1. Касалликлар ва травматизм оқибатларида иш вақти йўқотишларини аниқлаш

турғунлигига таъсири

Корхонада ишчилар саломатига, меҳнат самарасига, ишлаб чиқариш маданияти ва кадрлар самарасига сезиларли таъсир кўрсатувчи омиллардан бири меҳнат жамоасида мавжуд руҳий муҳитдир.

Саноатнинг бир қанча тармоқларидаги амалий изланишларнинг кўрсатишича, диққатли бўлган ҳолда бир-бири билан алоқада бўлувчи ишлаб чиқариш жамоаларида дўстона ёрдам ва қўллаб-қувватлаш, ўз-ўзини тутиш, жамоа жисплашуви меъёр бўлиб қолганлиги ҳолда бундай жамоа натижаларининг доимо ижобийлиги, бракларнинг йўқлиги ва кадрлар турғунлиги юқори эканлигидан далолат беради.
Меҳнат жамоасидаги психологик иқлимнинг ҳолатига таъсир этувчи асосий объектив омиллар қуйидагилар:
- ишлаб чиқариш муҳитининг материал хом ашё омили (иш қуроллари, санитар-гигиеник ҳолат);
- ташкилий омиллар;
- ижтимоий-иқтисодий омиллар;
- ижтимоий-психологик омиллар;
- руҳий омиллар.
Жамоадаги психологик иқлимни ўрганишда ижтимоий сўров, кузатишлар ва бошқа усуллардан фойдаланилади. Психологик иқлим ҳозирча ўлчов бирликларига эга эмас ва унга норма ҳамда стандартлар мавжуд эмас.
Корхона психологик муҳитининг кадрлар турғунлигига таъсирини аниқлашда асосан ҳужжатлар таҳлили усули ишлатилади.
Ижтимоий изланишлар ёрдамида жамоадаги психологик иқлим ва унинг кадрлари орасида бевосита боғлиқлик мавжудлиги аниқланган. Шунинг учун психологик иқлим ҳолатини таҳлил қилишда кадрларнинг бригада, участка ва умуман корхонада бир неча йиллик турғунлик кўрсаткичларидан фойдаланиш мақсадга мувофиқ. Бир неча йилга турғунлик кўрсаткичлари учун маълумотлар кадрлар бўлими ёки жамоанинг ижтимоий ривожланиш режаларида мавжуд.
Хулоса


Иш вақти йўқотишларининг кўпчилигини ишлаб чиқаришдаги травматизм ва касб касалликлари келтириб чиқаради. Улар асосан ноқулай меҳнат шароитлари ва меҳнатни нотуғри ташкил қилиш сабабли бўлади.
Ишчи ва хизматчиларнинг умумий касалликларига ва иш вақтини йўқотишларига меҳнат шароитларининг таъсирини вақтинчалик меҳнатга лаёқатсизлик тўғрисидаги статистик ҳисобот маълумотларига кўра ва даволаш муассасаларида ишчи-хизматчиларга кўрсатилган тиббий ёрдам материаллари асосида аниқланади.
Касалликлар миқдорини ҳисобот ва ўтган йилга нисбатан солиштириш касалланишларнинг кўпайганлик ёки камайганлигини аниқлаш инконини беради.
Корхоналардаги кадрларнинг ички ишлаб чиқариш миграцияси алоҳида ўрин эгаллайди, чунки у ишчиларнинг цехларда ёмон меҳнат шароитли иш жойларидан нормал шароитли жойларга ўтиши, шунингдек, асосий иш жойларидан ёрдамчи цехларга ўтиши ва ҳ.з. ларда акс этади. Жамоадаги психологик иқлимни ўрганишда ижтимоий сўров, кузатишлар ва бошқа усуллардан фойдаланилади. Психологик иқлим ҳозирча ўлчов бирликларига эга эмас ва унга норма ҳамда стандартлар мавжуд эмас.
Корхонада ишчилар соғлиғига, меҳнат самарасига, ишлаб чиқариш маданияти ва кадрлар самарасига сезиларли таъсир кўрсатувчи омил ҳисобланади.


