1. Emotsiyalarning shaxs shakllanishidagi o’rni

15.Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya fani doirasida qo’llaniladigan asosiy va yordamchi metodlarning o’ziga xosligi
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________


16,62.Kuzatish metodi va uning afzalliklari va kamchiliklari
Kuzatish. Ilmiy emperik metod sifatida 19 asrning oxiridan boshlab ijtimoiy, pedagogik, klinik psixologiyada rivojlanish psixologiyasida keng qo‘llanilib kelinyapti. 20-asrning boshidan boshlab esa mehnat psixologiyasida keng qo‘llanilmoqda. Kuzatish uchun eng muhim jihat bu tashqi validlikning saqlanib qolishidir. Bu metodning asosiy afzalligi shundan iboratki, kuzatish tabiiy sharoitda o‘tkaziladi,kuzatish kuzatilayotgan shaxslarning odatdagi xulq-atvorlarini o‘zgartirmaydi. Kuzatishni bitta odam ustida xam va bir gurux shaxslar ustida xam olib borish mumkin. Bu metod bolalar bog‘chasi guruxlaridagi yoki maktab sinfidagi bolalarni o‘rganish uchun qulaydir.Kuzatish metodining kamchiligi uning anchagina mehnat talab qilishidir. Tadqiqotchi psixologni xulq-atvorning istalgan qiyofada emas, balki konkret tadqiqot vazifalari bilan bogliq xolda namoyon bo‘lishigina qiziqtiradi. Kuzatishning tizimli va tizimli bo‘lmagan turlari ajratiladi
Kuzatish metodi orqali tadqiqot jarayoni quyidagi bosqichlardan iborat:
1. Kuzatishpredmeti (xulq-atvor), ob`ekti (alohida individlar yoki gurux), vaziyat
aniqlanadi.
2. Kuzatish va ma`lumotlarni qayd etish usuli tanlanadi
3. Kuzatish rejasi tuziladi (vaziyatlar ob`ekti vaqti)
4. Natijalarni qayta ishlash metodi tanlanadi
5. Olingan ma`lumotlarning qayta ishlanishi va interpritatsiyasi amalga oshiriladi
Kuzatish metodining kamchiliklari:
Birinchi navbatda kuzatuvchi tomonidan yo‘l qo‘yilgan barcha xatoliklar kuzatuvchi o‘z farazini isbotlashga qanchalik qattik uringani sayin, voqealarni idrok qilishda xatoga yo‘l qo‘yish shunchalik ortadi.U charchaydi, vaziyatga moslashadi va muxim o‘zgarishlarni payqamay qo‘yadi, yozuvlarda xatoliklar qila boshlaydi va xakazolar.A.A.Ershov (1977Y) kuzatishning quyidagi kamchiliklarini ajratib ko‘rsatadi:
1. Galo effekt - kuzatuvchining umumlashgan taassuroti xulq-atvorning ko‘p idrok qilinishiga, nozik tafovutlarni qabul qilmaslikka olib keladi.
2. Bo‘lib o‘tayotgan voqea hodisaga doimo ijobiy baho berish tendentsiyasi.
3. Markaziy tendentsiya xatoligi. Kuzatuvchi kuzatilayotgan xulq-atvorga
o‘rtachalashgan bahoni berishga intiladi.
4. Korreleltsiya xatosi. Xulq-atvorning bir belgisini baxolash boshqa bir
kuzatilayotgan belgining asosida bo‘ladi.
5. Kontrast xatolik.

Kuzatuvchining o‘zidagi xususiyatlariga qarama-qarshi ajratib ko‘rsatilishi. bo‘lgan xususiyatlarni kuzatuvchilarda