1. Biofizika va radiobiologiya fani, uning predmeti

Tirik organizmga elektr tokining ta’siri. Biopotensiallar va ularning hosil 

bo’lish mexanizmi 

Veterinariya klinikasida elektr toki yordamida tirik organizmga dori 

moddalarni kiritish usuli Elektrofarrez keng qo’llanilmoqda. Bunda hayvonga 

kiritilayotgan dorilar ta’siri o’zgarmas tok ta’siri bilan birga bo’ladi. Bunda 

elektrod bilan teri orasiga dori eritmasida ho’llangan mato qo’yiladi. Tok o’tishi 

paytida matodagi dori ionlari teri orqali organizmga o’tadi. Shu vaqtning o’zida 

teridan matoga hujayralardan K

+

, Na

+

,Cl

-

 va boshqa ionlar o’tadi.  

Tirik organizm turli qismlari orasida mavjud bo’lgan potensialar farqi            

biopatensiallar deyiladi. Biopatensiallar hayvon va o’simliklarning hujayralarida, 

to’qimalarida va organizmlarida paydo bo’ladi. Ularning ba’zilari doimiy mavjud, 

ayrimlari tashqi ta’sirlar tufayli paydo bo’ladi. 

 

Elektr impulslari nerv, muskul to’qimalarning faoliyati vaqtida paydo 

bo’ladi va tirik organizmlarda kechadigan fiziologik va patalogik jarayonlarni aks 

ettirishi mumkin. Bioelektrik hodisalarni o’rganish 1771 yilda L.Galvani 

tajribalaridan boshlandi.1838 yilda Matteuchi muskulning tashqi sirti musbat, ichki 

sirti manfiy zaryadga ega ekanligini aniqladi. Tinch holatdagi muskulning tashqi 

va ichki sirtlari orasidagi potensialari esa muskulning qisqarishi, bezlar sekresiyasi, 

hujayralarning ta’sirlanishi paytida hosil bo’ladi. 

---

 

1875 yilda rus fiziologi V.E.Danilevskiy birinchi bo’lib bosh miyaning 

biopotensialarni aniqladi. Biopotensialarning hosil bo’lishi ancha murakkab masala 

bo’lib, hozirgacha uning to’liq nazariyasi yo’q. Hozirgi vaqtda 1952 yil Xodjiken, 

Xaksli, Kachilar nazariyasi ko’p qo’llaniladi.