model mudamı nátiyjege sezilerli tásir kórsetetuǵın elementlerdi óz ishine aladı hám olardı óz ishine almaydı
abstraktlıqtıń bul dárejesinde áhmiyetsiz. Hár bir sistema múmkin
túrli kózqarastan suwretleniwi múmkin, onıń ushın hár túrlı
modeller, olardıń hár biri sistemanıń jabıq abstrakciyasınıń izi bolıp tabıladı. Model sistemalı bolıwı múmkin,
sistemanıń dúziliwin yamasa minez-qulqların aytıp,
onıń dinamikasın sáwlelendiredi.
Nege biz modellesemiz? Onıń ushın bir tiykarǵı zat bar
sebep.
Biz islep shıǵılıp atırǵan sistemanı jaqsılaw túsiniw ushın model jaratamız.
Simulyatsiya tórt qıylı mashqalalardi sheshiw imkaniyatın beredi
(2-bobga qarang):
1. Sistemanı ámeldegi yamasa kerekli jaǵdayda oyda sawlelendiriw etiń
biz ushın múmkin;
2. Sistemanıń dúzilisi yamasa háreketin xarakteristikalang;
3. Sistemanı proektlestiriw imkaniyatın beretuǵın shablondı alın ;
4. Qabıl etilgen modeller járdeminde qabıl etilgen qararlardı hújjetlashtiring.
Modellestiriw tekǵana úlken kólemdi jaratıw ushın
sistemaları. Hátte ıyt úyiniń programmalıq ekvivalenti de payda keltiredi
onıń qollanılıwınan. Sistema qanshellilik úlken hám quramalı bolsa, sonsha kóp
onıń rawajlanıwda modellestiriw zárúrli áhmiyetke iye boladı. Gáp sonda,
Biz quramalı sistemalar modellerin quramız, sebebi keri jaǵdayda bunday sistemalardı bir pútkil retinde qabıl etip bolmaydı.
Insannıń quramalı janzatlardı aqıl etiwi sheklengen. Modellestiriw, biz mashqalanı toraytiramiz, hár birine itibar qaratamız
házirde onıń tek bir tárepi boyınsha. Tiykarlanıp, bul jantasıw
Edsger Deykstra kóp jıllar aldın járiyalaǵan " bol hám jawlap alıw et" principinen kem zat joq : quramalı mashqalanı bir neshe kishiroqlarga bolınıp sheshiw ańsatlaw.
Bunnan tısqarı, simulyatsiya insandı jaqsılaydı
razvedka, sebebi tuwrı model sizge abstraktlıqtıń joqarı dárejedegi joybarların jaratılıwma múmkinshilik beredi.
Modellestiriw logikalıq dep aytıw bunı anglatmaydi
bul ulıwma zárúr bolıp tabıladı. Haqıyqattan da, kóplegen izertlewler
kóplegen programmalıq támiynat kompaniyalarında modellestiriw kemnen-kem qollanıladı yamasa
ulıwma qollanilmaydi. Dizayn qanshellilik ápiwayı bolsa, ol kemrek boladı
ol rásmiy modellestiriwden paydalanadı.
Bul erda tiykarǵı sóz " rásmiy". Ámelde, hátte qashan
eń ápiwayı joybardı ámelge asırıw, islep shıǵıwshılar ol yamasa bul
Modellestiriw eń kem, hesh bolmaǵanda rásmiy bolmaǵan túrde qollanıladı. Sistemanıń bir bólegin oyda sawlelendiriw ushın onıń dizayneri geypara zattı sızıwı múmkin
taxta yamasa qaǵaz betinde. Islep shıǵıw toparı stsenariy yamasa dvigatel dizaynini islep shıǵıw ushın CRCF kartalarınan paydalanıwı múmkin. Bunday modellerde hesh qanday jamanlıq joq. Eger olar islese, ol jaǵdayda olardıń bar ekenligi oqlanadi. Biraq bunday rásmiy bolmaǵan
modeller kóbinese bir ret paydalanıw ushın mólsherlengen hám basqa qatnasıwshılar túsinetuǵın ulıwma tildi támiyinlamaydi
joybar. Qurılısda hámme ushın ulıwma, túsinikli zat bar
sızılmalar tili, elektrotexnika hám matematikalıq modellestiriwde ulıwma tiller bar. Rawajlanıw shólkemi ulıwma modellestiriw tilinen paydalanıwdan da payda alıwı múmkin
programmalıq támiynat.
Hár qanday joybar modellestiriwden payda kóriwi múmkin. Hátte menen
tez-tez paydalı bolǵanda bir retlik programmalardı jaratıw
vizual programmalastırıw tilleri usınıs etetuǵın rawajlanıw tezligi ústinligi sebepli nadurıs kodtı saylań, modellestiriw islep shıǵıw toparına jaqsılaw oyda sawlelendiriwge járdem beredi
sistema jobası, yaǵnıy joybar tezirek orınlanıwı hám túp ideya názerde tutılǵan zattı jaratılıwması múmkin. Qanshellilik qıyınlaw
joybar bolsa, ol modellestiriw joq ekenligi sebepli, dep, kóbirek
múddetinen aldın qulash - yamasa kerek bolmaǵan zat jaratıladı.
waqıt ótiwi menen barlıq paydalı hám qızıqlı sistemalar ádetde
qıyınlasadı. Sistemanı jaratıwdıń basında modellestiriwdi itibarsız qaldırıp, siz júdá kesh bolǵanınan saldamlı pushaymon bolıwıńız múmkin.
Modellestiriw principlerı
Simulyatsiya barlıq injenerlik salasında bay tariyxga iye
pánler. Onı qóllawdıń uzaq tájiriybesi tórtew tiykarǵı principti qáliplestiriwge múmkinshilik berdi.
Birinshiden, modeldi tańlaw mashqalanı sheshiw jantasıwına jáne bul sheshim qanday kórinisine sheshiwshi tásir kórsetedi.
Basqasha etip aytqanda, modeldi tańlawǵa ıqtıyatlılıq menen yondashing. Tuwrı model rawajlanıwdıń eń hiyle-focus máselelerin aytıp otedi hám mashqalanıń mánisine kirip barıwǵa múmkinshilik beredi, keri jaǵdayda.
jantasıw jaysha múmkinshiliksiz bo'lar edi. Nadurıs model baslanadı
siz shiǵıp bolmaytuǵın kóshedasiz, sebebi itibar zárúrli bolmaǵan máselelerge qaratıladı.
Keling, programmalıq támiynattı talqılawdan bir jıldamǵa shetke shıǵayıq
hám siz aymaqtan mashqalanı sheshiwińiz kerek dep esaplań
kvant fizikasi. Fotonlarning óz-ara tásiri sıyaqlı máseleler
spaceFtime ishinde júdá quramalı bolıwı múmkin
matematikalıq esaplar. Biraq matematikalıq analizdi esten shıǵarıp, modeldi ózgertiwge arzıydı hám siz tezlik penen ańsat aytinadigan maǵlıwmatqa iye bolasız.
nátiyje. Bunday halda, biz Feyman diagrammaları haqqında gápiramiz, bul bolsa oǵada quramalı mashqalalardi grafik tárzde súwretlew imkaniyatın beredi.
Modellestiriw zárúr bolǵan basqa tarawdı kórip shıǵıń. Aytaylik, siz bınanı proektlestiriwtiryapsiz hám ol qanday bolıwın bilejaqsız.
kúshli samallarda ózin tuting. Modeldi qurıw jáne onı samal tunnelida sınap kóriw arqalı siz bul haqqında júdá kóp qızıqlı zatlardı bilip alasız, eger kishilew nusqası tolıq islemeydi.
matematikalıq modelden paydalanıw sizge qosımsha maǵlıwmat beredi
hám, itimal, kóbirek túrli stsenariylerdi islep shıǵıwǵa múmkinshilik beredi,
fizikalıq tártip menen islewden kóre. Bul modellerde bınanıń minez-qulqların dıqqat menen úyrenip shıqsańız, siz talay isenimli bolasız
simulyatsiya etilgen sistema rasında ózin tutadı
mólsherlengen shártler.
Programmalıq támiynattı jaratıw mashqalasına qaytsak,
Aytıw múmkin, dúnyaǵa bolǵan qarawıńız tiykarlanıp siz tańlaǵan modelge baylanıslı. Eger siz sistemaǵa maǵlıwmatlar bazasın islep shıǵıwshınıń kózi menen qarasangiz, ol jaǵdayda tiykarǵı itibar modellerge qaratıladı
ob'ekt munasábetleri, bul erda minez-qulqlar triggerlar hám saqlanǵan proceduralar menen qamtıp alınadı. Strukturalıq jantasıwdan paydalanatuǵın analizshi,
úlken itimal menen, ol algoritmlar hám maǵlıwmatlardı bir processdan ekinshisine ótkeriwge tiykarlanǵan modeldi jaratadı. nátiyje
ob'ektke jóneltirilgen usıldan paydalanǵan halda islep shıǵıwshınıń jumısı, arxitekturası maǵlıwmatlar kompleksine tiykarlanǵan sistema ámeldegi boladı.
klasslar hám óz-ara tásir naǵısları, bul klasslar qandaylıǵın belgileydi
birgelikte háreket qılıw. Bul variantlardan hár biri bolıwı múmkin
málim bir programma hám islep shıǵıw metodologiyasi ushın uyqas bolsa -de
tájiriybe sonı kórsetedi, ob'ektke jóneltirilgen kózqaras maslasıwshı arxitekturalardı jaratıwda natiyjelilew boladı, hátte sistema
úlken maǵlıwmatlar bazaları menen islew yamasa islep shıǵarıw kerek boladı
quramalı matematikalıq esaplar. Usınıń menen birge, sonı esapqa alıw kerek, dúnyaǵa túrli kózqaraslar hár qıylı sistemalardıń jaratılıwına alıp keledi,
óziniń abzallıqları hám kemshilikleri menen.
Ekinshi princip tómendegishe dúzilgen: hár bir model múmkin
túrli dárejedegi anıqlıq menen usınıs etiliwi múmkin.
Júdá bálent bınanı qurıw waqtında bul kerek bolıwı múmkin
onı qushning kórinisinden, mısalı, joybar menen kórsetiń
investorlar kóriwleri múmkin edi. Basqa jaǵdaylarda, kerisinshe, tolıq xarakteristika talap etiledi - mısalı, geyparaların kórsetiw
quramalı truba iymeyiwi yamasa ǵayrıoddiy sistemalı element.
