1. Birja tarixi

22. Birjaning huquq va majburiyatlari
Фонд биржасининг рухсат берилган молиявий фаолияти қуйидагилар ҳисобига амалга оширилиши мумкин:
•биржанинг ўзи чиқарган акцияларини сотиш;
•биржа аъозларининг мунтазам бадаллари;
•фонд биржасида амалга оширилган ҳар бир битимдан биржа йиғимлари;
•экспертиза ўтказиш ва ахборотни сотиш
Россия ҳудудида фақат Комиссия лицензиясини олган фонд биржалари фаолият кўсатишига рухсат этилади. Лицензия олиш учун қуйидаги талабларни ҳисобга олиш зарур:
1. Фонд биржаси юридик шахс бўлиши ва бозорда профессионал қатнашиши, яъни унинг инвестицион институт сифатида фаолияти бошқалардан фарқланиб туриши лозим;
2. Биржа штатида Молия вазирлиги қимматли қоғозлар билан ишлаш бўйича мутахассис малака аттестатига эга профессионаллар бўлиши лозим.
Биржа қуйидаги функциядарни бажаради:
Очиқ оммавий савдолар ўтказиш учун биржа йиғилишлари ташкил этиш
Биржа битимлари бўйича можароларни ҳал қилиш.
Биржа нархларини аниқлаш ва тартибга солиш.
Биржа савдоси қатнашчиларини улар учун ноқулай нарх ўзгаришларидан суғурталаш (хеджлаш).
Битимларнинг кафолатли бажарилиши клиринг ва ҳисоб-китоб биржа тизимлари воситасида эришилади.
23. Tovar – xomashyo birjasida birja savdosi qoidalari.
Биржа савдоси қатнашчилари ва уларга қўйиладиган талаблар.
1.Мазкур Қоидалар доирасида биржа савдолари қатнашчилари қуйидагилар ҳисобланади:
Биржа битими қатнашчилари – брокерлар ва дилерлар
Мижозлар (сотувчилар ва харидорлар)
Биржанинг ҳисоб-китоб-клиринг палатаси (бундан кейин Биржа ҲКП).
2. Биржа савдоси қатнашчилари Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига, мазкур Қоидалар ва биржа савдосини тартибга соладиган Биржанинг бошқа ички ҳужжатларига риоя қилиш лозим.
3. Биржа битими қатнашчилари Биржада белгиланган профессионал тайёргарлик ва малака даражасига жавоб бериши, Ўзбекистон Республикаси Давлат мулк қўмитаси томонидан бериладиган биржа савдоси профессионал қатнашчиси аттестатига эга бўлиши лозим.
Биржа савдоси қатнашчилари ва уларга қўйиладиган талаблар.
1. Биржа савдоси қатнашчилари белгиланган тартибда Биржадан брокерлик ўринлари сотиб олган биржа аъзолари ҳисобланади.
Ўзбекистон Республикаси Давлат мулк қўмитаси томонидан бериладиган биржа савдоси профессионал қатнашчиси аттестатига эга бўлмаган биржа аъзолари биржа савдоларига қўйилмаган ҳолда брокерлик ўрнига эга бўлиши ҳуқуқига эга.
2. Давлат ҳукумати ва бошқарув органлари, уларнинг мансабдор шахслари, шунингдек, Биржа ходимлари Биржа аъзолари бўлиши мумкин.
3. Қоидага кўра, пуллик асосда тақдим этиладиган брокерлик ўрни қонунчиликка мувофиқ биржа фаолияти ва биржа битимларида иштирок этиш ҳуқуқини беради.