1. Kompyuter tarmoqlarining hududiy taqsimlanishi

«Nuqta-nuqta» turdagi ikki punktli topologiya-eng sodda va ikki punktni bevosita fizikaviy va mantiqiy bog‘lovchi tarmoq segmentini o‘z ichiga kiritgan. Bunday segmentning ishonchliligini 1+1 turdagi himoya deb nomlanuvchi 100% zahirani ta'minlab beruvchi zahira aloqani kiritish yo‘li bilan oshirish mumkin.
Daraxtsimon topologiya turli variantlarga ega. Daraxtsimon topologiya tarmoq segmentining xususiyati n punktlar bog‘liqligi fizikaviy darajada qirralar minimal soni Rqn-1 da erishiladi, bu esa tarmoqning yuqori tejamkorligini ta'minlab beradi
85.Internet trafiki haqida yozing?
Tarmoq trafigi yoki Internet trafigi (inglizcha: traffic ― „harakat“, „yuk aylanmasi“), ― maʼlum vaqt davomida kompyuter tarmogʻi orqali uzatiladigan maʼlumotlar hajmi. Trafik miqdori paketlar, bitlar, baytlar va ulardan hosil boʻlgan kilobayt (KB), megabayt (MB) va boshqalar bilan oʻlchanadi.
Trafik quyidagilarga boʻlinadi:
Chiquvchi (tashqi tarmoqqa kiruvchi maʼlumotlar);
Kiruvchi (tashqi tarmoqdan keladigan maʼlumotlar);
Ichki (maʼlum bir tarmoq ichida, koʻpincha mahalliy);
Tashqi (maʼlum bir tarmoqdan tashqari, koʻpincha — internet -trafik).
Tarmoq trafigini hisoblaydigan dasturlar: TMeter, BWMeter, NetWorx, DU Meter, NetTraffic, NetBalancer.

86.Global tarmoq tuzilishini chizib bering?

87.Local tarmoq tuzilishini chizib bering?




88.Metropaliten tarmoq tuzilishini chizib bering?