Tap sol zat programmalıq támiynattı modellestiriwde júz boladı. Geyde ápiwayı hám tez jaratılǵan API modeli eń jaqsı variant esaplanadı. Basqa jaǵdaylarda, siz bıyt dárejesinde islewińiz kerek (mısalı, sistemalararo interfeyslerdi belgileganingizda yamasa tarmaq máseleleri menen shuǵıllanganingizda). Qanday bolmaydıin, eń jaqsı model kim hám qanday maqsette kórip shıǵılıp atırǵanına qaray tolıq maǵlıwmat dárejesin tańlaw imkaniyatın beretuǵın model boladı. Analizshi yamasa aqırǵı paydalanıwshı ushın " ne" sorawı, islep shıǵıwshı ushın bolsa " qanday" degen soraw úlken qızıǵıwshılıq oyatadı. Eki jaǵdayda da sistemanı túrli waqıtlarda túrli dárejedegi tolıq maǵlıwmatlarda kóriw múmkinshiligine ıyelew kerek.
Úshinshi princip: eń jaqsı modeller haqıyqatqa jaqınlaw bolıp tabıladı. Haqıyqıy materiallardan jasalǵanınan basqasha háreket etetuǵın bınanıń fizikalıq modeli tek sheklengen mániske iye. Ideal jumıs sharayatları hám benuqson jıynaw qabıl etilgen samolyottıń matematikalıq modeli haqıyqıy ónimge tán bolǵan birpara ayrıqshalıqlarǵa iye bolmawi múmkin, bul birpara jaǵdaylarda ólimli aqıbetlerge alıp keledi. Jaqsısı, eger sizdiń modellerińiz haqıyqatqa uyqas kelse hám baylanıs zaiflashganda, parq ne hám bunnan kelip shıǵıs zat anıq bolıwı kerek. Model mudamı haqıyqattı ápiwayılashtirganligi sebepli, mashqala bul ápiwayılastırıw sezilerli joytıwlarǵa alıp kelmewin támiyinlew bolıp tabıladı.
Programmalıq támiynatqa qaytatuǵın bolsaq, sonı aytiwimız múmkin, sistemalı analizdiń " Axilles topig'i" ol jaǵdayda qabıl etilgen model hám sistema joybarı modeli ortasındaǵı saykes emeslik bolıp tabıladı. Eger bul boslıq jónge salıw etilmese, waqıt ótiwi menen jaratılǵan sistemanıń minez-qulqı mólsherlengeninen barǵan sayın kóbirek parıq etedi. Ob'ektke jóneltirilgen jantasıw menen sistemanıń barlıq derlik ǵárezsiz kórinislerin birden-bir semantik pútinlikke birlestiriw múmkin.
Tórtinshi princip - siz tek bir model jaratıw menen sheklenmasligingiz kerek. Hár qanday uǵımsız sistemanı islep shıǵıwda eń jaqsı jantasıw bir-birinen derlik ǵárezsiz bolǵan bir neshe modeller kompleksinen paydalanıw bolıp tabıladı.
Eger siz bınanı proektlestiriwtirsangiz, hesh qanday sızılmalar kompleksi barlıq tolıq maǵlıwmatlardı tuwrı alıwǵa járdem bermeydi. Sizge hesh bolmaǵanda jay jobaları, uchastka kórinisleri, sımlardı jalǵaw sxemaları, oraylıq qizdırıw hám sanitariya -tesisat kerek boladı.
Tórtinshi principti qáliplestiriwde tiykarǵı tariyp
derlik ǵárezsiz. Bul sonı ańlatadıki, modeller bólek jaratılıwı hám úyreniliwi múmkin, lekin usı waqıtta óz-ara baylanıslı bolıp qaladı. Mısal ushın, siz tek mólsherlengen bınanıń sımı diagrammaların úyreniwińiz múmkin, lekin usı waqıtta olardı jaydiń jay rejesine qosıp qoyıwıńız hám hátte olardı suw támiynatı sxemasına trubalardı jatqızıw menen birge kórip shıǵıwıńız múmkin.
Bul jantasıw ob'ektke jóneltirilgen programmalıq támiynat sistemalarında da ámel etedi. Bunday sistemanıń arxitekturasın túsiniw ushın bir neshe qosımsha kórinisler kerek boladı : paydalanıw mısalı kórinisi (sistema talapların anıqlaw ushın ), dizayn kórinisi (domen hám sheshim domenining sózligin jaratıw ushın ), óz-ara tásir kórinisi (sistema bólimleri ortasındaǵı óz-ara tásirinlerdi modellestiriw ushın )., pútkil sistema hám ol islep atirǵan ortalıq ), ámelge asırıw kózqarasınan (sistemanı fizikalıq ámelge asırıwdı kórip shıǵıwǵa múmkinshilik beredi) hám jaylastırıw kózqarasınan (sistema injenerligi máselelerine itibar beriwge járdem beredi). Bul prezentaciyalardıń hár biri kóplegen strukturalıq hám minez-qulqlarǵa iye bolıp, olar birgelikte programmalıq támiynat sistemasınıń tolıq rejesin quraydı.
Sistemanıń tábiyaatına qaray, birpara modeller basqalarǵa qaraǵanda áhmiyetlilew bolıwı múmkin. Sonday etip, úlken kólem degi maǵlıwmatlardı qayta islew sistemaların jaratıwda statikalıq modeller áhmiyetlilew bolıp tabıladı. Ínteraktiv paydalanıwshı tájiriybesine jóneltirilgen qosımshalar paydalanıw jaǵdaylarınıń statikalıq hám dinamikalıq suwretleri menen birinshi orınǵa shıǵadı. Haqıyqıy waqıt sistemalarında eń zárúrli kórsetisler dinamikalıq processler kózqarasınan boladı. hám aqır-aqıbetde, veb-qosımshalar sıyaqlı bólistirilgen sistemalarda tiykarǵı itibar ámelge asırıw hám jaylastırıw modellerine qaratılıwı kerek.
Ob'ektti modellestiriw Qurılıs injenerleri kóplegen túrdegi modellerdi jaratadılar. Kóbinese, bul sistemanıń bólimlerin hám olardıń bir-biri menen qanday baylanıslılıǵın oyda sawlelendiriw hám belgilew imkaniyatın beretuǵın sistemalı modeller bolıp tabıladı. Geyde dinamikalıq modeller de jaratıladı - mısalı, eger siz jer silkiniw waqtında strukturanıń háreketin úyreniwshi bolsańız. Eki tur shólkemde hám birinshi náwbette dizaynda kórip shıǵılatuǵın zatlarda parıq etedi.
Programmalıq támiynattı islep shıǵıwda modellestiriwdiń bir neshe jantasıwları da bar. Olardan eń áhmiyetlisi algoritmik hám ob'ektke jóneltirilgen.
Algoritmik usıl programmalıq támiynattı islep shıǵıwda dástúriy jantasıwdı ańlatadı. Tiykarǵı qurılıs blokı procedura yamasa funksiya bolıp, birinshi náwbette basqarıwdı ótkeriw máselelerine hám úlken algoritmlardı kishiroqlarga ajıratıw máselelerine itibar beriledi. Bunıń hesh qanday jaman jayı joq, tek sistemalar júdá maslasıwshı emes.
Talaplar ózgergende yamasa programma kólemi úlkenlashganda (bul tez-tez júz boladı ), olardı saqlaw qıyınlaw boladı.
Programmalıq támiynattı islep shıǵıwda eń zamanagóy jantasıw ob'ektke jóneltirilgen bolıp tabıladı. Bul erda ob'ekt yamasa klass tiykarǵı qurılıs blokı retinde isleydi. Eń ulıwma mániste ob'ekt ádetde domen yamasa sheshim sózliginen alınatuǵın ob'ekt bolıp tabıladı hám klass birdey túrdegi ob'ektler kompleksiniń xarakteristikası bolıp tabıladı. Hár bir ob'ekttiń ayriqshalıǵı (onı ataw yamasa basqa ob'ektlerden parıqlaw múmkin), jaǵdayı (ádetde birpara maǵlıwmatlar ob'ekt menen baylanıslı ) hám minez-qulqı (ol menen qandayda bir ete aladı yamasa basqa ob'ektler menen qandayda bir ete aladı )
Mısal jol menende, paydalanıwshı interfeysi, biznes mantig'i (orta qatlam ) hám maǵlıwmatlar bazasınan ibarat esap -kitap sistemasınıń ápiwayı úsh basqıshlı arxitekturasın kórip shıǵamız. Paydalanıwshı interfeysi málim ob'ektlerden ibarat : tuymeler, menyular hám dialog áynekleri. Maǵlıwmatlar bazası, sonıń menen birge, ayriqsha ob'ektlerden, yaǵnıy tema tarawı ob'ektlerin ańlatiwshı kestelerden ibarat : klientler, ónimler hám buyırtpalar. Orta programma tranzaktsiyalar hám biznes qaǵıydaları sıyaqlı ob'ektlerdi, sonıń menen birge, domen ob'ektleriniń (klientler, ónimler hám buyırtpalar ) kóbirek abstrakt suwretlerin óz ishine aladı.
Programmalıq támiynattı islep shıǵıwda ob'ektke jóneltirilgen jantasıw házirde eń kóp qollanıladı, sebebi ol hár túrlı ólshem degi hám hár qıylı tarawlarda quramalılıqtaǵı sistemalardı qurıwda óziniń paydalılıǵın kórsetdi. Bunnan tısqarı, kópshilik zamanagóy programmalastırıw tilleri, ásbapları hám operatsion sistemaları málim dárejede ob'ektke jóneltirilgen jáne bul dúnyanı ob'ektler kózqarasınan húkim qılıw ushın jaqsı tiykar beredi. Ob'ektke jóneltirilgen rawajlanıw usılları bólek komponentlerden (J2 EE hám. NET sıyaqlı texnologiyalardı mısal etip keltiriw múmkin) qurıw sistemaları ideologiyasınıń tiykarın quradı.
Eger siz dúnyanıń ob'ektke jóneltirilgen kórinisin qabıl etken bolsańız, siz bir qatar sorawlarǵa juwap beriwińiz kerek boladı. Jaqsı ob'ektke jóneltirilgen arxitektura qanday dúzılıwǵa ıyelewi kerek? Joybar ústinde islew processinde qanday artefaktlar jaratılıwı kerek?
Olardı kim jaratılıwması kerek? hám aqır-aqıbetde, nátiyjeni qanday bahalaw múmkin?
Ob'ektke jóneltirilgen sistemalardıń vizualizatsiyasi, specifikaciyası, dizayni hám hújjetleri - UML tiliniń maqseti

