1. Kern-Yersek testi Grafikalıq diktant Uy, terek, adam

Nátiyjeler juwmaģı. Tapsırmalardıń orınlanıwın bahalaw barısında esapqa alınadı:
- bala verballıq kórsetpeni qabıl ete aldıma, yamasa psixologtıń tapsırmanıń orınlanıwın qaģaz betinde yaki taxtada kórsetip beriwine tuwra keldi me;
- súwrettiń durıslıģın, salınıwın qatardıń aqırına shekem saqlaģan halda bala tapsırmanı orınlay aldı ma;
- bala jumıstıń qaysı basqıshında súwretti soģıwdıń logikalıq nızamın «tutıp» ala aladı;
- tapsırmanı orınlaw dinamikası ápiwayı naģıstan quramalı naģısqa qaray ótkende, úshinshi grafikalıq súwrette dawamlılıģı qıyınlasadı;
- mına kúshke ayrıqsha itibar beriledi - qálemdi hálsiz uslaw, sızıqlardıń úzikligi yamasa onıń bir tegisligi, tapsırmanı orınlawdaģı jumsaqlıq, jeńillik.
Dástúriy túrde aytqanda qálemdi qattı qısıp uslaw kúshli tınıshsızlanıw simptomı, bos uslaw - isenimsizlik, óziniń kúshlerine, imkaniyatlarına isenbeslik bolıp esaplanıp, bular jobalıq metodlardıń nátiyjelerin analizlew barısında dálillengen.
Eger bala hár bir súwretti orınlaw barısında onı qatardıń aqırına shekem qátesiz alıp bara alģan bolsa, onda meńgeriw dárejesiniń jaqsı jolģa qoyılģanı bolıp esaplanadı. Eger ol qátelerge jol qoysa, onda psixolog, qátelerdiń xarakterine dıqqat awdarıwı kerek. Eger súwret kólemi úlkeytilse yaki kishireytilse - bul kólem hám formanı qabıl etiwdiń buzılģanınan derek beredi. Eger súwret joqarıģa yaki tómenge «shıģıp» ketse, bul úlgige uzaq waqıttan beri ámel ete almay kiyatırģanlıģı kórsetedi. Gáp úlgige baģdarlanģan uqıptıń turaqlılıģı haqqında bolıp, bunday qátelerge jol qoyģan bala, bunnan keyin de jazıw uqıplılıqların qáliplestiriw boyınsha berilgen jazba tapsırmanı orınlaw barısında jazıwdıń usınılģan elementin qatardıń aqırına shekem jetkere almaydı. Bunday balalarģa qatardıń ortasında elementti yaki háriptiń ózin jáne bir márte jazıw usınıs etiledi. Óytkeni, úshinshi tapsırma anaģurlım quramalı bolģanlıģı ushın, balalar onı aldıńģı ekewine qaraģanda tómen orınlaydı. Bunday balalarģa jáne bir naģıstı (psixologtıń ózi oylap tapqan) orınlawdı usınıw múmkin. Usı arqalı balada usınday túrdegi tapsırmalardı orınlaw uqıbı bekkemlenedi. Bunnan soń úshinshi quramalı naģıstı orınlawģa jáne qaytalap islese boladı. Bala taģı da orınlay almasa, onda balanıń meńgeriw dárejesin oģırı tómen dep shamalawģa boladı. Muģallim menen ata-anaģa usınıs sıpatında mınanı keńes etiwge boladı, olar oqıw-tapsırmaların orınlaw barısında balanı asıqtırmaģanı jón.
Test nátiyjelerin bahalaw:
Diktanttıń orınlawı hám naģıstıń óz betinshe dawam etiwi hár bir naģısta hár qıylı bahalanadı.
Bahalaw tómendegi shkala boyınsha ótkeriledi:
1. Naģıstı dál sáwlelendirgeni ushın: - 4 ball (sızıqlardıń dúziw emesligi, «qaltıramay sızıqlar», patas bolıwı esapqa alınbaydı hám bahanı tómenletpeydi).
2. Bir sızıqta jol qoyılģan qátelik - 3 ball.
3. Bir neshe qáteler menen sáwlelendiriw - 2 ball.
4. Tek ayırım elementleriniń aytılģan naģısqa uqsas sáwlelendiriliwi - 1 ball.
5. Hátte ayırım elementlerge de uqsamawı - 0 ball.
Óz betinshe dawam ettirilgen naģıs ushın:
1. Óz betinshe sızıp dawam etilgen naģıs - 4 ball (sızıqlardıń dúziw emesligi «qaltıramay sızıqlar», pataslıģı esapqa alınbaydı hám bahasın tómenletpeydi).
