Komp’yuterda ma’lumotlar asosan baytlarda ifodalanadi. Masala xarakteriga ko’ra, u kodlangan turli tipdagi ma’lumotlarni ko’rsatadi.Bir baytda ifodalash mumkin bo’lgan butun sonlar diapazoni 8 ta nol va birlarning kombinatsiyasi, ya’ni 28=256 bilan chegaralanadi. Ikki bayt bilan esa 0 dan 216=65536 gacha butun sonlarni yozish mumkin. Undan katta sonlarni saqlash uchun 4 bayt (32 bit) talab qilinadi. - Komp’yuterda ma’lumotlar asosan baytlarda ifodalanadi. Masala xarakteriga ko’ra, u kodlangan turli tipdagi ma’lumotlarni ko’rsatadi.Bir baytda ifodalash mumkin bo’lgan butun sonlar diapazoni 8 ta nol va birlarning kombinatsiyasi, ya’ni 28=256 bilan chegaralanadi. Ikki bayt bilan esa 0 dan 216=65536 gacha butun sonlarni yozish mumkin. Undan katta sonlarni saqlash uchun 4 bayt (32 bit) talab qilinadi.
- Mashina so’zi, ya’ni ikki bayt ma’lumotning razryadlari (bitlari) chapdan o’ng tomonga qarab nomerlanadi:
- 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
- Komp’yuter xotirasida sonlarni ikki xil o’lchamda ifodalash mumkin. Ularning birinchisi butun sonlar uchun, ikkinchisi esa haqiqiy sonlar uchun qo’llanadi.
- Kompyuter xotirasida ifodalash mumkin bo’lgan sonlarning diapazoni chegaralangan. Bu chegara sonlarni saqlash uchun mo’ljallangan xotira hajmi bilan belgilanadi. 2.Butun sonlarni kompyuter xotirasida ifodalashni boshqa usuli – qo’shimcha kodlash usuli deyiladi. Kodlanuvchi sonlar diapazoni ularga xotiradan ajratilgan bitlar soniga bog’liq. Masalan, Integer turidagi sonlar diapazoni -32768(-215) dan 32767(215-1)gacha bo’ladi va ularni xotirada saqlash uchun 2 bayt; LongInt teridagi sonlar diapazoni -231 dan 231 -1 gacha va ularni xotirada saqlash uchun 4 bayt; Word turidagi sonlar diapazoni 0 dan 65535(216-1) va ularni xotirada saqlash uchun 2 bayt joy ajratiladi.
Yuqoridagi sonlar turidan ko’rinib turibdiki, qiymatlar ishorali va ishorasiz deb qabul qilinishi mumkin. Agar qiymat ishorasi bilan tasvirlangan ko’rinishda bo’lib eng chapdagi (katta)razryad 0 bo’lsa, son musbat, agar 1 bo’lsa manfiy ekanligini bildiradi. - Yuqoridagi sonlar turidan ko’rinib turibdiki, qiymatlar ishorali va ishorasiz deb qabul qilinishi mumkin. Agar qiymat ishorasi bilan tasvirlangan ko’rinishda bo’lib eng chapdagi (katta)razryad 0 bo’lsa, son musbat, agar 1 bo’lsa manfiy ekanligini bildiradi.
- Razryadlar 0 dan boshlab o’ngdan chapga tartiblanadi. Quyidagi rasmda 2 baytli mashina so’zini tartiblash keltirilgan.
- 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
- Musbat sonni qo’shimcha kodi uni to’g’ri kodi bilan bir xil bo’ladi. Butun sonni to’g’ri kodi quyidagicha hosil qilinadi: berilgan son ikkili sanoq sistemasiga o’tkaziladi, keyin bu son qaysi turga tegishli bo’lsa, uni ikkili sanoq sistemasida ko’rinishini chap tomoni razryad to’lguncha 0 raqami(son qiymati o’zgarmaydi) bilan to’ldiriladi.
- Masalan, agar 3710 =1001012 soni Integer turiga tegishli deb e’lon qilingan bo’lsa, uni to’gri kodi 0000000000100101, agar LongInt turiga tegishli deb e’lon qilingan bo’lsa, uni to’gri kodi 00000000000000000000000000100101 bo’ladi. Ko’proq, hosil qilingan kodlarni ixchamroq yozish uchun 16li sanoq sistemasidan foydalaniladi.Yuqorida hosil qilingan kodlarni 16li sanoq sistemasida quyidagicha yoziladi: 002516 va 0000002516.
Do'stlaringiz bilan baham: |