2-bap UMLga kirisiw

Bul bapta :
UML haqqında ulıwma maǵlıwmat
UMLni túsiniw ushın ush qádem
Programmalıq támiynat arxitekturası
Programmalıq támiynattı islep shıǵıw procesi
Sonday etip, Birden-bir Modellew Tili (UML) programmalıq támiynat " joybarlarini" islep shıǵıw ushın standart qural bolıp tabıladı. Ol programmalıq támiynat sisteması artefaktlarini kóriw, belgilew, qurıw hám hújjetlestiriw ushın isletiliwi múmkin.
UML hár qanday sistemanı modellestiriw ushın sáykes keledi - korporativ informaciya sistemalarınan tarqatılǵan veb-qosımshalar hám hátte ornatılǵan real waqıt sistemalarınasha. Bul sistemanı islep shıǵıw hám ámelge asırıw menen baylanıslı barlıq kózqarastan ańlatıw ushın mólsherlengen júdá ańlatpalı til bolıp tabıladı. Ekspressiv qurallardıń baylıǵına qaramay, UMLni túsiniw hám isletiw ańsat. UML den nátiyjeli paydalanıwdı úyreniw tildiń kontseptual modelin qáliplestiriwden baslanadı hám sol munasábet menen ush tiykarǵı element menen tanısıw kerek: UML dıń tiykarǵı qurılıs blokları, bul bloklar qanday bolıwı múmkinligin belgileytuǵın qaǵıydalar. bir-biri menen birlestirilgen hám birpara ulıwma til mexanizmleri.
UML bul jaysha til hám sol sebepli programmalıq támiynattı islep shıǵıw procesiniń tek bir bólegin ańlatadı. UML modellashtirilayotgan processlerden ǵárezsiz bolsa -de, modellestiriw procesi paydalanıw jaǵdayların qóllawǵa tiykarlanǵan bolsa, sistema arxitekturasına tiykarlanǵan hám iterativ hám basqıshpa-basqısh bolsa jaqsı qollanıladı.
UML haqqında ulıwma maǵlıwmat
UML - bul programmalıq támiynat sistemalarınıń artefaktlarini vizualizatsiya qılıw, belgilew, qurıw hám hújjetlestiriw ushın til.
Til sózlik hám ushırasıw ushın onıń strukturalıq sózlerin birlestiriw qaǵıydaların ańlatadı. Modellestiriw tili - bul sózlik hám qaǵıydalar sistemanıń kontseptual hám fizikalıq suwretine qaratılǵan til. UML programmalıq támiynattıń " sızılmalarini" ańlatıwdıń standart quralı bolıp tabıladı.
Sistemanı túsiniw ushın modellestiriw kerek. Biraq, hesh qanday model ulıwma etarli emes. Kerisinshe, kópshilik, lekin eń áhmiyetsiz sistemalardı túsiniw ushın kóbinese bir-birine baylanısqan kóplegen modeller talap etiledi. Programmalıq támiynat sistemalarına salıstırǵanda, bul sistema arxitekturasın túrli kózqaraslardan jáne onıń rawajlanıwınıń pútkil turmıslıq ciklında suwretlay alatuǵın til kerekligini ańlatadı.
UML sıyaqlı tildiń sózligi hám qaǵıydaları jaqsı izbe-iz modellerdi qanday jaratıw hám oqıw haqqında gápiradi, lekin qaysı jaǵdaylarda qaysı modellerdi jaratıw kerekligini anıq aytpaydı.
Bul pútkil programmalıq támiynattı islep shıǵıw procesiniń wazıypası. Jaqsı islengen process sizge qanday jumıs ónimleri kerek bolıwın, olardı jaratıw hám basqarıw ushın qanday resurslar kerekligini, orınlanǵan jumıstı bahalaw hám joybardı ulıwma basqarıw ushın olardan qanday paydalanıw kerekligini aytıp beriwi kerek.
UML - vizualizatsiya tili
Kóplegen programmistler kózqarasınan, waqıt aralıǵı
joybardı ámelge asırıw hám olardı kodta usınıw haqqında oylaw nolge ıntıladı. Siz o'ylaysiz, sol sebepli kodlaysiz. Haqıyqattan da, birpara zatlar tuwrıdan-tuwrı programmalastırıw tilinde kodta eń jaqsı ańlatıladı, sebebi programma teksti ańlatpalar hám algoritmlardı jazıwdıń eń tuwrıdan-tuwrı hám eń qısqa usılı esaplanadı. Biraq bul jaǵdaylarda da programmist intellektual túrde qilsa da, tiykarınan modellashtirmoqda. Ol hátte doska yamasa salfetkada birpara ideyalardı sızıwı múmkin. Biraq, bul birpara mashqalalardi keltirip shıǵaradı. Birinshiden, bunday kontseptual modellerdi islep shıǵıwdıń basqa qatnasıwshıları menen talqılaw, eger talqılawdıń barlıq qatnasıwshıları birdey tilde soylesmasa, qáteler hám tushunmovchiliklar menen tolıq. Qaǵıyda jol menende, joybarlardı islep shıǵıwda kárxanalar onıń ushın óz tillerin jaratıwları kerek hám eger siz biygana yamasa gruppaǵa jańa bolsańız, ne qáwip astında ekenligin túsiniw qıyın. Ekinshiden, tek tekstke tiykarlanǵan programmalastırıw tillerinen paydalanǵan halda modeller jaratılıwma háreket etkende, programmalıq támiynat sistemaları haqqında birpara zatlardı ańlatıw qıyın. Mısalı, klass ierarxiyasining maqsetin ierarxiyadagi barlıq klasslardıń kodın qıyqımlıq menen úyreniw arqalı túsiniw múmkin, biraq pútkil strukturanı aqıl etiw múmkin bolmaydı. Tap sonday, kodtı úyrenip shıǵıp, Web-ga tiykarlanǵan sistemada ob'ektlerdiń fizikalıq kórinisin hám bólistiriliwin úyreniw múmkin, biraq onı tezlik penen " ustap" bolmaydı. Úshinshiden, eger bul kodtı jazǵan islep shıǵıwshı hesh qashan onıń basında ámeldegi bolǵan modellerdi ózinde sáwlelengen etpegen bolsa, ol jaǵdayda olar haqqındaǵı maǵlıwmatlar máńgi joǵalıp ketiwi múmkin hám eń jaqsı jaǵdayda, bul islep shıǵıwshı basqa jumısqa ótkende ámeldegi programma tiykarında bólekan tikleniwi múmkin..
UMLda modellerdi xarakteristikalaw úshinshi mashqalanı sheshedi: anıq model baylanıstı ańsatlashtiradi.
Birpara zatlar tekstte eń jaqsı modellestirilgen, basqaları grafik. Haqıyqattan da, barlıq qızıqlı sistemalarda programmalastırıw tilinde ańlatpalap bolmaytuǵın strukturalar bar. UML grafik tili bolıp, joqarıda xarakteristikalanǵan mashqalalardıń ekinshisin sheshiw imkaniyatın beredi.
UML jaysha grafik belgiler kompleksi emes. Bul belgilerdiń hár biri anıq belgilengen semantikaga iye.jáne bul sonı ańlatadıki, bir islep shıǵıwshı modeldi UMLda súwretlewi múmkin, basqa islep shıǵıwshı hám hátte qural onı bir mániste aytıwı múmkin. Bul aytıp ótilgen mashqalalardıń birinshisin sheshedi.
UML - specifikaciya tili
Sol kózqarastan, specifikaciya anıq, anıq hám tolıq modellerdi qurıw bolıp tabıladı. Atap aytqanda, UML programmalıq támiynat sistemaların islep shıǵıw hám engiziw processinde qabıl etiletuǵın barlıq zárúrli analiz, proektlestiriw hám ámelge asırıw qararların belgilew imkaniyatın beredi.
UML - qurılıs tili
