1. Kompleksimetriya usullarining sinflanishi

23. Fotometrik analiz. Elektromagnit nurlarning yutilish qonunlari
Fotometrik analiz usullariga spektrofotometrik va kolorimetrik usullar kiradi. Ular yordamida aniqlashni amalga oshirish uchun modda elektromagnit nurlami yutadigan biror birikmaga aylantiriladi. So'ngra shu modda eritmasidan o ‘tgan nurning intensivligi o'lchanadi. Fotometrik usullar nurning ultrabinafsha, ko'rinadigan va yaqin infraqizil spektr sohalariga to‘g ‘ri keladi. Deyarli barcha elementlar uchun fotometrik aniqlash usullari mavjud. Biroq ayrim moddalarning ionlari uchun fotometrik reaksiyalar m a’lum emas. Spektrning ultrabinafsha, ko'rinadigan va yaqin infraqizil sohalarida nurni yutadigan birikm alar hosil qilish reaksiyalari fotometrik reaksiyalar deyiladi. Barcha fotometrik usullar bevosita va bilvosita usullarga bo‘linadi. Bimi quyidagi reaksiyalar misolida ko‘rish mumkin. 1. Aniqlanadigan modda X eritmasiga biror reagent R qo‘shilganda elektromagnit nurlarni yutadigan XR modda hosil bo‘lishi mumkin. Bu usul bevosita usul bo‘lib, X+R->XR reaksiyaga asoslangan. 2. Aniqlanadigan modda X eritmasiga biror MR elektromagnit nurni yutadigan modda qo‘shilganda elektromagnit nurni yutmaydigan yangi MX modda hosil bo‘ladi, bu usul bilvosita usul bo‘lib, MR+X- MX+R reaksiyaga asoslangan. 3. Aniqlanadigan modda X eritmasiga biror R reagentni qo‘shganda u cho‘kmaga tushishiga asoslangan usul ham bilvosita usul hisoblanadi: X +R -! X R . Bunda hosil bo‘lgan cho‘kma ajratiladi va biror erituvchida eritiladi. So‘ngra uning tarkibidagi tekshiriladigan tarkibiy qism fo to m etrik an iq lan ad i. A gar b ev o sita u su lla r m oddaning elektrom agnit nurlarni bevosita yutishiga asoslangan b o ‘lsa, b ilv o sita u su lla r shunday n u rlarn i yu tad ig an m oddalarni parchalashga asoslangan. Bevosita usullar eng aniq usullar bo‘lib, ikkinchi guruhga kiradigan usullar ham ularga yaqin turadi. Uchinchi guruh usullari m oddalarni aniqlash uchun boshqa im koniyat boim agan hollardagina qo'llaniladi.
E lek trom agn it n u rlarn in g yu tilish q onu nlari qatoriga BugerLambert-Ber qonuni va optik zichliklarning additivlik (additio - qo‘shish, mustaqillik) qonunlari kiradi. B u g er-L a m b ert-B er q on u n i moddaning konsentratsiyasi va yutilgan nur intensivligi orasidagi miqdoriy bog‘Ianishni ifodalaydi. 1729-yilda Buger modda eritmasi qatlamidan o ‘tgan nurning yutilishi bilan qatlamning qalinligi orasidagi bog‘liqni o ‘rgandi, 1760-yilda Lambert uni matematik ko'rinishda ifodaladi.
O ptik zich lik larn in g ad ditivlik qonuni tekshiriladigan eritmada bir necha yutadigan modda bo‘lsa, ular optik zichliklarining yig‘indisi eritmaning umumiy optik zichligiga teng bo‘lishini tasvirlaydi.