1. Biofizika va radiobiologiya fani, uning predmeti

Qon bosimini o’lchash 

Р - qo’lning bir qismi, E - yelka suyagi, A - arteriya, B - shlang orqali 

manjetga havo yuborilganda manjet qo’lni siqadi. So’ngra shu shlang orqali havo 

sekin yuboriladi  va Б manometr yordamida manjetdagi bosim o’lchanadi. Agar 

muskullar bo’shashtirilgan bo’lsa, elastik devorlardan iborat bo’lgan manjetga 

tegib yumshoq to’qimalardagi bosimga teng bo’ladi. Bosimni qonsiz o’lchashning 

asosiy fizik g’oyasi mana shundan iborat. Havo asta sekin chiqarilib bosim 

kamaytirib boriladi va bosim sistolik bosimga teng bo’lsa, qon qattiq siqilgan 

arteriya orqali otilib chiqish imkoniyatiga ega bo’ladi, bunda turbulent oqim 

yuzaga keladi. Vrach bosimni o’lchashda fanendaskopni arteriya ustiga qo’yib 

turbulent oqimga taaluqli bo’lgan shovqinlarni eshitadi. Manjetdagi bosimni 

kamaytira borib lominar oqimni tiklash mumkin, buni eshitib ko’rilayotgan 

tonlarning birdaniga pasayib ketishidan bilish mumkin. Arteriyada lominar 

oqimning tiklanishiga mos keluvchi manjetdagi bosim diastolik bosim kabi qayd 

qilinadi. Sog’lom kishi organizmi uchun normal sistolik bosim 120 mm.sm.ust, 

diastolik bosim esa 80 mm.si.ust.ga tengdir. Qon Yurakga qaytish davomida bosim 

kamayib boradi. Katta arteriyada 90 mm.sm.ust.bo’lsa, kichik arteriyalarda 25 

mm.sm.ust venada esa hatto 10 mm.sm.ust.gacha kamayadi. Ammo Yurak urishi 

---

bilan bog’liq bo’lgan bosim 120 - 80 mm.sm.ust.chegarasida o’zgarib turadi. Qon 

bosimining o’zgarishi