UML vizual programmalastırıw tili emes, lekin onıń modelleri túrli programmalastırıw tilleri menen tikkeley baylanısıwı múmkin. Bul sonı ańlatadıki, UML modelin Java, C++ yamasa visual Basic sıyaqlı tillerge hám kerek bolǵanda, hátte ob'ektke jóneltirilgen maǵlıwmatlar bazasında saqlanatuǵın relyatsion maǵlıwmatlar bazası kesteleri yamasa ob'ektleri menen salıstırıwlaw múmkin. Grafik tárepten ańlatıw ańsatlaw bolǵan zatlar UMLda, tekst retinde ańlatıw ańsatlaw bolǵanlar bolsa programmalastırıw tilinde ańlatıladı.
Modeldi programmalastırıw tiline maslastırıw UML modelinen programmalastırıw tilinde aldınǵa injiniring - kod jaratıw imkaniyatın beredi. Bunıń terissi da múmkin: UML modelin ámeldegi programmadan qayta qurıwıńız múmkin. Teris injenerlikte sıyqır joq. Ámelge asırıwda maǵlıwmattı kodlamagan bolsańız, modelden kodqa ótkenińizde ol joǵaladı.
Usınıń sebepinen, ásbaplar tárepinen ámelge asırilatuǵın teris injenerlik ele da insan aralasıwın talap etedi. Bul eki joldıń kombinatsiyası - tuwrıdan-tuwrı hám teris injenerlik - grafik hám tekst suwretleri menen islew qábiletin támiyinleydi; olar arasındaǵı izbe-izlikti támiyinlew menen birge.
Tuwrıdan-tuwrı kartalawdan tısqarı, UML óziniń ańlatpaliligi hám uǵımsızlıǵı sebepli modellerdi tuwrıdan-tuwrı orınlawǵa, proektlestiriwtirilayotgan sistemalardıń minez-qulqlarına eliklewge, sonıń menen birge, ámeldegi sistemalardı basqarıwǵa múmkinshilik beredi.
UML - hújjetlew tili
Tabıslı programmalıq támiynat kompaniyaları atqarılatuǵın koddan tısqarı ónimlerdi islep shıǵaradı, atap aytqanda, lekin olar menen shegaralanbaǵan :
talaplar ;
arxitektura ;
dizayn sheshimleri (dizayn);
derek kodı ;
joybar jobaları ;
testler;
prototiplar;
relizlar (versiyalar ).
Kompaniyanıń rawajlanıw mádeniyatı dárejesine qaray, bul ónimlerdiń geyparaları basqalarǵa qaraǵanda rásmiylew kórsetilgen. Dizimde keltirilgen ónimler tekǵana joybarlardıń jetkizip beriletuǵın komponentleri; olar sistemanı islep shıǵıw processinde jáne onı ámelge asırıwdan keyin basqarıw, nátiyjelerdi bahalaw hám óz-ara tásir qılıw ushın zárúr bolıp tabıladı.
UML sistema arxitekturasın jáne onıń barlıq tolıq maǵlıwmatların hújjetlestiriw ushın mólsherlengen. Bunnan tısqarı, bul sistema talapların ańlatıw hám testlerdi xarakteristikalaw ushın til bolıp tabıladı. Aqır-aqıbetde, dizayn basqıshında hám versiyanı basqarıwda modellestiriw jumısları ushın juwap beredi.
UML qay jerde isletiliwi múmkin?
UML birinshi náwbette programmalıq támiynat sistemaların modellestiriw hám islep shıǵıw ushın mólsherlengen. Bul tómendegi tarawlarda eń nátiyjeli esaplanadı:
korporativ informaciya sistemaları ;
bank hám finanslıq xızmetler;
telekommunikatsiya ;
transport ;
Qorǵaw, aviatsiya hám kosmonavtika;
usaqlap satıw sawda ;
medicinalıq elektronika;
pán;
tarqatılǵan veb-xızmetler.
Biraq UML dıń kólemi programmalıq támiynattı modellestiriw menen sheklenmeydi. Onıń ekspressivligi programmalıq támiynattan tısqarı sistemalarda da islew imkaniyatın beredi - atap aytqanda, huqıqıy sistemanıń jumıs procesi, den sawlıqtı saqlaw sistemasınıń dúzilisi hám iskerligi, hawa háreketin basqarıw sistemaları, sonıń menen birge, texnikalıq qurallardı proektlestiriw.
Kontseptual UML modeli
UML tilin túsiniw ushın siz tildiń kontseptual modelin qáliplestiriwińiz kerek jáne bul ush tiykarǵı elementti úyreniwdi talap etedi: tildiń qurılıs blokları, olardıń kombinatsiyasın belgileytuǵın qaǵıydalar hám pútkil til ushın ulıwma bolǵan birpara mexanizmler.. Bul ideyalardı ózlestirganingizdan keyin, siz UML modellerin oqıp shıǵıwıńız hám olardı ózińiz qurıwıńız múmkin boladı. UML den paydalanıw boyınsha tájiriybe asırǵan tárepke aldıńǵı til qurallarından paydalanǵan halda kontseptual modellerdi jaratıw múmkinshiligine iye bolasız.
UML dıń qurılıs blokları
UML sózligi ush túrdegi qurılıs blokların óz ishine aladı :
1. Bolsanslar.
2. Jalǵanıwlar.
3. Diagrammalar.
Ob'ektler (zatlar ) modeldiń tiykarǵı elementleri bolǵan abstrakciyalar, munasábetler (munasábetler) olardı bir-birine baylanıstıradı hám diagrammalar (diagrammalar ) ob'ektlerdiń qızıǵıwshılıq kompleksin gruppalaydı.
UML ob'ektleriniń tórt túri ámeldegi:
1. Strukturalıq.
2. Minez-qulıq.
3. Gruppalaw.
4. Annotatorlar.
Olardıń barlıǵı UML modelleriniń tiykarǵı ob'ektke jóneltirilgen qurılıs blokları bolıp tabıladı. Siz olardan jaqsı sáykes keletuǵın modellerdi súwretlew ushın paydalanasız.
Strukturalıq ob'ektler UML modellerinde " atlar" bolıp tabıladı. Bular tiykarlanıp modeldiń statikalıq bólimleri bolıp, kontseptual yamasa fizikalıq elementlerdi ańlatadı. Birgelikte strukturalıq ob'ektler klassifikaciyalagichlar dep ataladı.
Klass - birdey atributlar, ámeller, munasábetler hám semantikaga iye bolǵan ob'ektler kompleksiniń xarakteristikası. Klass bir yamasa bir neshe interfeyslerdi ámelge asıradı. Grafik tárepten klass 2. 1-suwretde kórsetilgeni sıyaqlı, ádetde atı, atributları hám operatsiyaların óz ishine alǵan tórtmuyushler formasında sızıladı.
2.1 suwret. Klasslar
Interfeys - bul klass yamasa komponenttiń xızmetin (xızmetler kompleksin ) belgileytuǵın operatsiyalar kompleksi. Sonday etip, interfeys elementtiń sırtqı kórinetuǵın háreketin xarakteristikalaydı. Klass yamasa komponenttiń pútkil minez-qulqın yamasa bunday minez-qulqlardıń tek bir bólegin ańlatıwı múmkin. Operatsion specifikaciyalar kompleksin belgileydi (yaǵnıy, olardıń qolı ), lekin hesh qashan ámelge asırıw tolıq maǵlıwmatların kórsetpeydi. Interfeys deklaratsiyası klass retinde onıń atı tepasida " interfeys" gilt sózi menen kórsetiledi; atributlar áhmiyetsiz, geyde kórsetiletuǵın turaqlılar bunnan tısqarı. Biraq, interfeys kemnen-kem jaǵdaylarda óz-ózinen bar. Klass sırtqı dúnya ushın ańlatatuǵın interfeys klass shegarasına sızıq menen baylanısqan kishi sheńber retinde kórsetilgen. Basqa klasstan klass tárepinen so'ralgan interfeys 2. 2-suwretde kórsetilgeni sıyaqlı, klass qutisiga sızıq menen baylanısqan kishi yarım sheńber menen ańlatıladı.

