1. Gaz qonunlari. Avogadro qonuni

Bir gaz muayyan massasining xuddi shunday hajmdagi ik
kinchi gaz (o‘sha sharoitlarda olingan) massasiga nisbati birinchi
gazning ikkinchi gazga nisbatan zichligi deyiladi va D harfi bilan belgilanadi:
M₁/M₂ = D, bundan M₁=M₂D 
bunda: m₁— birinchi gaz muayyan hajmining massasi, m₂ — ikkinchi gaz xuddi shunday hajmining massasi, M₁ va M₂ — birin
chi va ikkinchi gazning molyar massalari.
Bir gaz muayyan massasining xuddi shunday hajmdagi ik
kinchi gaz (o‘sha sharoitlarda olingan) massasiga nisbati birinchi
gazning ikkinchi gazga nisbatan zichligi deyiladi va D harfi bilan belgilanadi:
M₁/M₂ = D, bundan M₁=M₂D 
Odatda, gazning zichligi eng yengil gaz — vodorodga nisbatan 
aniqlanadi (D_H bilan belgilanadi). Vodorodning molyar massasi 
2,016 g/molga yoki taqriban 2 g/molga teng. Shu sababli quyida
gini olamiz:
M=2D_Hi
Moddaning gaz holatidagi molyar massasi uning vodorod 
bo‘yicha zichligining ikkiga ko‘paytirilganiga teng.
Gazsimon moddalar bilan bog‘liq hisoblashlarga doir kimyoviy masalalarni yechish uchun ko'pincha maktab fizika kursida 
o'rganiladigan gaz qonunlaridan foydalanishga to‘g‘ri keladi. Ularni 
bu yerda batafsil ko‘rib o‘tirmay, ta’riflarini va hisoblashlar uchun
zaruriy formulalarni keltirish bilan kifoyalanamiz.
Boyl-Mariott qonuni: berilgan miqdordagi gaining о‘zgarmas tempe
raturadagi hajmi shu gazning bosimiga teskari proporsionaldir.
Bundan:
PV=const
bu yerda p — bosim, V — gazning hajmi.
Gey-Lyussak qonuni: о‘zgarmas bosimda gaz hajmining o‘zgarishi
 temperaturaga to'g'ri proporsional, ya’ni
VT=const,
bu yerda T— temperatura, К (Kelvin) hisobida.
Boyl-Mariott bilan Gey-Lyussakning birlashgan gaz qonuni:
pV/T= const.
Bu formula odatda gazning biror boshqa sharoitdagi hajmi ma’lum
 bo'lganda uning berilgan sharoitdagi hajmini hisoblab topish uchun ishlatiladi. Agar normal sharoitdan boshqa sharoitga (yoki normal sharoitga) 
o'tiladigan bo‘lsa, u holda bu formula quyidagicha yoziladi:

PV/T= P_oV_o/T_o

bu yerda: P₀, V₀, T₀ - gazning bosimi, hajmi va normal sharoitdagi 
(P = 101 325 Pa, T=212 K) temperaturasi.
Agar gazning massasi yoki miqdori ma’lum bo'lib, uning hajmini 
hisoblab topish zarur bo‘lsa, u holda Mendeleyev-Klapeyron tenglamasidan foydalaniladi:
pV=nRT, 
bu yerda: n—gazning mollar soni, m - massasi (g), M — gazning 
molyar massasi (g/mol), R - universal gaz doimiysi. R=8,31 J (mol K)¹