1. Excel dasturi haqida ma’lumot Exel dasturida fayllarni saqlash ishga tushirish Exel dasturida ma’lumotlar ustida amallar

MS Exsel menyulari
Excelning gorizontal menyusi 9 punktdan iborat bo’lib, uning har biri ish bajaruvchi qator buyruqlar majmuidan tashkil topgan:
Fayl(File), Pravka(Edit), Vid(View), Vstavka(Insert), Format (For-mat), Servis(Tools), Danno’e(Data), Okno(Window), Spravka(Help)
Yuqorida keltirilgan bo’limlar bandlarining shakli Microsoft Office 2000 dasturlarinikiga aksariyat xollarda o’xshash bo’lsada, mazmunan Excel ning maqsad va vazifalaridan kelib chiqqan xolda tuzilgan. Bundan tashqari, ba’zi bo’limlar faqat mazkur dasturga tegishli vazifalarni bajaradi.
Fayl(File) punkti quyidagi buyruqlarni o’z ichiga oladi:
(Sozdat) New (yangi ish kitobini ochish), Оtkrit(Open) (mavjud ish kitobini ochish), Zakrit(Close) (joriy ish kitobini yopish), Soxranit(Save) (joriy ish kitobni xotirada saqlash), Soxranit как(Save ass) (joriy ish kitobini yangi nom bilan saqlab qo’yish yoki boshqa bir katalogga joylashtirish), Soxranit nastroyki(Save Workspace) (berilgan konfigurasiyada ishlash imkoniyatini saqlagan holda ekranning ko’rinishini va sistema sozlanish holatini saqlash), Nastroyki Stranis (Page Setup) (ishchi sahifasini formatlashga oid parametrlardan iborat muloqat oynasini hosil qilish), Predvaritelno’y prosmotr(Print Preview) (bosmaga tayyorlangan hujjatni sahifaga joylashishini oldindan ko’rish), pechat(Print) (faylni bosmaga chiqarish), Vixod (Exit) (EXCEL dan chikish).
Pravka (Edit) punkti quyidagi buyruqlar bilan ish yuritadi:
Otmenit deystvie(Undo Entry) (ma’lumotlarni o’zgartirishga olib kelgan oxirgi amalni bekor qilish), Povtorit deystvie (Repeat) xarakatni qaytarish, Virezat (Cut) (belgilangan fragmentni ish kitobidan olib tashlash), Кopirovat(Sopy) (nusxa olish), Vstavka(Paste) (kursor turgan joyga almashinuv buferida saqlanayotgan ma’lumotlarni qo’yish), Specialnaya Vstavka (Paste Special) (bir necha katakdan nusxa olib qo’yishda ishlatiladi), Zapolnenie(Fill) (kataklar blokini talab asosida to’ldirish), Ochistit(Clear) (kataklarni mavjud qiymatlardan tozalash), Udalit (Delete) (belgilangan katakdagi parametrlarning biror qiymatini olib tashlash), Udalit list(Delete Sheet) (ish kitobidan ishchi sahifasini yo’qotish), Nayti (Find) (qidirib topish), Zamenit (Replace) (qidirib topib almashtirish), Pereyti(Go To) (qo’shni bo’lmagan bir blokdan ikkinchisiga o’tish).
Vid(View) punktida quyidagi buyruqlar mavjud:
Stroka formul(Formula Bar) (ekranga joriy katak va undagi formulani o’zida aks ettiradigan bo’limni o’rnatish), Stroka sostoyaniya (Status Bar) (ekranga katak qiymatini o’rnatish), Ves ekran (Full Screen) (jadvalni butun ekran bo’yicha kengaytirish), Masshtab (Zoom) (masshtabni o’zgartirish), Paneli instrumentov (ToolBars) (ekranda bir qator vositalar Panelini hosil qilish).
Vstavka(Insert) punktda bajariladigan buyruqlar mazmuni:
Yacheyki (Cells) (yangi katak qo’yish), stroka (Rows) (yangi satr qo’yish), stolbes (Solumns) (yangi ustun qo’yish), rabochiy list (Worksheets) (yangi ishchi sahifa qo’shish), diagramma (Chart) (diagramma hosil qilish), macros (Macro) (modul yoki muloqot oynasi sahifasini yaratish), razriv stranis (Page Break) (avtomatik ravishda sahifalarga ajratish), funksiya (Funstion) (funksiya ustasi muloqot darchasi ochish), imya (Name) (kataklarni nomlash), primechanie (Note) (katak uchun izoh), risunok (Picture) (rasm qo’yish), karta (Map) (geografik karta qo’yish), ob’ekt (Object) (OLE texnologiyasini joriy qilish).
Format (Format) punkti buyruqlarining mazmuni:
Yacheyki (Cells) (kataklarni formatlash), Stroka (Row) (satr o’lchamini o’zgartirish, ekrandan olib tashlash), Stolbes (Column) (ustun o’lchamini o’zgartirish), List (Sheet) (ish kitobi sahifalarining xususiyatlarni o’zgartirish), Avtoformat (Autoformat) (ma’lumotlarni jadval ko’rinishida formatlash), Stil (Style) (stilni boshqarish imkoniyati).
Servis(Tools) punkti buyruqlarning mazmuni:
Orfografiya (Spelling) (imlolarni tekshirish), zavisimosti (Auditing) (kataklarning o’zaro bog’likligini va formula ma’lumotlaridagi xatolikni ko’rsatadi), Avtozamena (Autocorrect) Podbor parametra (Goal Seek) (ko’rsatilgan simvollar ketma - ketligini avtomatik ravishda o’zgartiradi), (resheniya) Solver (parametrlarni tanlash), ssenariya(Scenarios) (echiladigan masala ssenariysi tuziladi), zahita(Protections) (himoya vositasi), zapis makrosa(Record Macro) (makrokomandalar bilan ishlash).
Dannie(Data) punkti buyruqlari mazmuni:
Sortirovka (Sort) (alfavit bo’yicha tartiblash), Filtr (Filter) filtrlash, forma (form) itogi (Subtotals), tablisa podstanovki (Table), tekst po stolbsam (Text to Columbns), konsolidasiya (Consolidate), СТРУКТУРА (Group and Outline), Svodnaya tablisa (PivotTable) muloqot darchasidan tanlab olingan holda bajariladi.
Windows punkti buyruqlari bevosita ma’lumotlar bilan ishlashga mo’ljallangan: Raspolojit (Arrange) buyrug’i – muloqot darchasi bo’yicha bir necha hujjatlar, OB’EKTlar yoki ularning ma’lum bir qismlari bilan bir vaqtning o’zida ishlab, ularni alohida oynalarga joylashtirilgan holda ekranga chiqarib beradi. Novoe okno(New Window) buyrug’i-bir ish kitobi uchun bir necha oyna hosil qilishni amalga oshiradi. Skro’t(Hide) buyrug’i oynalardan birontasini xotirada saqlagan holda ekrandan yo’qotadi. Pokazat (Unhide) buyrug’i - yashiringan oynalardan ixtiyoriysini ekranga chiqarib beradi. Razdelit (Split) buyrug’i-joriy oynani to’rt qismga bo’ladi va bu qismlarning har birida ish sahifasining alohida qismlarini ko’rish mumkin. Zakrepit oblast(Freeze Panes) - buyrug’i bilan ishchi sahifada ixtiyoriy ustun yoki qatorlarni o’rnashtirib qo’yish mumkin.
Spravka(Help) - punkti buyruqlari mazmuni
Vo’zov spravki (Help Topic) ma’lumotnomani chaqirish, Master podskazok (Answer Wizard), aytib turish ustasi, O programme (About Microsoft Excel) dastur xaqida ma’lumot.