2. Bir qaytalap aytıw menen naģıstıń dawam ettiriliwi-3 ball.
3. Naģıstıń bir neshe qaytalap aytılıwı menen dawam ettiriliwi-2 ball.
4. Naģıstı óz betinshe dawam ettiriwdegi úlken qıyınshılıqlar-1 ball.
5. Naģıstı ózbetinshe dawam ete bilmewi – 0 ball.
Solay etip, bala hár bir naģıs ushın eki túrli bahaģa iye boladı: birewi- diktanttı orınlaģanı ushın, ekinshisi-naģıstı ózbetinshe dawam ettirgeni ushın. Eki baha da 0 - 4 ball aralıģında boladı. Sonı tán alıw kerek, birinshi hám ekinshi bahalar balanıń júdá hár qıylı psixologiyalıq imkaniyatlarına tiyisli boladı. Birinshi jaģdayda balanıń oqıw úlgisin saqlay alıw hám pedagog talap etken sáykes háreketlerdi qátesiz baqlay alıw uqıbı bahalanadı.
Ekinshi baha oqıw tapsırmasın orınlaw boyınsha háreket barısında ózin-ózi tártiplestiriw elementleriniń qáliplesiw dárejesine tiyisli boladı. Eki jaģdayda da 0-2 ball diagnostikalastırıwshı psixologiyalıq fenomenniń qáliplespegenliginen dárek beredi, 3-4 ball - qálipleskenlikke sáykeslik.
3. Qosımsha metodikalardı paydalanıw boyınsha usınıslar:
Usınılıp otırģan oqıw qollanbasında mektepke tayarlıq diagnostikası boyınsha eki tiykarģı metodika – Kern Yirasek metodikası hám L. A.Vengerdiń «Grafikalıq diktant» metodikası keltirilgen. Bul metodikalar oqıw iskerligin támiyinleytuģın psixologiyalıq protsesslerdiń qáliplesiw dárejeleri boyınsha jetkilikli bolatuģın informatsiyalardı bere aladı. Sonıń menen birge, oqıw barısınıń tabıslı bolıwı ushın kognitiv protsesslerdiń (seziw, qabıl etiw, dıqqat, yad, oylaw) qáliplesiwi hám balanıń konstruktivlik nerv-psixologiyalıq statusı zárúr boladı. Sonıń ushın da «Psixolog sandıqsha» sında bala shaxsınıń biliw sferasın da, onıń nerv-psixikalıq statusın da diagnostikalawģa imkan beretuģın metodikalar keltirilgen. («Proektiv balalar súwreti»).
Mektepke tayarlıq diagnostikasınıń áhmiyetli basqıshı, balanıń sotsiallıq jetilisiw dárejesi haqqında informatsiya sıpatında qarastırıw múmkin bolģan: balanıń sóylewin rawajlandırıw hám ulıwma xabardar bolıwın diagnostikalaw ushın test sáwbeti bolatuģının mektepke shekemgi jas hám kishi mektep jası balaları menen ótkerilgen tájiriybe kórsetip berdi.
Test sáwbeti testten tómendegi jaģdayda parqlanadı:
- test - óz-ara qarım-qatnastıń qatań standartlastırılģan jaģdayı, al test sáwbeti- qatańlıqtan hám reglamentlestiriwden shıģıp ketiwge imkan beredi;
- test nátiyjelerin test gilti menen, yaģnıy shkalalar, dárejeler hám t.b. menen salıstırıw múmkin, al test sáwbetinde bunday qatańlıq joq;
- test nátiyjeleri testten ótiwshiniń qanday qabıl ete alıw ózgesheliklerine qaramastan psixologtıń subektiv bahalawınan biyģárez.
- sáwbet nátiyjeleri balanıń psixikalıq rawajlanıwınıń sıpatın táriplew ushın tiykar bola almaydı, olardı qosımsha málimleme, biraq psixologtıń subektiv qabıl etiwinen bólinbegen halda alıp qaraw múmkin.
Sonıń menen birge, psixolog konkret balanıń oqıwģa tayarlıģın anıqlaw ushın zárúrli metodikanı tanlap alıwı múmkin bolģan sáwbetlesiw protsesinde oģada áhmiyeli málimlemelerdi aladı. Sol sebepli biz mektepke tayarlıq diagnostikasın test sáwbetinen baslawdı usınıs etemiz.
Toparlıq tekseriw sharayatında test sáwbeti usınıs etilmeydi. Onı jumısta 2-3 balaģa qollanıw múmkin.