2.2-suwret. Interfeysi
Sheriklik óz-ara tásirdi belgileydi hám bólek elementlerdiń minez-qulqları jıyındısınan kóbirek bolǵan ulıwma minez-qulqlardı támiyinlew ushın birgelikte isleytuǵın rol hám basqa elementler kompleksi bolıp tabıladı. Sheriklik de strukturalıq, da minez-qulıq táreplerine iye. Arnawlı bir klass yamasa ob'ekt bir neshe sheriklikte qatnasıwı múmkin. Sonday etip, ekinshisi sistemanı quraytuǵın naǵıslardıń ámelge asırılıwı bolıp tabıladı. Sheriklik 2. 3-suwretdegi sıyaqlı noqatlı sızıq menen sızılǵan ellips retinde suwretlengen, geyde tek onıń atınıń óz ishine aladı.

2.3-suwret. Kooperatsiya
Paydalaniw jagdayi (use case) - sistema tárepinen atqarılatuǵın hám málim bir aktyor (aktyor ) ga mazmunli nátiyje keltiretuǵın háreketler izbe-izligi xarakteristikası. Paydalanıw jaǵdayları modeldiń minez-qulqların dúziw ushın isletiledi. Sheriklik arqalı ámelge asırıldı. Grafik tárepten paydalanıw jaǵdayı tegis sızıq menen sızılǵan ellips menen ańlatıladı (ádetde ol 2. 4-shizmada kórsetilgeni sıyaqlı, tek atdı óz ishine aladı )

2.4-suwret. Paydalaniw jagdayi
Qalǵan ush ob'ekt aktiv klasslar, komponentler bolıp tabıladı
hám túyinler (túyinler) hámmesi klasslarǵa uqsaydı ; Bul sonı kórsetedi, olar birdey atributlar, operatsiyalar, munasábetler hám semantikaga iye bolǵan ob'ektler kompleksin da suwretleydi. Biraq, bul ush túsinik ob'ektke jóneltirilgen sistemalardıń ayırım táreplerin modellestiriw ushın etarlicha parıq etedi hám zárúr, sol sebepli olar bólek itibarǵa mútáj.
Aktiv klass - ob'ektleri bir yamasa bir neshe processler yamasa aǵıslardıń (sabaqlardıń ) iyeleri bolǵan hám usınıń menen basqarıw háreketlerin baslawı múmkin bolǵan klass.
Aktiv klass hár tárepten ápiwayı klasqa uqsaydı, tek onıń ob'ektleri minez-qulqları basqa aǵzalardıń minez-qulqları menen parallel túrde ámelge asırilatuǵın aǵzalar bolıp tabıladı. Óz-ara qaptal sızıqlı klass retinde suwretlengen; ádetde 2. 5-shizmada kórsetilgeni sıyaqlı, at, atributlar hám operatsiyalardı óz ishine aladı

2.5-suwret. Aktiv klass
Komponent - bul jasırınatuǵın sistemanıń modullı bólegi
sırtqı interfeysler kompleksi artında onı ámelge asırıw. Ulıwma interfeyslerge iye bolǵan sistema komponentleri birdey logikalıq minez-qulqlardı saqlap, bir-birin almastırıwı múmkin. Komponentti ámelge asırıw bólimler hám jalǵawshılardı birlestiriw arqalı ańlatılıwı múmkin; bólimler kishilew bólimlerdi óz ishine alıwı múmkin. Grafik tárepten komponent joqarı oń múyeshda arnawlı belgi menen klass retinde usınıs etiledi (2. 6 -súwret).

Qalǵan eki element - artefaktlar hám túyinler de parıq etedi. Olar aldınǵı besewden ayrıqsha bolıp esaplanıw, logikalıq yamasa kontseptual janzatlar bolǵan fizikalıq shaxslar bolıp tabıladı.)
Artifakt - bul fizikalıq maǵlıwmattı (" bıytlar") tasıwshı sistemanıń fizikalıq hám almastıriletuǵın bólegi. Sistemada derek kodlı fayllar, atqarılatuǵın programmalar hám skriptler sıyaqlı hár qıylı artefaktlarga dus keliwińiz múmkin. Ádetde, artefakt - bul derek yamasa atqarılatuǵın kodtı óz ishine alǵan fizikalıq paket. Óz atı tepasida " artifakt" gilt sózi menen tórtmuyush formasında suwretlengen (2. 7-súwret).

Túyin - bul jumıs waqtında ámeldegi bolǵan hám ádetde esaplaw resursın ańlatiwshı fizikalıq element keminde bir az yad hám kóbinese esaplaw qábiletine iye. Komponentler kompleksi bolıwı múmkin túyin ústinde, sonıń menen birge, bir túyinnen basqasına ótiw. Túyin 1-suwretde kórsetilgeni sıyaqlı, ádetde tek atınıń óz ishine alǵan kub formasında suwretlengen. 2. 8

Bul elementlerdiń barlıǵı - klasslar, interfeysler, sheriklikler, paydalanıw jaǵdayları, aktiv klasslar, komponentler, artefaktlar
hám túyinler UML modeline kiritiliwi múmkin bolǵan tiykarǵı strukturalıq ob'ektler bolıp tabıladı. Hár qıylı ózgerisler de ámeldegi: aktyorlar (aktyorlar ), signallar hám járdemshi programmalar (klasslar túri), processler hám aǵıslar (aktiv klasslar túrleri), qosımshalar, hújjetler, fayllar, kitapxanalar, betler hám kesteler (artefakt túrleri).
Minez-qulıq ob'ektleri UML modelleriniń dinamikalıq bólimleri bolıp tabıladı.
Bul waqıt hám mákan daǵı minez-qulqlardı ańlatiwshı modellerdiń " peyilleri". Minez-qulıqtıń ush tiykarǵı túri bar.
Olardan birinshisi - óz-ara tásir (óz-ara tásir) - bul qanday da maqsetke erisiw ushın arnawlı bir kontekst degi ob'ektler yamasa rol kompleksi ortasında xabar almaslawdan ibarat bolǵan minez-qulqlar. Ob'ektler kompleksiniń yamasa bólek operatsiyanıń minez-qulqı óz-ara tásir arqalı ańlatılıwı múmkin. Óz-ara tásir kóplegen basqa elementlerdi óz ishine aladı - xabarlar, háreketler (háreketler) hám konnektorlar (ob'ektler arasındaǵı jalǵanıwlar ). Xabar derlik mudamı operatsiya atınan keyin kósher menen sızıq formasında kórsetiledi (2. 9 -súwret).