89Kompyuter tarmoqida serverlarning vazifasi nima?
Server mijoz kompyuterlari soʻroviga javob berish uchun moʻljallangan, nisbatan yuqori hisoblash imkoniga ega boʻlgan kompyuter. Server ma'lum bir sohaga xizmat qilishi ham mumkin. Server tarmoqdagi ma`lumotlarni saqlaydi, tarmoqning boshqa nuqtalariga uzatadi va asosiy xizmati – foydalanuvchilarni internetga ulaydi. Ayni mana shu xizmatlarni bajaradigan tashkilotni – provayder deb atashadi. Ularning serverlari internetga kirish darvozalari hisoblanadi.
Bundan tashqari server so`zi quyidagicha shakllarda ham ishlatiladi. Ajratilgan server, Virtual server, Proksi-server,Ajratilgan server va Protokol. Yirik kompaniyalar ko`pgina kompyuterlarga ega bo`lishadi. Tashkilotning barcha tarmoq xizmatlarini boshqarish uchun alohida kompyuter ajratilib, unga maxsus dasturlar o`rnatiladi, internetga doimiy holda ulanadi va uni ajratilgan server deb atashadi. Bu server orqali barcha kompyuterlar internetga chiqa olishadi. Web server tushunchasini ikki xil ma'noda ishlatish mumkin. Agarda gap WWW xizmatini ko'rsatish haqida borsa, u holda Web server tarmoq mijozlariga Web sahifa va saytlardan foydalanish imkoniyatini yaratib beruvchi dastur ma'nosini anglatadi. Web serverni siz oʻz uyingizda yaratishingiz mumkin. Uning uchun bitta kompyuter ajratib, unga biror veb dastur oʻrnatasiz va bu dasturni yaxshilab sozlashingiz kerak boʻladi. Soʻng oʻz saytingizni shu serverga joylashtirasiz va biror domen sotib olasiz. Bundan kelib chiqadiki, saytingiz ishlashi uchun siz ajratgan kompyuter doim yoqilgan holatda boʻlishi kerak. Web serverga oʻrnatiladigan web dastur turlari koʻpdir. Eng zamonaviy va eng ommabop dastur bu – albatta Apachedir. Apache Software Foundation korxonasi tomonidan chiqarilgan.
90Simsiz tarmoq haqida aytib bering?
Simsiz tarmoqlar odamlarga simli ulanishsiz o’zaro bog’lanishlariga imkon beradi. Bu siljish erkinligini va uy, shahar qismlaridagi yoki dunyoning olis burchaklaridagi ilovalardan foydalanish imkonini ta’minlaydi. Simsiz tarmoqlar odamlarga o’zlariga qulay va xoxlagan joylarida elektron pochtani olishlariga yoki Web-sahifalarni ko’zdan kechirishlariga imkon beradi.Simsiz tarmoqlarning turli xillari mavjud, ammo ularning eng muhim xususiyati bog’lanishning kompyuter qurilmalari orasida amalga oshirilishidir. Kompyuter qurilmalariga shaxsiy raqamli yordamchilar (Personal digital assistance, PDA), noutbuklar, shaxsiy kompyuterlar, serverlar va printerlar taalluqli. Odatda uyali telefonlarni kompyuter qurilmalari qatoriga kiritishmaydi, ammo eng yangi telefonlar va hatto naushniklar ma’lum hisoblash imkoniyatlariga va tarmoq adapterlariga ega. Yaqin orada elektron qurilmalarning aksariyati simsiz tarmoqlarga ulanish imkoniyatini ta’minlaydi. Bog’lanish ta’minlanadigan fizik xudud o’lchamlariga bog’liq holda simsiz tarmoqlarning quyidagi kategoriyalari farqlanadi:
- simsiz shaxsiy tarmoq (Wireless personal-area network, PAN);
- simsiz lokal tarmoq (Wireless local-area network, LAN);
- simsiz regional tarmoq (Wireless metropolitan-area network, MAN):


- simsiz global tarmoq (Wireless Wide-area network, WAN).
91Kabelli internet to’g’risida aytib bering?
Kabelli internet - Koaksial kabellar (coaxial cable), ular televizion antennaga juda o’xshash. O’tkazish tezligi: 10 Mbit/sek. Asosan bino ichidagi tarmoqni hosil qilishda foydalaniladi.
Bunday kabellar tort qatlamdan tashkil topgan buladi: uning eng ichki qatlami metall simdan iborat. Bu izolyastiya bilan oralgan bulib, u 2-qatlamini tashkil qiladi. 3-qatlam izolyastiyasi yupqa metall ekran bilan koplangan buladi. Ekran egiluvchan oki, ichki sim egiluvchanlik oki bilan ketma-ket tushadi. Shuning uchun xam koaksial sim deyiladi. Turtinchi qatlam plastik qatlamdan iborat bulib (https://hozir.org/keramik-materiallar-va-ularning-turlari.html), u uchta qatlamni qoplaydi. Keyingi paytda keng rivojlangan kabel televideniesida ishlatiladigan sim koaksial simdir. Kabel televideniesi yordamida bir kancha kanallar orkali kursatuvlar berilishining sababi xam koaksial simlar orkali bir paytda bir kancha turli signallarni uzatish imkoniyati borligidandir. Bunda xar bir signal turiga bittadan kanal mos keladi. Xar bir kanal uz chastotasida ishlaydi (https://hozir.org/kanallarni-yuvilishga-va-loyqa-bosishga-qarshi-ishlar.html), shuning uchun ular oralikda bir-biridan mustaqil xisoblanadi
92Mobil aloqa tarmoqlari standatlari haqida aytib bering?
931G va 2G standarti haqida aytib bering?
1G 1980-yillarda ilk bor tijorat telekommunikatsiya simsiz texnologiyasiga aylandi. Nippon telegraf va telefon (NTT) birinchi marta Yaponiyani Tokioda taqdim etdi. U yerdan u iste'molchilarning e'tiborini tortdi va katta bozor ulushiga ega bo'ldi. 1981 yilda 1G ba'zi Evropa mamlakatlarida va 1983 yilda kiritilgan; 1G AQSh bozoriga kirdi.

