1. Kirish. «Eng yangi tarix» tushunchasining ta’rifi

Tarixiylik prinsipi har qanday tarixiy faktni, har qandayhodisani tarixiy vaziyatni umumiy rivojlanish qonuniyatlari bilan hisobga olgan holda о‘rganish zarurligini anglatadi. Tarixiylik prinsipi jamiyat rivojlanishining harakatlantiruvchi kuchlari, tarixiy shaxslarning xatti-harakatlarining sabablarini tushuntirishga imkon beradi.
Obyektivlik prinsipi faktlar va hodisalarga ularning xilma-xilligi, qarama-qarshiliklari va ijobiy va salbiy tomonlarini hisobga olgan holda yondoshishni nazarda tutadi. Tarixiy hodisa va dalillarni о‘rganishning obyektivligi uchun shuni esda tutish kerakki, faktlar tо‘planib, sinchkovlik bilan tahlil qilinishi zarur, shu bilan birga, tarixiy adabiyotni о‘rganishda subyektiv yondoshuvlar mavjudligini ham nazardan qochirmaslik lozim.
Muqobillik prinsipi obyektiv voqelik va imkoniyatlarni tahlil qilish asosida ma’lum bir voqea, hodisalar, jarayonlarning ehtimollik darajasini aniqlashga yordam beradi. Ushbu pozitsiya tarixiy alternativalarni hisobga olgan holda, turli mamlakatlarning tarixiy yо‘lini baholash, foydalanilmagan imkoniyatlarni aniqlash va kelajak uchun saboq olish imkonini beradi.
Ijtimoiy yondoshish prinsipi tarixchini bir jamiyatda faoliyat yuritayotgan turli xil ijtimoiy guruhlar va ularning rahbarlarining manfaatlarini hisobga olgan holda, jarayonlar va hodisalarni birgalikda ijtimoiy va mehnat faoliyati jarayonida moddiy va ma’naviy manfaatlarning taqsimlanishini hisobga olishga majbur qiladi.
Tarixiy voqea va tarixiy rivojlanish bosqichlarini xolisona baholab borishga chaqiriladi, chunki tarixiy manbalardan topilgan yangi fakt va hodisalar doimiy ravishda tо‘planib boraveradi. Tarixiy manbalar tarixiy jarayonni bevosita aks ettiradigan va insoniyat jamiyatining о‘tmishini о‘rganishga imkon beradigan barcha narsalarni о‘z ichiga oladi.
XX asrda hodisalarining foto-kinematografik va fonda yozib olishning keng tarqalgan yangi usullari yuzaga keldi. Bunday manbalarning miqdori va sifati tezda о‘sib bormoqda. Fotosurat va kino hujjatlari yozma manbalarga qaraganda voqealarning ishonchli aks ettiradi va zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish tarixiy manbalarni ommaga taqdim etadi, deb ishoniladi.
Zamonaviy tarix ijtimoiy fan sifatida zamonaviy liberal san’at ta’limining tarkibiy qismiga aylandi va uning barcha о‘quvchilariga tahlil metodologiyasida zaruriy tayyorgarlikni beradi, ijtimoiy hodisalarni, dunyoqarash mezonlarini, ta’limiy bilimlarni ma’naviy amaliyot bilan bog‘lash qobiliyatini rivojlantiradi.
О‘zbekistonning eng yangi tarixi jamiyatimiz ma’naviy rivojlanishi va ma’rifati muammolarini obyektiv yoritishga yordam beradi. Eng yangi tarixni о‘rganishning amaliy ahamiyati shundaki, u kishilik ongini nafaqat ma’naviy yuksaltirib, boyitibgina qolmay, balki unga mintaqa tarixi haqidagi tushunchani kengaytirishga yordam beradi.
Tarixiy merosiniasrab-avaylash esa, nafaqat ta’lim tizimi va ta’lim muassasalari professor-о‘qituvchilarining, balki mamlakatning har bir fuqarosining eng muhim bо‘lgan vazifasidir.
Millatning ma’naviy tiklanishining muhim sharti - bu Markaziy Osiyo mintaqasida yashovchi barcha xalqlarning boy tarixiy merosining, shu jumladan, Sharq Uyg‘onish davrida yashagan buyuk ma’rifatparvarlar tomonidan yaratilgan asarlarni chuqur о‘rganishga bog‘liq. Buning muhim tomoni shundaki, ularda insonparvarlik, bag‘rikenglik va tenglikka asoslangan oqilona jamiyat haqidagi g‘oyalar ifoda etilgan.
