1-bap. Radioaktivleniw analiziniń teoriyalıq tiykarları

Gamma - aktivlestiriw analizi.

Gamma - aktivlestiriw analizi. Gamma - aktivatsiya analizi yadro reaksiyalarına tiykarlanadı, bunda qattı fotonlar neytronlar hám protonlar shıǵıwı menen reaksiyalardı qozǵaltadı. Kóp sanlı elementar analiz usılları arasında gamma - aktivatsiya analizi óziniń joqarı selektivligi hám sezgirligi menen ajıralıp turadı. Fotoyadrolıq reakciyalar dáwirli sistemanıń derlik barlıq elementlerin 10-7% ke shekem anıqlaw shegarası menen aktivlestiriwge múmkinshilik beredi. Gamma - aktivatsiyanı analiz qılıw ushın elektron tezletgishlerde alınatuǵın joqarı intensivliktegi bremsstrahlung (1015- 1015 kvant/s) isletiledi. Házirgi waqıtta foton deregi retinde 10-30 MeV energiyalı elektronlardıń bremsstrahlunginen paydalanıladı. Gamma - aktivatsiya analiziniń natiyjeliligin belgileytuǵın foton dereginiń zárúrli xarakteristikası nurlanıwdıń spektral jaqtılıǵı esaplanadı. Gamma - aktivatsiya analizi, atap aytqanda, Ca, Ni, Ti, Tl hám Pb sıyaqlı elementlerdi nátiyjeli analiz qılıw imkaniyatın beredi. Gamma - aktivatsiya analiziniń neytron - aktivatsiya analizinen abzallıǵı sonda, gamma kvantlar úlgige tereńrek kirip barıwı múmkin, sol sebepli úlken ólshemdegi úlgilerdi analiz qılıw múmkin. [1 - 3]
Átirap - ortalıqtı qorǵaw hám jańa texnologiyalardı islep shıǵıw máselelerin sheshiwde Dubnadagi IBR-2 reaktorında neytron aktivlesiwin analiz qılıw
LNF OIRI de neytron aktivlesiwiniń instrumental analizi házirde MAGATE muwapıqlastırıw programması hám bir qatar OIRI aǵza mámleketleri menen joybarlar sheńberinde hawa pataslanıwın úyreniwde qollanıladı. Moxlar hám likenler járdeminde ámelge asırilatuǵın salmaqlı metallar hám basqa elementlerdiń atmosfera jawınların biomonitoring, keyininen GIS texnologiyaları (geografiyalıq informaciya sistemaları) járdeminde úyrenilip atırǵan aymaqlarda pataslantıratuǵın elementlerdiń tarqalıw kartaların jaratılıwına múmkinshilik beredi.
LNF OIRI aktivlestiriw analizi hám radiatsiya izertlewleri sektorında Oraylıq Rossiyada (Moskva wálayatınıń arqasında, Tver, Yaroslavl hám Tula wálayatlarında ) Qubla Uralda (Chelyabinsk wálayatı), Kola yarım atawında (Xibiny), Ukrainada (Ruminiyaǵa tutasqan aymaqlar), sonıń menen birge Bolgariya, Polsha, Rumıniya, Yugoslaviya, Slovakiya, Chexiya hám Qubla Kareya bir qatar jumıslar ámelge asırıldı. Epitermal neytron aktivlesiw analizi pataslanǵan hám fon aymaqlarındaǵı biomonitor úlgilerinde 42 element koncentraciyasın anıqlaw ushın isletilgen [6-8].
Átirap - ortalıq obektlerin analiz qılıw (jumıs jayları hám fosforli tóginler óndiriste isleytuǵın xızmetkerlerdiń den sawlıǵın monıtoringi) yadro fizikasılıq usıllarınan paydalanǵan halda - NAA atom jutılıwı hám roentgen - fluoresan analizleri menen birgelikte - MFGFTE bahalaw boyınsha muwapıqlastırıw programmasınıń bir bólegi retinde ámelge asıriladı, jumısshılar jaylarında hawanıń pataslanıw dárejesi hám qáwipli islep shıǵarıwlardıń insan salamatlıǵına tásiri. Fosfatli tóginlerdi islep shıǵarıw onı islep shıǵarıw menen shuǵıllanatuǵın xızmetkerlerdiń den - sawlıgına ftoroz, dem alıw kesellikleri hám basqalar sıyaqlı patologiyalıq tásirler menen baylanıslı.

6.