1. Detallarni polimer materiallar yordamida tiklash usuli, afzallik va kamchiliklari

5 Detallarni tiklashning maqbul usulini tanlash

Bundan oldingi mavzularda detallarning ishlash imkoniyati tiklashning bir necha usullari bayon etildi. Bayon etilganlardan ma‘lumki, aynan bir detalni tiklashda turli usullaradn foydalanish mumkin, ammo bu usullarning hammasi ham bir xilda ratsional (maqbul) bo’la olmaydi, faqat bittasi eng ratsional usul bo’lishi mumkin.

Detallarni tiklashning maqbul usuli deb, tiklangan detallning mumkin qadar uzoq vaqt ga chidamliligini va tiklash narxining eng minimal bo’lishini ta‘minlaydigan usulga aytiladi.
Tiklash usulini tanlashda: detallarning konstro’qtsion xususiyatlarini, uning uzelda ishlash sharoitini, yoyilganlik darajasini, detal materialining to’zilishi va termik ishlov berilganligini, tiklangan detalning yeyilishga chidamligini va tiklash harajatlarini xisobga olish lozim. Bu omillarning hammasini xisobga olish juda qiyin. Ammo, detallarni ishlash imkoniyatini tiklashning ratsional usulini tanlashning quyidagi to’rtta mezoni tavsiya etiladi.
1) Texnologik mezoni. Aniq bir detalni tiklashda usullarning qo’llanuvchanligini aniqlash imkonini beruvchi mezon texnologik yoki qo’llanuvchanlik mezoni deb ataladi. Bu mezon yordamida ma‘lum detalni tiklashda qo’llanishi mumkin bo’lgan burcha usullarni tanlash imkoni bor, lekin ulardan qaysisi yaxshi usulligini aytib bo’lmaydi.
2) Uzoq xizmat qilish (chidamlilik) mezoni. Bunda tiklangan va yangi detallar oxirgi holatgacha ishlash muddatlarini taqqoslab baholanadi, ya‘ni detalni tiklash yoki yaroqsizga chiqarish zarurati aniqlanadi. Bu mezon uzoq xizmat qilish koeffitsienti bilan tavsiflanadi.
3) Iqtisodiy mezoni detallarning ishlash imkoniyatini ayni bir usul bilan tiklashga ketadigan harajatlar bilan tavsiflanadi va quyidagi formuladan topiladi:


С = С_п + С_н + С_м ;

bunda С – detallarni tiklash narxi, so’m;

С_п - detallarni qoplashga tayyorlash tannarxi, so’m;
С_н - detallar sirtig’a qoplama qoplash harajatlari, so’m;
С_м - detallarga Mexanik ishlov berish, nominal o’lchamlarini
tiklash harajatlari, so’m.
Texnika–Iqtisodiy mezon-jamlovchi mezon. Tiklanadigan detal narxi quyidagicha baholanadi:


С_т ≤ К_у * С_я ;

bu yerda С_т – tiklangan detal narxi;

К_у – uzoq xizmat qilish koeffitsienti;
С_я – yangi detal narxi.