TESTLAR
1. Mehnat darsining necha qismi amaliy ishga ajratiladi?
1. Darsning 3/4 qismi
2. Darsning 100% foizi
3. Darsning 2/4 qismi
4. Darsning 1/4 qismi
2. O’quvchilarni mehnatga ruhiy tayyorlash vazifasi qaysi qatorda to’g’ri
ko’rsatilgan?
1. O’quvchilar-ning yoshiga mos keluvchi ongli va ijodiy sifatlarni tarkib
toptirish.
2. Hissiy bilish jarayonini tarkib toptirish.
3. Bolaning psixologik jarayonlarini rivojlantirish.
4. Ongli va ijodiy sifatlarni tarkib toptirish.


3. 2-3-sinf mehnat darsligi qaysi yilda nashr etilgan?
1. 2012 yil
2. 2013 yil
3. 2011 yil
4. 2006 yil


4. Darsga qo’yiladigan maqsadlarini belgilang?
1. Ta’limiy, tarbiyaviy, rivojlartiruvchi
2. Ta’limiy, tashkiliy, yakuniy
3. Ta’limiy, tarbiyaviy, tashkiliy
4. Rivojlantiruvchi, tashkiliy
5. Uzluksiz ta’lim tizimi qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?
1. Maktabgacha ta’lim, umumiy o’rta ta’lim, o’rta maxsus kasb-hunar
ta’limi, oliy ta’lim, oliy ta’limdan keyingi ta’lim, kadrlar malakasini
oshirish va ularni qayta tayyorlash, maktabdan tashqari ta’lim.
2. Boshlang’ich ta’lim, o’rta maxsus bilim va kasb-hunar ta’limi.
3. Maktabgacha ta’lim, oliy ta’lim (bakalavr va magistratura).
4. Umumiy o’rta ta’lim, boshlang’ich ta’lim, oliy ta’lim.


6. Kichik guruhlarda ishlash shaklini aniqlang.
1. Bunda, o’quvchilarning hammasi bir xil topshiriqni bajarishdan iboratdir,
shuning uchun o’qituvchi bir vaqtning o’zida butun gruppa ishiga
rahbarlik qila oladi.
2. Bunda, gruppaning har biri 3-4 kishilik guruhlarga bo’linishi, bu
guruhlarning har qaysisi o’z topshirig’ini bajarishi nazarda tutiladi.
3. Bunda, hamma o’quvchilar har xil ishni bajarishdan iborat.
4. O’quvchilar individual ish bajaradi.


7. O’qitishning yakka holda ishlash shaklini aniqlang.
1. Hamma o’quvchilar har xil ishni bajaradi, o’quv jarayonni boshqarish
o’quvchilarning hammasini zarur materiallar bilan ta’minlash qiyin
bo’ladi.
2. O’quvchilarning hammasi bir xil topshiriqni bajaradilar. O’qituvchi bir
vaqtda butun gruppa ishiga rahbarlik qila oladi.
3. Barcha o’quvchilar har xil ishni bajarishidan iborat.
4. Sinf o’quvchilari umumiy topshiriq ustida ishlaydilar.


8. Qaychidan foydalanish talablar.
1. Qaychini uzatganda teskarisini qilib uzat, harakatlanganingda ishlatma.
2. Qaychini harakatlanganingda ishlatma.
3. Qaychini o’z o’rnida ishlat
4. O’tmas qaychidan foydalanma.


9. Og’zaki bayon qilish metodi qanday amalga oshiriladi?
1. Monologik va dialogik bayon qilinadi.
2. Yangi mavzu tushuntiriladi
3. Yangi ma’lumotlar beriladi.
4. Suhbat, savol-javob o’tkaziladi.
10. Suhbat metodining maqsadi.
1. O’qituvchi to’g’ri qo’yilgan savollar bilan o’quvchilarga ilgari o’zlashtirgan
bilimlarni esga tushiradi va shu asosda mustaqil ravishda yangi bilimlar
hosil qilishga undaydi.
2. Yangi mehnat tushunchalari ochib beriladi, mehnat va texnologik jarayonlari
haqidagi ma’lumotlar o’rganilib chiqiladi.
3. O’quvchilar o’qituvchilar savoliga javob berib boradi.
4. O’quvchilardan intervyu oladi.