1-bap. Radioaktivleniw analiziniń teoriyalıq tiykarları

3-bap. Zamanagóy úskeneker
3.1. Radiometrik qurılmalar
Házirgi waqıtta jergilikli yadro ásbapları ónimleri eń jaqsı shet el modeller dárejesinde islep shiǵarıladı, turaqlı talapǵa iye hám atom energetikası hám atom sanaatında, sonday-aq qıdırıw, qıdırıw hám rawajlandırıw ushın ólshew, baqlaw hám baqlaw funkciyaların orınlawǵa xızmet etedi, radioaktiv paydalı qazilmalar kánleri, radiatsiyalıq qáwipli obektlerdi baqlaw, xızmetkerlerdiń qawipsizligi hám átirap - ortalıqtı qorǵaw. Ásbaplar hám ólshew sistemaları eksperimental yadro fizikasında, kosmik keńislikti izertlew hám izertlewde, áskeriy sanaatta, medicinada, awıl - xojalıǵında hám pán, texnika hám xalıq xojalıǵınıń basqa kóplegen tarawlarında ilimiy izertlewler ushın keń qollanıladı. Ámeliattaġı standartlar, normalar hám usınıslarǵa muwapıq, yadrolıq ásbaplardıń texnikalıq qurallarınıń tiykarǵı klassifikaciyalaw ózgesheligi ólshengen (qadaǵalaytuġın) nurlanıw parametri bolıp tabıladı. Sol tiykarda olar tómendegilerdi ajıratıp kórsetedi:
- nurlanıw derekleriniń aktivligin yamasa bóleksheler yamasa kvantlardıń aǵıs tıǵızlıǵın ólshew ushın mólsherlengen radiometrler hám radiometrik qurılmalar. Bularǵa tómendegiler kiredi:
— foton yamasa bóleksheler aǵımınıń tıǵızlıǵın ólsheytuġın ásbaplar;
— radionuklidlerdiń sirt aktivligi metrleri;
- radioaktiv aerozoldıń (puwdıń) kólemli aktivligi metrleri;
— suyıqlıqlardaǵı radionuklidlerdiń kólemli yamasa salıstırma aktivligi metrleri;
- radioaktiv gazlardıń kólemli aktivligi metrleri;
- hawadaǵı radionuklidlerdiń kólemli aktivligi metrleri;
— qattı ortalıqta radionuklidlerdiń ayıriqsha aktivligi ólshewshileri;
- topıraqtıń radioaktiv pataslanıw tıǵızlıǵı ushın esaplaġıshlar;
— nurlanıw tásirinde alıp barılatuǵın yamasa obyektke uzatılatuǵın energiyanı ólshew ushın mólsherlengen dozimetrler hám dozimetrik sistemalar. Bularǵa tómendegiler kiredi:
— ekvivalent yamasa sorılġan doza ólshewshiler;
— ekvivalent yamasa sorılġan dozanı ólshewshiler;
- II energiya aǵımı yamasa aǵıs ólshewshileri.
ING-013 aktivlestiriwdi analiz qılıw úskenesi ushın neytron generatorları.
Aktivlestiriwdi analiz qılıw úskenesi ushın vakuum trubkasındaġı impulsli neytron generatorı.
Elektr támiynatı 220v, 50 Gts kernewli ózgeriwsheń tok tarmaǵınan ámelge asırıladı.
Tómendegilerden shólkemlesken:
Truba blogı hám kommutatsiya blogınıń bir bólegi retinde neytron emitent;
quwat hám basqarıw qurılmaları;
uzınlıǵı 50 m ge shekem bolǵan jalǵanıw kabelleri kompleksi.
Texnikalıq qásiyetleri ING-013
Neytron aǵımı, neytron/s 1⸱ 1010
Neytron impulsınıń dawam etiw waqtı, mks 0, 8
Chastotası, Gct 1-100
Resurs, h 100
Quwat tutınıwı, vt, 500 den artıq emes
Neytron emitentiniń ulıwma ólshemleri: 130
— diametri (mm) — uzınlıǵı (mm) 1000
ING - 03; ING - 031
Aktivlestiriwdi analiz qılıw úskeneleri ushın impulslı vakuum nayshalı neytron generatorları
Tómendegiden ibarat:
truba blogı hám kommutatsiya blogınıń bir bólegi retinde neytron emitent;
quwat hám basqarıw qurılmaları;
uzınlıǵı 50 m ge shekem bolǵan jalǵanıw kabelleri kompleksi.
