1. Etologiya fanining predmeti va uslublari haqida? Etologiya

24.Insonlarning hayvonlar ovozlarini mazmunini ulardan amaliy ishlarida foydalanishlari? Insonlarning nutq, fikrlash, mulohaza qilish va xulosa chiqarish qobilyatiga ega ekanligi hammamizga ma’lum. Bundan tashqari, uning ongi axborot bilan turli operatsiyalarni bajarishi mumkin: tahlil qilish, sintez qilish, solishtirish, mavhumlashtirish, konkretlashtirish va umumlashtirish. Hayvonlar orasida fikrlash qobiliyati ilgari faqat maymunlarda, ularning ham hammasida emas, faqat ayrim turlarda aniqlangan. Ammo olimlar tomonida olib borilgan kuzatishlar va tadqiqotlar gapirish , fikrlash kabi qobilyatlar boshqa hayvonlarda ham tegishli ekanligi aniqlandi. 2013-yilda Finlyandiya olimlari itlar ustida o‘tkazilgan tadqiqot natijalarini e’lon qilishdi. Tajriba davomida hayvonlarga turli odamlarning fotosuratlari ko'rsatildi: quloqli ishtirokchilarga tanish va notanish. Olimlar itlarning ko‘z harakati va miya faoliyatini kuzatib borishdi. Ma’lum bo‘lishicha, qo‘riqchi itlar tanish chehralarni ko‘rganlarida ko‘zlarini ushlab turishgan va o‘sha paytda miyalari faolroq ishlagan. Tajribadan oldin fan faqat odamlar va primatlar fotosuratlardan tanib olish qobiliyatiga ega degan fikrda edi. 2014 yilda Buyuk Britaniya olimlari itlarda nutqni idrok etish bo'yicha eksperiment davomida qiziqarli natijalarga erishdilar. Ma'lum bo'lishicha, odamning yaqin do'stlari nutqni tushunishadi va his-tuyg'ularni taniydilar. Tadqiqotchilar buni itlarning bosh harakatlarini tahlil qilish orqali aniqladilar. Shunday qilib, his-tuyg'ularsiz aytilgan iboralarni tinglashda, hayvonlar boshlarini o'ng tomonga, noaniq, ammo hissiy jihatdan chap tomonga buriladi.Tajribaga ko’ra , hayvonlar chap qulog’i bilan eshitgan iborasi o’ng yarim sharlarda qayta ishlanadi va aksincha. Bu holat insonlardagiga deyarli to’g’ri keladi. Delfinlarning tili alohida e'tiborga loyiqdir. U juda uzoq vaqt va diqqat bilan o'rganilgan. Olimlar bu hayvonlarning bir-biri bilan ko'p muloqot qilishini va buning uchun 190 ga yaqin turli xil signallarni ishlatishini aniqladilar, asosan hushtak, chertish, g'ichirlash, va hokazo. Va bu imo-ishora tilini odamlar kabi, delfinlar ham ma'lumot uzatishda ishlatadilar. Marjonli to'tiqushlar chiroyli ranglar va juda kulgili xatti-harakatlarni bajara oladi. Patlarning asosiy rangi yorqin yashil, ba'zi joylarda sarg'ish rangga aylanadi. Uzunroq quyruqi pastga yo'naltirilgan . Ba'zan qush boshining orqa qismidagi patlarning rangi bir xil bo’ladi.To’tiqushlarning bunday jozibakor rangi insonlarga kayfiyat ulashadi.Bundan tashqari, to’tiqushlar juda ko’p sonli tovushlarni yodlaydi va takrorlaydi. Ular 250 ga yaqin so’zni yodlay oladi. Bu borada erkak to’ti modaga nisbatan kuchlidir. To’tiqushlar qisqa iboralarni yodlab olishga qodir.