Maydon deb yonma-yon joylashgan kataklar guruhiga aytiladi. Maydonning adresini ko’rsatish uchun uning yuqori chap va pastki o’ng kataklarining adresini ikki nuqta bilan ajratib ko’rsatish kerak

Ana shu kataklarga matn yoki raqam , yoxud matematik formulalar yoziladi. Masalan: A1,C4, C24, AA2...
Bundan tashqari, Excel dasturi ma’lumotlar ombori (MO) bilan ishlash, Visual Basic for Applications dasturlash tilida Makroslar yaratish kabi imkoniyatlarga egaki, bu foydalanuvchiga har tomonlama mukammal bo’lgan hujjatlar tayyorlashga yordam beradi.
Excel dasturini ishga yuklash jarayoni quyidagicha:
1. Кompyuter yoqiladi. Ekranda muloqat oynasi paydo bo’lib, foydalanuvchi ismi va paroli so’ralsa, ular kiritilib «Enter» tugmasi bosiladi.
2. «Sichqoncha» ko’rsatkichi ekranning quyi qismida joylashgan Pusk (Start) tugmasiga keltirilib, chap tugmasi bosiladi.
3. «Sichqoncha» ko’rsatkichi «Programmo’» bandiga keltiriladi va tugmacha bosiladi.(1-rasm)
4. Dasturlar ro’yxatidan Microsoft Excel tanlanadi va «Sichqoncha» tugmasi bosiladi, natijada dasturning ishga tushish jarayoni boshlanib, Excel ning ish maydoni ekranda paydo bo’ladi.(2-rasm)
Excel oynasi quyidagi asosiy elementlardan iborat:
Exsel oynasining sarlavxasi
- Ish olib borilayotgan ekranni (dasturni) vaqtincha yopish. Bunda yopilgan dastur «Pusk» menyusi qatorida paydo bo’ladi.
- Ish olib borilayotgan muloqot darchasini ekranda to’liq yoki dastlabki holatga keltirish tugmasi.
- Ish olib borilayotgan muloqot darchasini yopish tugmasi
Asosiy menyu qatori - bajarilishi mumkin bo’lgan buyruqli harakatlar ro’yxati.

Standart vositalar qatori–buyruqlarga murojoatni tezlashtirish uchun maxsus piktogrammalar majmui.

Formatlash vositalari qatori- kataklarga joylashgan ma’lumotlar ustida ishlashni tashkil qilish buyruqlari majmui.

Formula qatori - jadval kataklariga ma’lumotlarni kiritish va taxrir qilish.
Sahifadan - sahifaga o’tkazish belgilari – sahifalash jarayonini aks ettiruvchi tugmalar.
Faol katak - ayni paytda kursor turgan katak.