1. “Institut” va “norma” tushunchalarining mohiyati Rasmiy va norasmiy normalar va ularning shakllanishi Institutsional matritsa

Mavzu:Rasmiy va norasmiy normalarni muvofiqlashtirishning zarurati.
Reja:
KIRISH
1. “Institut” va “norma” tushunchalarining mohiyati
2. Rasmiy va norasmiy normalar va ularning shakllanishi
3. Institutsional matritsa
4. Institutsional o`zgarishlar va institutlarning o`zaro bog`liqligi.
XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR


KIRISH
Mavzuning dolzarbligi.Ijtimoiy me'yorlar har bir jamiyat hayotida muhim o'rin tutadi. Ijtimoiy me'yorlar tizimi jamiyatning erishilgan iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy va ma'naviy rivojlanishi darajasini aks ettiradi, ular odamlarning hayot sifatini, mamlakat hayotining tarixiy va milliy xususiyatlarini,davlat hokimiyatining mohiyatini aks ettiradi. Ijtimoiy tartibga solish - ijtimoiy tartibni, uning mazmunini belgilovchi jarayonni tushunish uchun ijtimoiy normalarni, ularning tartibga soluvchi sifatidagi xususiyatlarini tavsiflash kerak.Odamlarning xulq-atvorini, ijtimoiy guruhlar, jamoalar, tashkilotlarning harakatlarini tartibga soluvchi qoidalar butunligicha ijtimoiy normalarni tashkil qiladi. Davlat va huquq nazariyasi fani «ijtimoiy norma» atamasining yagona kontseptsiyasini ishlab chiqmagan, yuridik adabiyotlarda ko'rib chiqilayotgan tushunchaning turli talqinlarini topishingiz mumkin. Shunday qilib, ijtimoiy norma ostida Popkov V.D. "jamiyat a'zolarining ijtimoiy ahamiyatga ega xulq-atvori qoidasini" tushunadi, xuddi shunday tushunchani Vengerov A.B. va Nersesyants V.S. A.V.Malko ijtimoiy normalarni “ijtimoiy munosabatlarni tartibga solish uchun foydalaniladigan xulq-atvor qoidalari” deb tushunadi. Bizning fikrimizcha, yuqoridagi ta’riflar ijtimoiy me’yorning barcha belgilarini o‘zida aks ettirmaydi, shuning uchun ularni to‘liq deb bo‘lmaydi. Umumiy mantiqiy tadqiqot usullaridan foydalanib, ijtimoiy normaga xos xususiyatlarni tahlil qilish, so'ngra ular asosida "ijtimoiy me'yor" tushunchasining ta'rifini shakllantirish taklif etiladi.
Ijtimoiy normaning belgilariga quyidagilar kiradi:
1. Ijtimoiy me'yorlar umumiy qoidalar - ular jamiyatdagi xulq-atvor qoidalarini o'rnatib, jamiyat manfaatlari nuqtai nazaridan sub'ektlarning xatti-harakati qanday bo'lishi mumkinligini yoki qanday bo'lishi kerakligini belgilab beradi. Shu bilan birga, ijtimoiy me'yorlar vaqt bo'yicha uzluksiz harakat qiladi, bir nechta harakatlarga ega va odamlarning cheksiz doirasiga qaratilgan;
2. Ijtimoiy me'yorlar odamlar o'rtasidagi ijtimoiy o'zaro munosabatlar shakllarini tartibga soladi, ya'ni ular ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishga qaratilgan;
3. Bu normalar kishilarning ixtiyoriy, ongli faoliyati bilan bog’liq holda vujudga keladi;
4. Ular jamiyatning tarixiy rivojlanishi va faoliyati jarayonida vujudga keladi. Ijtimoiy me'yorlar jamiyatning elementi bo'lib, uning rivojlanish jarayonlarini aks ettiradi, ularning sur'ati va xususiyatiga ta'sir qiladi;
5. Ijtimoiy me'yorlar madaniyat turiga va jamiyatning ijtimoiy tashkil etilishi xarakteriga mos keladi.