Texnikalıq qásiyetleri ING-03; ING-031
ING-03 ING-031
Neytron aǵımı, neytron/s 1⸱109 3⸱1010
Neytron impulsınıń dawam etiw waqtı, mks 0, 8 0, 8
Chastotası, Gtc 1-15 1-100
Resurs, s 200 100
Quwat tutınıwı, vt, 90 700 den aspaydı
Neytron emitentiniń ulıwma ólshemleri: 130
- diametri (mm) 950
- uzınlıq (mm)
ING - 07
Aktivlestiriwdi analiz qılıw úskenesi ushın gaz benen toltırılǵan trubkadagı impulsli neytron generatorı
Tómendegilerden shólkemlesken:
neytron emitenti;
quwat qurılmaları;
uzınlıǵı 50 m ge shekem bolǵan jalǵanıw kabelleri kompleksi.
Texnikalıq qásiyetleri ING-07
Neytron aǵımı, neytron/s 1⸱109
Neytron impulsınıń dawam etiw waqti, mks 20 -100
Shastotası, Gts 100-10000
Resurs, s 500
Quwat tutınıwı, vt, 200 den artıq emes
Neytron emitentiniń ulıwma ólshemleri 190
- diametri (mm) - uzınlıǵı (mm) 440
ING - 17. Aktivlestiriwdi analiz qılıw úskenesi ushın gaz benen toltırılǵan trubkadaġı impulsli neytron generatorı
Tómendegilerden shólkemlesken:
neytron emitenti;
quwat qurılmaları;
uzınlıǵı 50 m ge shekem bolǵan jalǵanıw kabelleri kompleksi.
Texnikalıq qásiyetleri ING-17
Neytron aǵımı, neytron/s 5⸱108
Neytron impulsınıń dawam etiw waqtı, mks 20 -100
Shastotası, Gts 400-10000
Resurs, s 500
Quwat deregi 220 v, 50 Gts
Quwat tutınıwı, vt, 60 tan aspaydı
Neytron emitentining ulıwma ólshemleri: 70
- diametri (mm) - uzınlıǵı (mm) 480
ING - 27. Aktivlestiriwdi analiz qılıw úskenesi ushın gaz benen toltırılǵan trubkadaġı impulsli neytron generatorı
ING-27 neytron generatorı ornatılǵan alfa bóleksheleriniń multipikselli detektorına iye jabıq gaz benen toltırılǵan neytron nayshasına tiykarlanǵan jańa áwladtıń kishi ólshemli generatorı bolıp tabıladı. Qáwipli elementlerdı "jarlıqli" neytronlar usılı (neytron nanosekund analiz usılı yamasa API usılı) járdeminde anıqlaw hám anıqlaw ushın úskeneler ushın mólsherlengen.
Tómendegilerden ibarat:
alfa detektorlı neytron emitent;
quwat hám basqarıw qurılmaları;
jalǵaw kabelleri kompleksi.
Bunnan tısqarı, ol alfa detektorı ushın elektron signal kúsheytgishleri menen úskeneleniwi múmkin.
Texnikalıq qásiyetleri ING-27
Neytron energiyası, MeV 14
Neytron aǵımı 4 p, neytron/s 108
Alfa detektorınıń waqtınshalıq ólshemleri, ns, 1 den jaman emes
Alfa detektor pikselleri sanı 9 yamasa odan kóp
Azıq - túlik, v 220
Quwat tutınıwı, vt, 40 tan artıq emes
Xızmet múddeti, h, 1000 den kem emes
Gabarit ólshemleri, mm: 270 x200 x140
- neytron emitent monoblok 200 x300 x120
- elektr támiynatı hám baqlaw
Salmaǵı, kg: 8
- neytron emitent monoblok 3
- elektr támiynatı hám baqlaw
ING-27 generatorı negizinde partlaytuǵın hám basqa qáwipli elementlerdi aralıqtan anıqlaw hám anıqlaw úskeneleri islep shıgılıp atır.
Óshirilgen jaǵdayda generator qawipsiz.
Jenerator statsionar hám mobil avtomatlastırılġan apparat sistemalarınıń bir bólegi retinde islew ushın mólsherlengen.