1. Kompyuter lingvistikasi fanning maqsadi va vazifasi va fan sifatida rivojlanishida nazariy va amaliy tadqiqotlar


Avtomatik tarjima muammosiga doir izlanishlar haqida malumot bering


Download 11.56 Kb.
bet2/3
Sana16.11.2023
Hajmi11.56 Kb.
#1781952
1   2   3
Bog'liq
1-variant-WPS Office

2.Avtomatik tarjima muammosiga doir izlanishlar haqida malumot bering.
Mashina tarjimasi yoki avtomatik tarjima - muayyan so‘z yoki matnlaming kompyuter yordamida bir tildan boshqa tilga qilingan tarjimasi. Avtomatik tarjima (mashina tarjimasi) kompyuter lingvistikasining asosiy yo‘nalishlaridan bo‘lib, avtomatik tarjima tizimi prinsip va metodlari haqidagi bilimlami hosil qilish, lingvistik ta’minot yaratish, mavjud tizimlar va lug‘at yaratish tarixi, til haqidagi bilimlar, ko‘nikmalami shakllantirish, mashina tarjimasi tizimining lingvistik protsessorini shakllantirishda lingvistik tahlilni algoritmlash tizimini amalga oshiradi.
1954-yilda AQShdagi Jorjtaun universitetida dunyoda birinchi marta avtomatik taijima amalga oshirildi. U GAT tizimi (inglizcha «Georgetown AutomaticTranslation» birikmasining qisqartmasi) deb ataldi. Bu tajribalar LBM-701 kompyuterida o4tkazildi. Bu tajribaning bazasi algoritmlardan iborat bo‘lib, 50 000 ta so‘z (60 ta gap)ni rus tilidan ingliz tiliga tarjima qildi.
1955- yilga kelib BRSM rusumli mashina qurilmasi yordamida inglizcha gaplami rus tiliga tarjima qilish jarayoni amalga oshirildi (I.K.Belskaya, L.N.Korolev, S.N.Razumovskiylar loyihasi asosida). Su tajribalar asosida KL yo‘nalish sifatida, 1960-yilga kelib mustaqil fan sifatida shakllandi. Angliya, Fransiya, Avstriya mamiakatlarida ham mashina taijimasi muammolariga qiziqish boshlandi.
XX asming 60-80 yillarida mashina taijimasi borasidagi bir qator tadqiqotlar yuzaga keldi. Mazkur tadqiqotlar dunyo kompyuter tarmoqlarida ms tilidagi ma’lumotlar bazasi yaratilishi va ms tilidagi matnlami avtomatik tarzda boshqa tillarga (yoki boshqa tildagi matnlami rus tiliga) taijima qiluvchi dasturlaming vujudga kelishi uchun asos bo‘ldi. Ta’kidlash lozimki, bunday dasturlami ishlab chiqish uchun til birliklarining nafaqat fonetik, semantik, morfologik xususiyatlari, balki aynan sintaktik valentlik xususiyatlari hisobga olingan lingvistik ta’min yaratish lozim bo‘ladi. Rus tiishunosligida avtomatik tarzda til o‘qitish yo‘nalishida ham izlanishlar olib borilgan.
Avtomatik tarjimada samaradorlikning yuqori bo‘lishiga tabiiy tillaming ayrim jihatlari - polisemiya (ko‘p ma’nolilik), omonimlik, frazeologizmlar, idiomalar, paremalar, troplar to‘sqinlik qiladi.

Download 11.56 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling