1 бош илмий-методик марказ 2

65 
БОШ ИЛМИЙ-МЕТОДИК МАРКАЗ 
йўналишларидан бири бўлиб қолди. 1987 йилда Европа Иттифоқи асос солган 
талабалар алмашишнинг ERASMUS (European Community Action Scheme for 
Mobility of University Students) таълим дастури энг намунали деб топилиб асос 
сифатида қабул қилинди ва Европанинг 12 та давлатида жорий этилди. 
Тўпланган тажрибалар қайта ишланиб барча ёш гуруҳлари таълимига 
ихтисослашган янги SOCRATES дастури учун асос сифатида қабул қилинди. 
Бу дастур 2006 йилгача режалаштирилди ва 31 давлатда амал қилди. Булардан 
ташқари, Европада талабалар алмашиш дастури бўйича Европанинг илм-фан 
ва университетлар бешиги сифатидаги мавқеини мустаҳкамлашга 
йўналтирилган Leonardo Da Vinci ва Tempus-Tasis таълим дастурлари амалга 
оширилди. 
Бу дастурларни амалга оширишда Европада турли хиллик ва ўзаро мос 
келмаслик ҳолатлари юзага чиқди, умумлаштиришда қийинчиликлар пайдо 
бўлди. Шундай инструмент ишлаб чиқиш зарур эди, у миллий таълим 
тизимларини амалда яқинлаштириши, мослашувчан ва шаффоф қилиши, 
таълимдаги ҳужжатлар эса – осон таққосланадиган бўлиши керак эди. Бундай 
тизим сифатида ERASMUS дастурининг тажриба лойиҳаси сифатида юзага 
келган ва 1989-1995 йилларда 6 йил давомида экспериментал текширувдан 
ўтган ECTS (European Credit Transfer System) тизими тан олинди. Унда 
Европанинг 145 та олий ўқув юрти иштирок этди. 
1999 йилнинг июнида 29 та Европа давлатларининг таълим вазирлари 
Болонья декларациясини имзолашди, унда асосий эътибор ECTS ва 
умумевропа диплом иловасига қаратилди. Бунда ECTS нинг вазифаси этиб 
2010 йилда ягоналаштирилган олий таълим тизимини яратиш эмас, балки 
халқаро “шаффофлик” ка эришиш ва мавжуд таълим тизимларини ва 
малакаларини давлатлар ва олий ўқув юртларининг таълим сиёсати 
соҳасидаги автономлигини сақлаб қолган ҳолда мослаштириш белгиланди. 
Ҳозирги кунгача деярли барча Европа давлатлари ўз миллий олий таълим 
тизимларида ислоҳотлар ўтказишди, кредит таълим тизимини жорий 
қилишди. Бироқ, улар миллий ижтимоий-иқтисодий масалалар ечимига 
қаратилганлиги сабабли ўзаро жиддий фарқ қилишади. Ҳар бир давлат 
ўзининг ноёб таълим тизимини, миллий, тарихий ва маданий анъаналарини 
сақлаб қолишга ҳаракат қилган.
Шундай қилиб, Европада мантиқан рад этиб бўлмайдиган, максимал 
даражада яқинлашиш ва миллий тизимларнинг баҳолаш шкалаларини 
умумевропа андозаси бўйича тенглаштириш учун зарур бўлган ECTS тизими 
пайдо бўлди. Унга кўра Европа кредити – тьютор ва талаба контакт соатлари 
ҳажмининг шартли бирлиги ҳисобланади. Ўрта ҳисобда бир ўқув йилида 

---