1 Geosiyosat tushunchasi va uning mazmun-mohiyati Xalqaro munosabatlarda zamonaviy yondoshuvlar va nazariyalar

Birinchidan, Sobiq sotsialistik va MDH davlatlari siyosatlashgan sun`iy mafkuraviy e`tiqodlardan voz kechib, azaldan mavjud bo`lgan madaniy qatlamlar ular universal atlantik qadriyatlarga ham bo`ysunishdan bosh tortadi.

Ikkinchidan, mafkuraviy jihatdan kommunizmni rad etgan sobiq sotsialistik jumladan MDH, Markaziy Osiyo mustaqil davlatlar tarkibiy tuzilishidagi o`zgarishlar vaqtinchalik hal bo`lib muayyan tashkilotlarning tarqalib ketishi boshqasining paydo bo`lishi bilan almashinadi.

Uchinchidan, S.Xantington, J.Veygeldan iqtibos keltiradi: “desekuyarizatsiya XX asrning hukmron ijtimoiy omillaridan biridir”¹². Fikrimizcha, bu omil XXI asrning dastlabki yillarida ham ijtimoiy omillardan biri sifanida namoyon bo`lmoqda. Buning isboti sifatida bugungi kunda butun dunyoda kishilar diniy aqidalarni nariroq surish o`rniga diniy mansublikni yanada chuqurroq, his qilmoqdalar. Xantington diniy mansublikni tsivilizatsiyalar bilan tenglashtirgan holda geosiyosiy nuqtai nazardan bir qator asossiz fikrlarni ilgari suradi.

Xullas, bugungi kunda siyosatshunos olimlar o`rtasida geosiyosat nazariyasining asosiy yo`nalishlari haqida keskin tortishuvlar davom etmoqda.

O`zbekistonlik siyosatshunos olimlar fikricha “geosiyosat davlat mintaqa va dunyo xavfsizligininig rivojlanishi tamoyillari hamda jarayonlarinii jo`g`rofiy, siyosiy, iqtisodiy, harbiy, ekologik kabi omilar tizimi ta`sirini o`rganuvchi fan. Xavfsizlik nazariyasida geostrategik va geosiyosiy mintaqalar asosiy tushunchalar hisoblanadi<sup>13</sup>. Ularning fikricha geosiyosat boshqa fanlarga nisbatan yoki yangi ilmiy yo`nalish bo`lib, xavfsizlik muammolarini o`rganishda birlamchi hisoblanadi. Uning to`liq shakllanishi hali nihoyasiga etmagan ...geosiyosiy tadqiqotlar boshqa ilmiy yo`nalishlarga nisbatan sust rivojlangan”²².Bu holat uning uslubiy asoslarini shakllantirishga qaratilgan vazifaniningsh muhimligini, tadqiqotlar olib borilishini taqozo etadi.