Minez-qulıq sub'ektleriniń ekinshisi mámleket mashinası bolıp tabıladı.
ob'ekttiń turmıslıq ciklı dawamında hádiyselerge juwapan, sol hádiyselerge munasábeti menen birge keletuǵın jaǵdaylar izbe-izligi menen xarakteristikalanǵan minez-qulqlar bolıp tabıladı. Bólek klasstıń minez-qulqı yamasa klass sherikligi avtomat járdeminde suwretleniwi múmkin. Avtomat kóplegen basqa elementlerdi óz ishine aladı : jaǵdaylar, ótiwler (bir jaǵdaydan ekinshisine), hádiyseler (ótiwdi baslaytuǵın ob'ektler) hám háreketler (ótiwge reakciyalar ). Grafik tárepten jaǵday domalaq tórtmuyush menen ańlatıladı, ádetde atı hám eger ámeldegi bolsa, tómengi jaǵdaylar menen ańlatıladı (2. 10 -suwretke qarang).

Minez-qulıq sub'ektleriniń úshinshisi - iskerlik, esaplaw processindegi basqıshlar izbe-izligin belgileydi. Óz-ara tásirde dıqqat óz-ara tásir etiwshi ob'ektler kompleksine qaratıladı, avtomatda - bir ob'ekttiń turmıs aylanıwına ; iskerlik ushın hár bir qádemdi atqaratuǵın ob'ektlerden qaramastan, qádemler izbe-izligine itibar qaratıladı. Iskerliginiń bir qádemi háreket dep ataladı. Ol domalaq tórtmuyush formasında kórsetiledi, sonday-aq onıń maqsetin sáwlelendiriwshi at. Mámleketlikler hám háreketler kontekstke qaray parıq etedi.

Bul ush element - óz-ara tásirinler, avtomatlar hám háreketler - UML modeline kirgiziwińiz múmkin bolǵan tiykarǵı minez-qulqlar ob'ektleri. Semantik tárepten, bul elementler ádetde túrli strukturalıq elementler menen baylanısadı - birinshi náwbette klasslar, sheriklik hám ob'ektler.
Ob'ektlerdi gruppalaw UML modelleriniń quralǵan bólekı bolıp tabıladı. Bul modeldi bóleklew múmkin bolǵan " qutilar". Tiykarǵı gruppalaw ob'ekti paket bolıp tabıladı.
Paket - bul ámelge asırıw konstruksiyaların quraytuǵın dizayn qararların shólkemlestiriw ushın ulıwma maqsetli mexanizm. Strukturalıq ob'ektler, minez-qulqlar ob'ektleri hám basqa gruppalaw ob'ektleri paketleniwi múmkin. Komponentlerden (tek jumıs waqtında ámeldegi bolǵan ) ayrıqsha bolıp esaplanıw, paketler pútkilley kontseptual bolıp tabıladı, yaǵnıy olar tek islep shıǵıw basqıshında bar. Paket xatcho'pli papka retinde kórsetiledi, ádetde tek atı menen, lekin geyde quramı menen (2. 1-suwretke qarang)

Paketler UML modelin uyımlastırıwıńız múmkin bolǵan tiykarǵı gruppalaw ob'ekti bolıp tabıladı. Bunnan tısqarı, ramkalar (ramkalar ), modeller, tómen sistemalar (bir túrdegi paketler) sıyaqlı ózgerisler bar.
Túsindiriwshi ob'ektler UML modelleriniń túsindiriw bólimleri, basqasha etip aytqanda, modeldiń qálegen elementin xarakteristikalaw, ajıratıp kórsetiw hám túsindiriw ushın paydalanıwıńız múmkin bolǵan túsindiriwler bolıp tabıladı.
Tiykarǵı túsindiriwshi ob'ekt - esletpe. Bul element yamasa elementler kompleksi menen baylanıslı sheklewler hám túsindirmelerdi xarakteristikalaw ushın isletiletuǵın ápiwayı belgi. Grafik tárepten buklangan múyeshtegi tórtmuyushler menen ańlatıladı ; ishine tekst yamasa grafik túsindirme jaylastırılǵan (2. 13-súwret).

Bul element UML modeline kirgiziwińiz múmkin bolǵan tiykarǵı túsindiriwshi ob'ekt bolıp tabıladı. Ádetde, siz odan rásmiy yamasa rásmiy bolmaǵan tekstte eń jaqsı kórsetilgen sheklewler yamasa túsindiriwler menen diagrammalardı usınıw ushın paydalanasız. Bul elementte modelge sırtqı kózqarastan birpara kerekli minez-qulqlardı belgileytuǵın talaplar sıyaqlı ózgerisler de bar.
UMLda tórt túrdegi munasábetler ámeldegi:
1. Ğarezli.
2. Awqamliq.
3. Ulıwmalastırıw.
4. Ámelge asırıw
Bul baylanıslar UMLda munasábetlerdi xarakteristikalaw ushın tiykarǵı qurılıs blokları bolıp, jaqsı izbe-iz modellerdi islep shıǵıw ushın paydalanıladı.
Olardan birinshisi - ǵárezlilik - semantik tárepten modeldiń eki elementi ortasındaǵı munasábetti ańlatadı, bunda bir elementtiń ózgeriwi (ǵárezsiz) basqa elementtiń (baylanıslı ) semantikasining ózgeriwine alıp keliwi múmkin. Grafik tárepten noqat sızıq menen, geyde kósher menen ańlatıladı ; etiketlanishi múmkin (2. 14-suwretke qarang)

Ekinshisi, assotsiatsiya (assotsiatsiya), klasslar ortasındaǵı sistemalı munasábetler bolıp, ol ob'ektler ortasında ámeldegi bolǵan munasábetler kompleksin - klasslar mısalların xarakteristikalaydı. Agregatsiya - bul pútkildiń onıń bólimleri menen strukturalıq baylanıslılıǵın ańlatiwshı arnawlı túrdegi assotsiatsiya. Qattı sızıq retinde suwretlengen, geyde kósher menen; geyde etiketlanadi hám kóbinese túpkiliklilik hám aqırǵı atlar sıyaqlı basqa jarlıqlardı óz ishine aladı (2. 15-suwretke qarang)

Úshinshi munasábet, ulıwmalastırıw, qánigelesken element (bala ) ulıwmalastırılǵan elementtiń (ata-ana ) qásiyetlerine muwapıq qurılǵan qánigeliklashuv yamasa ulıwmalastırıwdı ańlatadı. Bala ata-ananıń dúzilisi hám minez-qulqların bóliw kóredi. Grafik tárepten ulıwmalastırıw ata-anaǵa belgi etiwshi bos strelka menen qattı sızıq formasında ańlatıladı (12. 16 -suwretke qarang).

