1-Dars. Kirish. Umumiy tushunchalar

Allotropiya hodisasiga sabab 2 ta.
1) molekuladagi atomlar sonini turlicha bo’lishi.
2) Kristal panjarasi turlicha bo’lishi. Oltingugurt allotropiyasiga sabab temperatura. Kimyoviy hodisa – modda tarkibini o’zgarishi bilan boradigan jarayonlar kimyoviy hodisa deyiladi; M; temirni zanglashi,mis simini havoda qorayishi,qog’ozning yonishi Fizik hodisa – modda tarkibi o’zgarmasdan boradigan jarayonlar; M; suvni muzlashi,yog’ni sovuqda qotishi,muzni suvga aylanishi.
II.Kimyoning asosiy qonunlari.

Massalar saqlanish qonuni (1748-yil Lomonosov) – reaksiyaga kirishayotgan moddalar massasi reaksiyadan so’ng hosil bo’lgan moddalar massasiga hamma vaqt teng bo’ladi.massalar saqlanish qonuniga yadroviy reaksiyalar amal qilmaydi. Tarkibning doimiylik qonuni (1808-yil Prust) – har qanday toza modda olinish usulidan qatiy nazar o’zgarmas miqdoriy tarkibga ega tarkibga ega. Tarkibning doimiylik qonuniga molekulyar tuzilishli moddalar,gazlar va oson suyuqlanuvchan qattiq moddalar bo’ysunadi.
N.S.Kurnakov moddalarni o’zgarmas va o’zgaruvchan tarkibli birikmalarga ajratgan O’zgarmas tarkibli birikmalar – daltonidlar (Dalton xotirasiga) deb atadi. M; H₂O,NH₃,HCl,SO₂,HNO₃ O’zgaruvchan tarkibli birikmalar – bertolidlar (bertole hotirasiga) deb atadi.momolekulyar tuzilishli moddalar asosan metallar birikmalari. M; UO₃ (UO_2,5-UO₃),VO (VO_0,9-VO_1,3) Avagadro qonuni (1811-yil Avagadro) – bir xil sharoitda turli xil gazlarning molekulalar soni o’zaro teng bo’ladi.
Avagadro doimiysi – 6,02∙10²³ molekula (atom,ion,zarracha ) bo’ladi.
Molyar hajm – bir mol moddaning n.sh da egallagan hajmi. Bir mol gaz n.sh da 22,4 litr hajmni egallaydi.
Karrali nisbatlar qonuni (1803-yil J.Dalton) – agar ikki element bir-biri bilan bir necha birikma hosil qilsa,bu birikmalardagi bir element massasi ikkinchi element massasiga kichik butun sonlar nisbatida bo’ladi