1 bob. Jahon turizmi rivojlanish jarayonining nazariy jihatlari

1.3. Jahon turizmi rivojlanishi dinamikasi

Turizm o'tmishda elitaning e'tiborini tortgan faoliyat edi. Biroq, vaqt o'tishi bilan, transport, turar joy va sayyohlik faoliyati arzonlashgani va qulayroq bo'lganligi sababli, turizm sanoati keng omma tomonidan o'zlashtirildi va tobora ommalashib bordi.

Turizm sanoati dunyodagi eng tez rivojlanayotgan sohalardan biridir. 1950-yillardan buyon sayyohlar soni har oʻn yilda qariyb 700 foizga oshib, 2019-yilda 1,5 milliarddan ortiq sayyohga yetdi. Ushbu o'sish tendentsiyasi sayyohlik sanoati uchun katta imkoniyatlar yaratsa-da, sayohatning ekologik, ijtimoiy va madaniy ta'siriga qarshi kurashishni ham talab qiladi.
Bugungi kunda turizm sanoati bir nechta kichik tarmoqlarga bo'lingan, masalan:
- Madaniy turizm: Bu tarixiy va madaniy merosga ega joylarga sayohat qilinadigan turizm turi.
- Tabiat turizmi: Bu tabiiy hududlar kashf qilinadigan turizm turi.
- Oziq-ovqat va ichimliklar turizmi: mahalliy taomlarni tatib ko'rish, mahalliy restoranlarga tashrif buyurish va an'anaviy taomlarni tatib ko'rish uchun sayohat.
- Sog'liqni saqlash turizmi: davolash, kurort yoki reabilitatsiya maqsadlarida sayohatlar.
- Sarguzasht turizmi: bu adrenalin bilan to'ldirilgan tadbirlar, masalan, rafting, toqqa chiqish, serfing va boshqalar amalga oshiriladigan turizm turi.
- Diniy turizm: diniy joylar va e'tiqod turizmi bilan bog'liq joylarni ziyorat qilish uchun sayohat.
Ushbu kichik tarmoqlarning har biri turizmning turli jihatlarini qamrab oladi va turizm sanoatining xilma-xilligiga hissa qo'shadi.
Dunyoda turizm sanoati doimiy ravishda dinamik o'zgarishlar va innovatsiyalarni boshdan kechirmoqda. Turizm industriyasining rivojlanishi bilan turizm faoliyatining turlari va yo‘nalishlari ham vaqt o‘tishi bilan o‘zgarib, ortib bordi.
So'nggi yillarda turizm sohasida kuzatilgan eng muhim dinamik o'zgarishlar orasida texnologiyaning jadal rivojlanishi, ijtimoiy tarmoqlarning tarqalishi, sayohatlarning oson va arzonlashishi, madaniy va ekologik turizmning o'sishi, butik va butiklarning ommaviyligining ortishi. muqobil turistik turlarni sanash mumkin.
Bundan tashqari, xalqaro turizm ko'rsatkichlari tez sur'atlar bilan o'sib bormoqda. Dunyo bo'ylab sayyohlar soni yil sayin ortib bormoqda va turizm sohasi mamlakatlar iqtisodiyoti uchun muhim daromad manbaiga aylanib bormoqda. Ushbu o'zgarishlar bilan bir qatorda turizm sohasida ko'plab turlar va faoliyat turlari paydo bo'ldi. Ular orasida madaniy turizm, yomg'ir turizmi, tabiat turizmi, dam olish turizmi, sarguzasht turizmi, gastronomik turizm, agroturizm, dengiz turizmi, chang'i turizmi, shahar turizmi, sport turizmi, e'tiqod turizmi, kongress turizmi, tibbiy turizm, dengiz turizmi, mavjud. turistik ov, madaniy sayohatlar, muqobil turizm, kruiz turizmi va shunga o'xshash ko'plab turistik turlar.
Jahon turizmi dinamikasi tarix davomida doimiy ravishda o‘zgarib turadigan va rivojlanib boruvchi jarayondir. Ayniqsa, 20-asrdan boshlab turizm sohasidagi texnologik va kommunikatsiya taraqqiyoti sayohat qilish uslubini oʻzgartirib, turizm industriyasining yanada keng tarqalishiga olib keldi.
Bugungi kunda turizmni turlicha tasniflash mumkin. Bularga madaniy turizm, tabiat turizmi, sog‘lomlashtirish turizmi, sport turizmi, oziq-ovqat va ichimliklar turizmi, sarguzasht turizmi, voqea turizmi, dengiz turizmi, qishloq turizmi, yadro turizmi, tijorat turizmi va kruiz turizmi kiradi. Turizmning bu xil turlari turistlarning turli ehtiyojlari va talablarini qondirish uchun ishlab chiqilgan. Masalan, turistlar biror mamlakat madaniyati bilan tanishishni, tarixiy joylarni ziyorat qilishni va uning an’analarini o‘rganishni istashsa, madaniy turizmga afzallik beriladi. Sog'liqni saqlash turizmi esa, turistlar sog'liqni saqlash xizmatlarini olish, davolanish yoki dam olish uchun sayohat qilganda afzal ko'riladigan turizm turidir.
