1-bosqich talabasi Abdullayev Avazbekning Chiziqli algebra fanidan
Download 0.78 Mb.
|
Avazbekchiziqli algebra 2
- Bu sahifa navigatsiya:
- 1-bosqich talabasi Abdullayev Avazbekning Chiziqli algebra fanidan MUSTAQIL ISHI Mavzu
- Uchburchak usuli
|
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI NUKUS FILIALI Telekommunikatsiya texnologiyalari va kasbiy ta`lim Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari sohasida Raqamli iqtisodiyot yo’nalishi 1-bosqich talabasi Abdullayev Avazbekning Chiziqli algebra fanidan MUSTAQIL ISHI Mavzu: Diterminantlar nazaryasi Tayyorlagan _________________ A.Abdullayev Qabul qilgan _________________ D.Kuvandikova Nukus –2023 Mavzu:Diterminantlar xossalari Reja: Kirish 1. Ikkinchi va uchinchi tartibli determinantlar Asosiy qism: 2. Determinantlarni hisoblash . 3. n-tartibli determimant tarifi Xulasa Foydalangan adabiyotlar Ikkinchi va uchinchi tartibli determinantlar. 2 -tartibli kvadrat matritsaning determinanti quyidagicha aniqlanadi: uchinchi tartibli determinant uchun quyidagi ifodani olamiz. Uchinchi tartibli dcterminantda o'z ishorasi va qarama-qarshi ishora bilan olinadigan hadlami eslab qolish uchun odatda ikki xil usuldan foydalaniladi. Bular uchburchak va Sarrus usuli ari deb nomlanadi. Uchburchak usuli. Uchinchi tartibli determinantni hisoblashning uchburchak usuli quyidagicha sxematik ko‘rinishda amalga oshiriladi: Uchinchi tartibli determinantni hisoblashning Sarrus qoidasi. Uchinchi tartibli determinantni hisoblashning Sarrus qoidasi quyidagicha amalga oshiriladi. Determinant ustunlarining o‘ng yoniga chapdagi birinchi va ikkinchi ustunlar yo‘nalishida joylashgan elcmcntiar ko‘paytirilib musbat ishora bilan, ikkilamchi diagonal yo‘nalishidagi elementlar ko‘paytirilib manliy ishora bilan olinib vigMndi tuziladi. Bu yig‘indi uchinchi tartibli detemiinantning qiymatidan iborat. Buni sxema ko‘rinishida quyidagicha tasvirlash mumkin : 5-misol. Quyidagi uchinchi tartibli determinantni uchburchak usuli bilan ko‘chirib yoziladi , jadvalda bosh diagonal + + + hisoblang: Yechish: n- tartibli determinant tushunchasi n- tartibli determinant kabi belgilanadi va ma’lum qoida asosida hisoblanadi.n- tartibli determinant har bir satr va har bir ustundan faqat bittadan olingan ta elementning ko‘paytmasidan tuzilgan ta qo‘shiluvchilar yig‘indisidan iborat bo‘ladi, bunda ko‘paytmalar bir-biridan elementlarining tarkibi bilan farq qiladi va har bir ko‘paytma oldiga inversiya tushunchasi asosida plyus yoki minus ishora qo‘yiladi. n-tartibli determinantni bu qoida asosida ifodalash yetarlicha noqulaylikka ega. Shu sababli yuqori tartibli determinantlarni hisoblashda bir nechta ekvivalent qoidalardan foydalaniladi. Bunday qoidalardan biri yuqori tartibli determinantlarni quyi tartibli determinantlar asosida hisoblash usuli hisoblanadi. Bu usulda determinant biror satr (yoki ustun) bo‘yicha yoyiladi. Bunda quyi (ikkinchi va uchunchi) tartibli determinantlar yuqorida keltirilgan ta’riflar asosida topiladi.n-tartibli determinantlarni yoyishda minor va algebraik to‘ldiruvchi tushunchalaridan foydalaniladi.n-tartibli determinant elementining minori deb, shu element joylashgan satr va ustunni o‘chirishdan hosil bo‘lgan - tartibli determinantga aytiladi va bilan belgilanadi.Determinant elementining algebraik to‘ldiruvchisi deb, songa aytiladi. Foydalangan adabiyotlar ro`yxati Usmonov, M. T. o‘g‘li. (2021). Matritsa rangi. Matritsa rangini tuzatish usullari. Fan va ta’lim, 2(8), 280-291. http://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/1758 dan olindi. Usmonov, M. T. o‘g‘li. (2021). Matritsalar va ular ustida amallar. Fan va ta’lim, 2(8), 226-238. http://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/1752 dan olindi Usmonov, M. T. o‘g‘li. (2021). Vektorlar. Fan va ta’lim, 2(8), 173-182. https://openscience.uz/index.php/sciedu/article/view/1747 dan olindi.. Download 0.78 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|