Tórtinshiden - ámelge asırıw (realizatsiya) - bul klassifikaciyalagichlar ortasındaǵı semantik munasábetler, eger olardan biri ekinshisi ámel qılıwı kerek bolǵan shártlesiwdi kórsetsa. Ámelge asırıw munasábetlerine eki qıylı tárzde dus kelesiz: interfeysler hám bul interfeyslerdi ámelge asıratuǵın klasslar yamasa komponentler ortasında hám paydalanıw jaǵdayları hám olardı ámelge asıratuǵın sheriklik ortasında. Grafik orınlawda ámelge asırıw siltemesi ulıwmalastırıw hám baylanıslılıq baylanıslarınıń gibridi bolıp tabıladı (2. 17-suwretke qarang).
Bul tórtew element UML modellerine kiritiliwi múmkin bolǵan tiykarǵı munasábetler ob'ektlerin ańlatadı. Olardıń hár qıylı variantları da ámeldegi: jetilistiriw (jetilistiriw), ız (ız), qosıw (qosıw ) hám keńeytiw (keńeytiw).
UML diagramması. Diagramma elementler kompleksiniń grafik suwreti bolıp, kóbinese shıńlar (ob'ektler) hám jollar (baylanısıwlar ) dıń baylanısqan grafigi retinde suwretlengen. Siz sistemanı túrli kózqarastan oyda sawlelendiriw ushın diagrammalar chizasiz, sol sebepli bir diagramma sistemanıń proektsiyasi bolıp tabıladı. Eń áhmiyetsiz sistemalardan tısqarı barlıq ushın diagramma sistemanı quraytuǵın elementlerdiń sheklengen kórinisi bolıp tabıladı. Tap sol element barlıq diagrammalarda yamasa geyparalarında (eń keń tarqalǵan jaǵday ) yamasa ulıwma joqta (júdá kemnen-kem jaǵdaylarda ) payda bolıwı múmkin. Teoriyalıq tárepten, diagramma ob'ektler hám munasábetlerdiń hár qanday kombinatsiyasın óz ishine alıwı múmkin. Ámelde bolsa, programmalıq támiynat sistemaları arxitekturasınıń eń kóp qollanılatuǵın besew kórinisinden ibarat bolǵan kem sanlı ulıwma kombinatsiyalar qollanıladı. Usınıń sebepinen, UML 13 túrdegi diagrammalardı óz ishine aladı :
1. Klass sxeması.
2. Ob'ektler diagramması.
3. Komponentler diagramması.
4. Kompozit strukturanıń diagramması.
5. Paydalanıw jaǵdayları diagramması.
6. Izbe-izlik diagramması.
7. Baylanıs diagramması.
8. Mámleket diagramması.
9. Iskerlik diagramması.
10. Jaylastırıw sxeması.
11. Paket diagramması.
12. waqıt diagramması.
13. Óz-ara tásirdiń ulıwma kórinisi diagramması.
Klass diagramması (klass diagramması ) klasslar, interfeysler hám sheriklikler kompleksin, sonıń menen birge olardıń munasábetlerin kórsetedi. Bul túrdegi diagrammalar kóbinese ob'ektke jóneltirilgen sistemalardı modellestiriw ushın isletiledi. Sistemanıń statikalıq kórgezbesi ushın mólsherlengen. Aktiv klasslardı óz ishine alǵan klass diagrammaları sistema processleriniń statikalıq suwretin ańlatadı. Komponent diagrammaları klass diagrammalarınıń túrli-tumanlıǵı bolıp tabıladı.
Ob'ektler diagramması ob'ektler kompleksin hám olardıń munasábetlerin kórsetedi. Ob'ekt diagrammaları klass diagrammasında suwretlengen ob'ekt úlgileri jaǵdayınıń statikalıq nusqaların ańlatadı. Olar, sonıń menen birge, dizaynning statikalıq kórinisin yamasa sistema processleriniń statikalıq kórinisin ańlatadı (mısalı, klass diagrammaları, lekin real yamasa prototip jaǵdaylar kózqarasınan ).
Komponentler diagramması inkapsullangan klasslardı hám olardıń interfeysleri, portları hám ishki strukturalıq bólimler hám jalǵawshılardan shólkemlesken ishki strukturaların kórsetedi. Komponentler diagramması sistema dizaynining statikalıq suwretin xarakteristikalaydı. Olar kishi bólimlerden úlken sistemalardı qurıwda zárúrli áhmiyetke iye (UML hár qanday klasqa tiyisli bolǵan kompozit struktura diagrammasın komponentler diagrammasınan ajıratıp turadı, biraq biz olardı birgelikte kórip shıǵamız, sebebi olar arasındaǵı parq júdá názik.)
Paydalanıw diagramması paydalanıw jaǵdayları hám aktyorlar kompleksin (olar klasstıń arnawlı túri) hám olardıń munasábetlerin kórsetedi.
Bul túrdegi diagrammalar sistemadan paydalanıw jaǵdaylarınıń statikalıq suwretin xarakteristikalaydı. Sistemanıń minez-qulqların shólkemlestiriw hám modellestiriw ushın ásirese zárúrli bolıp tabıladı.
Eki izbe-izlik diagramması da, baylanıs diagramması da óz-ara tásir diagrammalarınıń túrleri bolıp tabıladı. Óz-ara tásir diagramması ob'ektler hám rol kompleksinen, sonday-aq olar ortasında uzatılıwı múmkin bolǵan xabarlardan ibarat óz-ara tásirdi kórsetedi. Óz-ara tásir diagramması sistemanı dinamikalıq túrde súwretlew ushın mólsherlengen. Tártip diagramması - bul xabarlardıń waqtınshalıq izbe-izligin kórsetetuǵın óz-ara tásir diagrammasınıń bir túri. Baylanıs diagramması - bul xabarlardı jiberetuǵın hám qabıl etetuǵın ob'ektler yamasa roldıń sistemalı dúziliwin kórsetetuǵın óz-ara tásir diagrammasınıń bir túri. Hár eki izbe-izlik diagramması hám baylanıs diagramması uqsas tiykarǵı túsiniklerdi usınıs etedi, biraq túrli kózqarastan. Izbe-izlik diagrammaları waqtınshalıq izbe-izlikti xarakteristikalaydı, baylanıs diagrammaları bolsa xabarlar aǵımı ótetuǵın maǵlıwmatlar strukturaların xarakteristikalaydı.
Jaǵday diagramması (jaǵday diagramması ) mashinanı (mámleket mashinası ) kórsetedi, ol jaǵdaylar, ótiwler, hádiyseler hám xızmetlerdi óz ishine aladı. Mámleket diagramması ob'ekttiń dinamikalıq suwretin xarakteristikalaydı. Olar interfeysler, klasslar yamasa sheriklik minez-qulqların modellestiriw ushın ásirese zárúrli bolıp tabıladı hám ob'ekttiń hádiyselerge tiykarlanǵan minez-qulqların aytıp otedi, bul ásirese reaktiv sistemalardı modellestiriw ushın paydalı bolıp tabıladı.
Iskerlik diagramması basqarıw hám maǵlıwmatlardıń basqıshpa-basqısh aǵımı retinde process yamasa basqa esaplawdıń dúzilisin kórsetedi. Iskerlik diagrammaları sistemanıń dinamikalıq suwretin xarakteristikalaydı. Olar sistema funkciyaların modellestiriwde ásirese zárúrli bolıp tabıladı hám ob'ektler arasındaǵı basqarıw aǵımın aytıp otedi.
Jaylastırıw diagramması (tártipke salıw diagramması ) protsessor túyinleriniń konfiguratsiyasini, sonıń menen birge, olarǵa jaylastırılǵan komponentlerdi kórsetedi. Jaylastırıw diagrammaları arxitektura rejiminiń statikalıq kórinisin beredi. Túyinler ádetde bir yamasa bir neshe artefaktni óz ishine aladı.
Artefakt diagramması kompyuter sistemasınıń fizikalıq quramın kórsetedi. Artifaktlar - bul fayllar, maǵlıwmatlar bazaları hám soǵan uqsas fizikalıq bıytlar kompleksi. Bul túrdegi diagrammalar kóbinese jaylastırıw sxemaları menen birgelikte qollanıladı. Sonıń menen birge, olar tárepinen ámelge asırılǵan klasslar hám komponentlerdi kórsetiń. UML artefakt diagrammaların jaylastırıw diagrammasınıń bir túri retinde kórip shıǵadı, lekin biz olardı bólek kórip shıǵamız.
Paket diagramması (paket diagramması ) modeldiń ózin shólkemlestirilgen birliklerge hám olardıń baylanıslılıqlarına bóliniwin kórsetedi.
waqıt diagramması - bul ápiwayı xabarlar izbe-izliginen ayrıqsha bolıp esaplanıw, túrli ob'ektler yamasa roldıń haqıyqıy omirin kórsetetuǵın óz-ara tásir diagramması. Óz-ara tásirdiń ulıwma diagramması iskerlik diagramması hám izbe-izlik diagramması ortasındaǵı gibrid bolıp tabıladı. Aqırǵı eki túrdegi diagrammalar arnawlı paydalanıwǵa iye hám sol sebepli bul kitapda talqılaw etińmeydi.
Tolıq maǵlıwmatlar ushın UML kitapına qarang (onıń shıǵıwı kirisiw bóleginde, " Maqsetler" bóliminde berilgen).
Joqarıda biz diagrammalardıń tolıq bolmaǵan dizimin berdik. Ásbaplar UML den basqa diagramma túrlerin kórsetiw ushın paydalanıwı múmkin, biraq olar ámelde onsha keń tarqalǵan emes.
UML qaǵıydaları
UML dıń qurılıs blokların ápiwayıǵana qálegen tártipte jıynap bolmaydı. Hár qanday til sıyaqlı, UML da izbe-iz model qanday kórinisin belgileytuǵın kóplegen qaǵıydalardı óz ishine aladı. Jaqsı izbe-iz model - bul semantik tárepten ózine sáykes keletuǵın hám ol menen baylanıslı bolǵan barlıq basqa modeller menen uyqas bolǵan model.
UML sintaktik hám semantik qaǵıydalardı óz ishine aladı :
atlar (ob'ektler, munasábetler hám diagrammalardı qanday atawıńız múmkin);
dóńgelekler (ısımlarǵa ayriqsha mánislerdi beretuǵın kontekstler);
Kórinis (atlardı basqalar qanday kóriwi hám isletiwi múmkin);
pútinlik (sub'ektler bir-biri menen qanday tuwrı hám izbe-iz baylanısda boladı );
orınlaw (dinamikalıq modeldi jumısqa túsiriw yamasa eliklewdi ańlatadı ).
Programmalıq támiynat sistemasın islep shıǵıw processinde jaratılǵan modeller kóplegen mápdar tárepler tárepinen túrli maqsetlerde hám túrli waqıtlarda kóriledi hám paydalanıladı. Usınıń sebepinen, islep shıǵıw gruppaları ádetde tekǵana sáykes keletuǵın modellerdi, bálki tómendegi modellerdi de quradilar: standart parametrlerge iye (birpara elementler prezentaciyanı ápiwayılastırıw ushın jasırınǵan );
tolıq emes (birpara elementler etiwmey atırǵan bolıwı múmkin);
saykes emes (model pútinligi kepilliklanmaydi).
Sistemanıń barlıq tolıq maǵlıwmatları tolıq anıqlanmaguncha, bunday júdá uyqas kelmaytuǵın modellerdiń payda bolıwı rawajlanıw processinde anıq. UML qaǵıydaları sizdi izbe-iz modellerdi jaratıw ushın analiz qılıw, proektlestiriw hám ámelge asırıwdıń eń zárúrli máselelerin túsindiriwge májbúrlamaydi, eger olar sizdi buǵan odasa da.
Ulıwma UML mexanizmleri
Hár qanday qurılıs, eger málim konventsiyalarga ámel etilse, ápiwayılastırılgan hám natiyjelilew ámelge asıriladı. Eger siz málim arxitekturalıq naǵıslarǵa ámel qılsańız, úy viktoriya yamasa frantsuz usılında qurılısı múmkin. Tap sol zat UML ushın da ámel etedi.
Bul tilden paydalanıw tómende sanap ótilgen mexanizmlerden izbe-iz paydalanıwdı sezilerli dárejede ańsatlashtiradi:
specifikaciyalar ;
qosımshalar ;
qabıl etilgen bólindiler;
keńeytiw mexanizmleri.
Texnikalıq qásiyetleri. UML jaysha grafik til emes. Grafik belgileriniń hár bir bólegi arqasında málim bir qurılıs blokınıń sintaksisi hám semantikasining tekstli suwretin óz ishine alǵan specifikaciya (specifikaciya ) bar. Mısalı, klass belgisi óziniń atributları, operatsiyaları (atap aytqanda, olardıń tolıq qolları ) hám minez-qulqların tolıq xarakteristikalaytuǵın specifikaciyaǵa iye, biraq vizual túrde belgi bul specifikaciyanıń tek kishi bólegin kórsetiwi múmkin. Bunnan tısqarı, bul klasstıń basqa kórinisi bolıwı múmkin, bul onıń pútkilley basqa táreplerin sáwlelendiredi, lekin ele da birdey specifikaciyaǵa sáykes keledi. UML grafik belgisi menen siz sistemanı oyda sawlelendiriw qilasiz, UML specifikaciyaları menen onıń tolıq maǵlıwmatların suwretlaysiz. Sonday etip, modeldi basqıshpa-basqısh qurıw múmkin, bul erda birinshi náwbette diagrammalar sızıladı, keyininen model specifikaciyalarına semantika qosıladı - yamasa tuwrıdan-tuwrı, specifikaciyalar daslep jaratıladı (itimal, ámeldegi sistemanı teris injenerlik arqalı ) hám keyin sızıladı. olardıń proyeksiyaların ańlatiwshı diagrammalar.
UML specifikaciyaları bir-birine sáykes keletuǵın sistemanıń barlıq modelleriniń barlıq strukturalıq bólimlerin óz ishine alǵan semantik fon jaratadı. Sonday etip, UML diagrammaları bul fondıń ápiwayı vizual proektsiyalari bolıp, olardıń hár biri sistemanıń zárúrli táreplerin ashıp beredi.
Qosımshalar (bezewler). Kóplegen UML elementleri elementtiń eń zárúrli táreplerin vizual tárzde usınıs etetuǵın kem ushraytuǵın hám ápiwayı grafik belgilerge iye.
Mısalı, klass belgisi ańsatǵana sızıw ushın mólsherlengen, sebebi ob'ektke jóneltirilgen sistemalardı modellestiriwde klass keń tarqalǵan element esaplanadı. Klasstıń jazıwı onıń eń zárúrli táreplerin da kórsetedi: atı, atributları hám operatsiyaları.
Klass specifikaciyası atributlar hám operatsiyalardıń kórinisi sıyaqlı basqa tolıq maǵlıwmatlardı óz ishine alıwı múmkin. Bul tolıq maǵlıwmatlardıń kóbisi sinfni ańlatiwshı tiykarǵı tórtmuyushler ushın grafik yamasa tekstli qosımshalar retinde kórsetiliwi múmkin. Mısalı, súwret. 2. 18 klass abstrakt ekenligin, eki ashıq, bir qorǵawlanǵan hám bir jeke operatsiyalarǵa iye ekenligin kórsetetuǵın toltırıwdı óz ishine alǵan sinfni kórsetedi.