«О‘zbekistonning eng yangi tarixi» fanining maqsadi - respublika iqtisodiyotini isloh qilish, iqtisodiy, siyosiy va sud tizimini liberallashtirish, suverenitet, demokratiya, «о‘zbek modeli» kabi tushunchalarning mohiyati va mazmunini ochib berishdan, shuningdek, xalqaro munosabatlar, dunyoning zamonaviy manzarasi, globallashuv jarayonlari, ma’naviy qadriyatlarning tiklanishi, milliy mustaqillik g‘oyasi va mafkurasi, fuqarolik jamiyativa boshqalarni о‘rganishdan iboratdir.
«О‘zbekistonning eng yangi tarixi» kursini о‘rganishda biz tarixiybilimlar, falsafa, sotsilogiya, siyosatshunoslik, madaniyatshunoslik, xalqaro munosabatlar va hokazolarning metodologik asoslariga tayanishni taklif qilamiz, bu esa, jamiyatimiz hayotining barcha jabhalarining xilma-xilligi va naqshlarini ochib berishga imkon beradi.
Mustaqil rivojlanishning о‘tgan yillari davomida respublikaning kо‘p millatli aholisining mentalitetini hisobga olgan holda qurilgan va bundan keyin ham demokratik tamoyillar va qadriyatlar asosida quriladigan ijtimoiy hayotning shakllanishi va rivojlanishi bilan bog‘liq katta nazariy va amaliy tajriba tо‘plandi.
«О‘zbekistonning eng yangi tarixi» kursi zamonaviy gumanitar ta’limning ajralmas qismi bо‘lib, barcha talabalarga hozirgi bosqichda jamiyatimizning iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy va ma’naviy hayotini tahlil qilish metodologiyasi bо‘yicha zaruriy tayyorgarlikni beradi, ijtimoiy hodisalarni baholash mezonlarini ishlab chiqadi, tarixiy aloqalarni о‘rganadi.»О‘zbekistonning eng yangi tarixi” kursini о‘rganish barchaga zamonamizning dolzarb masalalarini, shu jumladan, huquqiy davlat va fuqarolik jamiyati asoslarining yaratish jarayonlarini chuqur о‘rganish imkoniyatini beradi.
«О‘zbekistonning eng yangi tarixi» kursini о‘rganishning amaliy ahamiyati shundan iboratki, u kishilarda nafaqat mas’uliyat, vatanparvarlik, bag‘rikenglik hissini uyg‘otadi, balki mintaqa tarixi haqidagi tasavvurlarni kengaytirishga yordam beradi, davlat mustaqilligi siyosatining aniq masalalarini ishlab chiqishda, mamlakatda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini mustahkamlashda faol ishtirokini ta’minlaydi.
«О‘zbekistonning eng yangi tarixi» kursining asosiy vazifalari yangi dunyoqarash asoslarini, mafkuraviy immunitetni, yoshlar о‘rtasida mustaqil fikrlash kо‘nikmalarini shakllantirish, talabalar ongiga asosiy madaniy tushunchalar va tamoyillarni kiritish, «ma’naviy bо‘shliq» ning paydo bо‘lishiga yо‘l qо‘ymaslikdan iboratdir. Bu, yosh avlodni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash, unlarda insoniyatning ilg‘or g‘oyalari bilan uyg‘unlashgan ijodiy dunyoqarashni shakllantirishda juda muhim omil hisoblanadi.
Zamonaviy tarixni о‘rganish- keng dunyoqarashga,chuqur ijtimoiy va gumanitar bilimga,zamonaviy fikrlashga ega yuqori malakali mutaxassislarni tayyorlashning bevosita tarkibiy qismidir.
Hech shubha yо‘qki, zamonaviy tarix ijtimoiy va gumanitar fanlarni birlashtiruvchi omil, milliy istiqlol g‘oyasining tarannum etuvchi,yoshlarni ma’naviy-axloqiy tarbiyalash va barkamol rivojlangan shaxsni shakllantiruvchi vosita sifatida о‘z о‘rniga bundan buyon ham ega bо‘lib boraveradi.