1. Dúnyaǵa ilimiy kóz-qarastı qáliplestiriw tiykarları. Dúnyaǵa ilimiy kóz-qarastıń tiykarǵı belgileri hám mańızı Aqıl tárbiyasınıń wazıypaları hám mazmunı

Tábiyat hám iskusstvo quralları arqalı oqwshılarǵa estetikalıq tárbiya beriw. Tábiyat estetikalıq tárbiyanıń eń baslı quralı. Ol tábiyǵıy ortalıǵı, ol balaǵa sulıwlıq sırların ápiwayılastırıp beriw múmkinshiligine iye. Tábiyǵıy ortalıq penen birge jámiyetlik ortalıqta adamlar arasındaǵı qatnaslardı, miynet estetikasın hám basqalardı tárbiyalaw quralı boladı.
Tábiyat hesh nárse menen almastırıp bolmaytuǵın gózzallıq tiykarı. Ol estetikalıq sezimlerdi, balalardıń elesletiwin rawajlandırıw ushın bay materiyal beredi.
Estetikalıq mádeniyattı tárbiyalawda estetikalıq qabıllaw hám estetikalıq tvorchestvonıń óz-ara baylanısı úlken áhmiyetke iye. Hár bir oqıwshı balalıq, óspirimlik, jas jigitlik jılları gózzallıqtıń hár qanday kórinisinen súysinip, tańlanıwı tiyis. Usınday jaǵdayda ǵana onda gózzallıq dúnyasına umtılıwshılıq boladı.
Bilip alıw hám tásirleniw protsesi sıpatındaǵı estetikalıq qabıllawda bir tárepten túsinikler, elesletiwler, pikirlewler, ulıwmalastırıwlar bolsa, al ekinshi tárepten bastan keshiriwler, tásirleniwler bolıp, bular bir-birleri menen tıǵız baylanısadı. Estetikalıq tárbiyanıń tabıslı shıǵıwı oqıwshı aldında gózzallıq tábiyatınıń qanshelli tereń ashılǵanınan ǵárezli boladı.
Hár bir adam tábiyattıń sulıwlıǵın, muzıka namasın, sózdi ózlestiredi. Tábiyatta qorshap turǵan dúnyanıń sulıwlıǵı sıpatında bastan keshirilgen, tásirlenip qabıllanǵan nárseler qanshelli kóp bolsa, adam óziniń átirapindaǵı sulıwlıqtı sonshelli kóp kóredi. Basqa adamlar tárepinen dúzilgen, burınnan jasap kiyatırǵan, qol jetpeytuǵın sulıwlıq onı sonsha tınıshsızlandıradı, tásirlendiredi.
Kórkem baylıqlardı, ádebiyattı, iskusstvonı qabıllaw menen baylanıslı bolǵan estetikalıq tvorchestvoda úlken áhmiyetke iye. Iskusstvo shıǵarmaların elesletiw arqali kórkem qanaatlanıwshılıq tabatuǵın, biraq tábiyat penen baylanısın biykarlaytuǵın adamlardıń estetikalıq sezgirligine gumanlanıwǵa boladı. Egerde ras teńizdi kórgende estetikalıq sezimler payda bolmasa, onıń súwretin kórip otırıp, ráhátlene almaydı.
Biz óz aldımızǵa oqıwshılarda tábiyattı qorǵaw sezimin tárbiyalawdı qoyar ekenbiz, onda biz olardı tómendegi baǵdarlawlar menen támiynlewimiz kerek; 1.Baqlaw, kúndelik júrgiziw, 2.jazıw, sızıw, akvarium, 3.Tiri tábiyat múyeshlerinde, úyde haywanlardı awqatlandırıw hám qorǵaw, 4.Jasıl ósimliklerdi kóbeytiw hám qorǵaw, mektep bajbanlıǵı.
Adamnıń kórkem háreketleri, onıń estetikalıq múmkinshilikleri tolıq túrde hám izbe-izlik penen iskusstvoda kórinedi. Iskusstvo- adamnıń eń joqarǵı quwanıshlarınıń biri bolıp tabıladı. Ol adamnıń dıqqatın turmıstıń haqıyqıy baylıqlarına, adamlardıń, olardıń pikirleri menen minez-qulıqlarınıń gózzallıǵına, tábiyattaǵı gózzallıqlarǵa awdaradı, sezimlerdiń baylıǵın, átirapımızdı qorshaǵan dúnyanıń hár qıylılıǵın ashıp beredi. Iskusstvoǵa aralasıw hám kórkem dóretiwshilik hár tárepleme jetisken adam ushın ishki zárúrlik bolıp tabıladı. Estetikalıq tárbiyalawda paydalanılatuǵın kórkem ádebiyattı pedagogikada iskusstvo quralları dep ataydı. Iskusstvo quralları menen estetikalıq tárbiyalaw tábiyatqa sáykesligine, hár bir iskusstvonıń ózgesheligine qarap tómendegi jollar menen iske asırıladı. 1.Kórkem shıǵarmalardı demonstratsiyalaw, kórsetiw yamasa orınlaw, 2.Kórkem shıǵarmalarǵa analiz, tallaw hám bahalaw, 3.Iskusstvo izertlew bilimleriniń qatnası, 4. Oqıwshılardıń tvorchestvolıq hám atqarıwshılıq xızmeti.
Iskustvonıń adamǵa beretuǵın lázzeti tek qanday da bir shıǵarmaǵa tiykarlanıp alınǵan turmıs haqıyqatlıǵın kútá tereń suwretlewden ǵana ibarat emes, sonıń menen birge iskusstvo xızmetkeri sheberliginiń jetilisiw dárejesinen, tábiyattıń oǵan bergen materiyallıq islewdegi erkinligi hám zeyinliginen, iskusstvonıń suwretlewshi hám ayqın kórsetiwshi qurallarınan kútá sheberlik penen paydalana alıwda lázzetleniw bolıp tabıladı. Bularsız iskusstvo shıǵarmalarınan tolıq lázzet ala almaysań, ol adamǵa qızıq ta bolmaydı.
Iskusstvo turmıstıń, tábiyattıń hám jámiyettiń gózzallıǵın obrazlı formada kórsetedi, jeke adamnıń ruwhıy dúńyasın ideyalıq-estetikalıq hám ádep-ikramlılıq idealın bayıtadı. Sonday-aq iskusstvo quralları, ilim, adamlardıń miynet, oqıw, jámiyetlik, sport xızmetleride estetikalıq tárbiya quralı bola aladı.
Estetikalıq tárbiyanı shólkemlestiriw ilimiy tiykarda tómendegishe ámelge asırıladı. 1.Oqıwshılardıń estetikalıq rawajlanıw dárejesin úyreniw. 2. Tárbiyalanıwshılardıń estetikalıq mádeniyatın kóteriwge baylanıslı bolǵan aldın ala anıq belgilengen wazıypalardı belgilew. 3. Oqıwshılardıń estetikalıq xızmetlerin shólkemlestiriw. 4. Estetikalıq tárbiyada erisilgen nátiyjelerdi esapqa alıw hám tallaw.