UML jazıwındaǵı hár bir element tiykarǵı belgi menen baslanadı, oǵan hár qıylı qosımshalar qosılıwı múmkin.
Qabıl etilgen bólindiler (ulıwma bólindiler). Ob'ektke jóneltirilgen sistemalardı modellestiriwde domen kórinisin bir neshe usıllarǵa bolıw múmkin.
Birinshiden, klasslar hám ob'ektlerge bóliniw bar. Klass abstraktlıq bolıp tabıladı, ob'ekt bolsa onıń konkret materiallıqlashuvi bolıp tabıladı. UMLda siz klasslardı da, ob'ektlerdi de modellashingiz múmkin (2. 19 -suwretke qarang). Ob'ekttiń grafik suwretinde UML óz klası daǵı sıyaqlı birdey belginen paydalanadı, lekin ob'ekt atınıńń tómengi sızıǵı menen.

Formada. 2-19 -suwretde ush ob'ekt menen birge bir klient klassi kórsetilgen: Jan, bul anıq klient klasınıń ob'ekti retinde belgilengen,:Customer (Klient klasınıń anonim ob'ekti) hám specifikaciyası tiyisli Elyse. Bul anıq kórsetilmagan bolsa -de, bul klient klasına.
UML dıń derlik hár bir qurılıs blokı bul sinf/obyekt dixotomiyasi menen xarakterlenedi. Mısalı, paydalanıw jaǵdayları hám paydalanıw jaǵdayları, komponentler hám komponentler mısalları, túyinler hám túyin mısalları hám basqalar bar.
Ekinshiden, interfeys hám ámelge asırıwdı ajıratıw bar. Interfeys konventsiyani belgileydi hám ámelge asırıw onıń anıq orınlanıwın ańlatadı hám interfeystiń tolıq semantikasiga tolıq ámel qılıwǵa ıntıladı. UMLda siz eki interfeysti de, olardıń ámelge asırılıwın da modellashingiz múmkin (2. 20 -suwretke qarang)

Bul suwretde eki interfeysti - IUnknown (IUnknownWord ) hám Ispelling (ISpelling) ni ámelge asıratuǵın SpellingWizard. dll (SpellCheckWizard. dll) dep atalǵan bir komponent bar. Sonıń menen birge, ol basqa komponent tárepinen usınıs etiliwi kerek bolǵan Idictionary (IDictionary) interfeysin so'raydi.