Turizm tarix davomida turlicha shakllangan va rivojlangan. Qadim zamonlarda odamlar ko'pincha diniy yoki madaniy sabablarga ko'ra sayohat qilishgan. O'rta asrlarda ziyoratchilar Evropadan Quddusga piyoda yoki otda sayohat qilishgan. 18—19-asrlarda, ayniqsa inglizlar, qishloqlarni oʻrganish maqsadida turistik sayohatlar uyushtira boshladilar. Bu davrda Evropada boylar orasida ham mashhur bo'lgan "grand tour" deb nomlangan sayohat shakli paydo bo'ldi.
20-asrda turizm sanoati jadal rivojlandi va butun dunyoda mashhur boʻldi. Bugungi kunda turizm iqtisodiy o'sish, madaniy almashinuv va ijtimoiy o'zaro ta'sir kabi turli maqsadlarga ega odamlarni jalb qilish uchun foydalaniladigan muhim vositadir. Turizm sanoati butun dunyo bo'ylab millionlab odamlarga ish o'rinlarini taqdim etsa-da, sayyohlar turli mamlakatlarni kashf qilish va yangi tajribalarga ega bo'lish uchun sayohat qilishadi.
Jahon tourism rivojlanishi, ham turizm sanoati, ham jahon, ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy o'zgarishlarga bog'liq. Turizm sektori, dunyo jamiyati uchun iqtisodiy hamkorlik va bo'sh ish o'rinlari yaratish, muhim korxona ega. Buning uchun, tourism sektor hozirda dunyo miqyosida all dunyo bo'ylab birgalik o'zaro ko'maklashayotgan ko'p split in a sided soha mamlakatlarning xaridorlariga qarab yuqori sifat ta'minplash ta'min.
Ayniqsa, so'nggi yillarda tabiat turizmi, sarguzasht turizmi, sog'lomlashtirish turizmi, madaniy turizm, e'tiqod turizmi, gastronomik turizm kabi ma'lum bir mavzu atrofida shakllangan turizm turlari ham ommalashdi. Tabiat turizmi - bu sayyohlarning tabiiy go'zalliklarni kashf qilish, ochiq havoda sayr qilish va atrof-muhit ongini yaxshilash uchun sayohat qiladigan turizm turi. Boshqa tomondan, sarguzasht turizmi sayyohlar adrenalin bilan to'ldirilgan tadbirlarni amalga oshirish orqali hayajonlanishni xohlaydigan turizm turidir. Sog'lomlashtirish turizmi - turistlar sog'lom turmush tarzini o'tkazish, sog'liq muammolarini hal qilish yoki tibbiy muolajalarni o'tkazish uchun sayohat qiladigan turizm turi. Madaniy turizm - turistlarning turli xil madaniy tajriba orttirish va tarixiy va madaniy merosni o'rganish uchun sayohat qiladigan turizm turi. E'tiqod turizmi - turistlarning diniy obidalarni ziyorat qilish, diniy marosimlarni bajarish va ma'naviy tajribalarni o'tkazish uchun sayohat qiladigan turizm turi. Gastronomiya turizmi esa turistlar turli xil oshxonalar bilan tanishish, mahalliy taomlarni tatib ko'rish va gastronomik madaniyatni o'rganish uchun sayohat qiladigan turizm turidir.
Bugungi kunda avtomobil va aviatransport vositalari orqali, yuklangan ravshan olib borilmoqda, turli transport vositalari in the past. Har xil transport vositalari sayyohlarga raw sevadigan turlarga sayohat qilish imkoniyatini yaratdi. Xozirgi kunda tourism juda qavatli joy ega, chunki u bir nechta narsalarni qisqa vaqt ichida bir transportni yaxshilashni. Aynan shu tufayli, today kunda avia transporti, dunyoning a necha chiqishi, travel qilish uchun mashhur bo'lgan turistlar uchun muhim vosita hisoblandi.
Turizm sektori butun dunyo bo'ylab iqtisodiy o'sishni qo'llab-quvvatlovchi muhim sektordir. Turizmning iqtisodiy samaralari mamlakatlarni turistik faoliyatga sarmoya kiritishga undaydi. Turizm sektori ko‘plab turli sohalar bilan bog‘langan va yuqori ish o‘rinlari yaratish salohiyatiga ega. So'nggi yillarda texnologiyaning rivojlanishi bilan turizm sanoati katta o'zgarishlarni boshdan kechirmoqda. Onlayn bron qilish saytlari va boshqa internetga asoslangan turizm xizmatlari sayyohlarga sayohatni rejalashtirish va bron qilishni osonlashtiradi. Bundan tashqari, ijtimoiy media platformalari turizm sanoati uchun muhim marketing vositasiga aylandi
Turizm sektori nafaqat iqtisodiy o'sishga hissa qo'shadi, balki turli madaniyatlarning uchrashishi va bir-biri bilan til topishishiga yordam beradi. Sayyohlar o'zlari sayohat qilgan mamlakatlarda mahalliy madaniyatlar, urf-odatlar va taomlarni boshdan kechirish orqali madaniy almashinuvga kirishadilar. Bu turli madaniyatlar o'rtasida tushunish va bag'rikenglikni oshirishi va dunyo tinchligiga hissa qo'shishi mumkin.