1. Kompleks birikmalarning tuzilishi. Verner nazariyasi. Kompleks birikmalarni hosil qiluvchi kuchlar

Kompleks birikmalarning turlari. Kompleks birikmalar kation kompleks birikmalar va anion kompleks birikmalarga bo’linadi. Kompleks birikmadagi ligandlar turiga qarab xam bir necha turdagi kompleks birikmaga ajratish mumkin :

1. Ammiakatlar va aminatlar : [ Cu ( NH₃) ₄ ] SO₄
2. Gidratlar va akvokomplekslar: [ Cu ( H₂O) ₄] SO₄
[ Co ( H₂O)₆] SO₄
3. Atsidokomplekslar: K₄[Fe(CN)₆], K₃[Fe(CN)₆],
K₂[Pt(NO₂)₄ Br ₂]
4. Poligalogenidlar : K[JJ₂], K[JSl₄], K[BrCl₂].
5. Gidridlar:
LiH + BH₃ = Li [ BH₄]
KH + AlH₃ = K [ Al H₄]
AlH₃ + 3BH₃ = Al [ BH₄] ₃
Nomlanishi. Kompleks birikmalar ligandlari nomi quyidagicha ataladi:
“ammiak” - amin, “suv”- akvo, S — tio, OH - gidrokso, — O — O — — perokso, Cl- - xloro va xokazo.
Kompleks birikmalar quyidagicha nomlanadi :
K₄ [Fe (CN)₆ ] - kaliy ferrogeksatsianid:
K₃[ Fe ( CN )₆] - kaliy ferrigeksatsianid :
[Ag(NH₃)₂]Br - diaminoargento (1) - bromid
K₂ [ CuCl ₃] - kaliy trixlorokuprat :
K₂[Pt(NO₂)₂Cl₂] - kaliy dixlorodinitroplatinat
Inert kompleks va labil kompleks atamalari o'tish metall komplekslari toifasiga kiradi. O'tish davri metall majmuasi - bu noorganik birikma bo'lib, uning markazida o'tish metall atomi yoki ioni bor va bu metall markazga bog'langan ikki yoki undan ortiq ligand mavjud. Bu komplekslarni, ular bajaradigan almashtirish reaktsiyalariga qarab, inert komplekslar va labil komplekslar deb ikki guruhga ajratishimiz mumkin. Inert komplekslar - bu juda sekin almashinish reaktsiyalaridan o'tishi mumkin bo'lgan o'tish metall majmualari. Ba'zan, bu komplekslar biron bir o'rnini bosuvchi reaktsiyaga duch kelmaydi. Inert komplekslar "inert" dir, chunki ular ligandlarning har qanday o'rnini bosuvchi reaktsiyaga kirishishiga to'sqinlik qiladigan katta faollik energiyasiga ega. Shuning uchun inert komplekslar kinetik jihatdan barqaror birikmalardir. Labil komplekslar - bu tez almashinish reaktsiyalaridan o'tishi mumkin bo'lgan o'tish metall majmualari.


O'tish metall majmualarining inert komplekslar va labil komplekslar kabi ikki turi mavjud. Inert va labil komplekslarning asosiy farqi shundaki, inert komplekslar sekin almashinishga, labil komplekslar esa tez almashinishga uchraydi. Buning sababi shundaki, inert komplekslar katta faollashuv energiya to'sig'iga ega bo'lgan termodinamik barqaror komplekslardir. Labil majmualari, aksincha, termodinamik jihatdan beqaror bo'lib, ular juda kichik aktivatsion energiya to'sig'iga ega.Boshqacha qilib aytganda, labil komplekslar almashtirish uchun mos ligand mavjud bo'lganda osonlik bilan o'rnini bosuvchi reaksiyalarga kirishadi. Ushbu komplekslar tez almashinuvdan o'tadilar, chunki ular juda kam faollashuv energiya to'sig'iga ega. Shuning uchun bu labil komplekslar kinetik jihatdan beqaror birikmalardir.