1. Gidrosferaning tuzilishi. Suvning aylanma harakati

4. Geografik qobiqda suv muvozanati. Yer yuzasiga yiliga 577 10¹²m³ yog’in yog’adi va shuncha suv bug’lanadi. Okean yuzasiga bir yilda 458 10¹²m³ yog’in yog’adi. Okean yuzasidan bir yilda 505 10¹²m³ suv bug’lanadi, quruqlik yuzasidan esa 72 10¹²m³ (4-jadval). Yer yuzasiga yoqqan yog’inlarning qolgan qismi daryolarni, ko’llarni, botqoqlarni, muz va qorlarni hamda yer osti suvlarini hosil qiladi. Ular ham asta-sekin okean tomon oqa boshlaydi.
4- jadval
Jahon suv muvozanati

Hudud	Maydon mln. km^2	Yog’inlar		Bug’lanish		Oqim (okeanga)
		mm	m^3	Mm	m^3	mm	m^3
Yer yuzasi	510	1130	577 10^12	1130	577 10^12	-	-
Dunyo okeani	361	1270	458 10^12	1400	505 10^12	130	47 10^12
Quruqlik	149	800	119 10^12	485	72 10^12	315	47 10^12

Okean, atmosfera va quruqlik yuzasiga keladigan namning asosiy manbai hisoblanadi. Okean yuzasidan yiliga 505 mln.km³ suv bug’lanadi, ya’ni 1395 mm. qalinlikda suv bug’lanadi. Eng ko’p bug’lanish tropik kengliklarda kuzatiladi (2000 mm), ekvatorda 1500 – 1000 mm, qutb atrofida 600-500 mm.

Okean daryolardan 47 mln.km³ suv oladi. Okean suvining o’rtacha ko’tarilishi 1,5 mm/yil.
Talabalar bilimini mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar
1. Gidrosfera deganda nimani tushunasiz?
2. Gidrosferaning tarkibiy qismlari sxemasini chizing.
3. Gidrosfera qanday xususiyatlarga ega?
4. Geografik qobiqda moda va energiya aylanishida gidrosferaning to’tgan urni nimalardan iborat?
5. Suvning katta va kichik aylanasi qanday vujudga keladi?
6. Insonning xo’jalik faoliyati natijasida qanday suv aylanmasi vujudga kelmoqda?

1^ V.Ettwein and M. Maslin. «Physical geography: fundamentals of the physical environment».2003, 115-b (mazmun-mohiyatidan foydalanildi).

2^ Strahler, Alan H, “Introducing physical geography”. 2003, , 470-471- bet (mazmun-mohiyatidan foydalanildi), 2003.

3^ Strahler, Alan H, “Introducing physical geography”. 2003, 122-123- bet (mazmun-mohiyatidan foydalanildi), 2003.