Texnologiya: 1G aloqa uchun analog radio signallarini ishlatdi.

Tezlik: 1G tezligi faqat 2,4 Kbit / s gacha.

Vazifalar: 1G faqat ovozli qo'ng'iroqlar uchun ishlatilishi mumkin.

Moslashuvchanlik: Undan oldin, telefon uchun aloqa uchun simli ulanish talab etiladi. Ushbu rivojlanishdan so'ng, 1G odamlari o'zlarining telefonlarini ochiq qilishlari oson edi.

O'zgartirish: 1G bu kunlarda dominant bo'lgan Mobil telefon tizimi (MTS), Kengaytirilgan mobil telefon tizimi (AMTS) va "Push to Talk" (PTT) kabi 0G radio texnologiyalarini muvaffaqiyatli o'zgartiradi.

Muvaffaqiyat: 1G texnologiyasi bugungi kunda keng tarqalgan Kengaytirilgan Mobil telefon tizimi (AMPS) deb nomlangan yagona universal standartlardan foydalanilgan.

2G va boshqalar 3G

2G (2- chi nasl)
Texnologiyaning rivojlanishi yangi davrga aylandi va 1991 yilda Finlyandiyada "2G" avlodi paydo bo'ldi. 2G GSM standartiga asoslangan edi. U o'zidan avvalgidan ko'ra rivojlangan va deyarli eskirgan edi.

Qanday yangiliklar: 2G texnologiyasi foydalanuvchilarga matnli xabarlar va multimedia xabarlarini (MMS) yuborish va qabul qilish imkonini berdi.

Texnologiya: 2G radioto'lqin bilan aloqa qilish uchun raqamli signallarni ishlatgan.

Tezlik: 2G tarmog'ining uzatish tezligi ko'p vaqtni ko'paytirdi va umumiy paketli radio xizmati (GPRS) yordamida nazariy maksimal 50Kbps uzatish tezligiga erishdi.

Batareya quvvati: 2G raqamli signallar bilan batareyaning kam iste'mol qilinishi sababli kam batareya quvvatini talab qiladi.

Sifat: Ovoz sifati yaxshilanadi va foydalanuvchi fon shovqinlariga duch kelmaydi.

Maxfiylik: 2G foydalanuvchilarning maxfiyligini oshirdi, chunki xabarlar va MMS raqamli shifrlangan va ulardan faqatgina foydalanuvchi ularni ochishi mumkin.

Klonlangan telefonlar yo'q: 1G kunlarida bir xil raqam bilan ikkita telefonga ega bo'lish mumkin edi. Biroq, 2G ushbu bo'limni yopib qo'ydi va ikkita raqamni o'z ichiga olgan soxta harakatlarga chek qo'ydi.

94Mobil aloqani taminlash uchun suniy yo’ldoshning vazifasi?
Sun'iy yo'ldosh aloqasi keng qo'llaniladigan aloqa turi bo'lib, u quyidagilarni ta'minlaydi:  ancha masofada joylashgan va Yerning istalgan mintaqalarida joylashgan ko'p sonli abonentlarga xizmat ko'rsatish imkoniyati;  abonentning joylashgan joyini o'zgartirish bilan sun'iy yo'ldosh aloqa tizimini (SYAT) oddiy qayta konfiguratsiya qilish;  aloqani tashkil etishdagi xarajatlarning ob'ektlar orasidagi masofaga bog‘liq emasligi;  atmosferaning va Yer stansiyalarini (YeS) o'rnatish joylarining geografik xususiyatlarining aloqa barqarorligiga ahamiyatsiz ta'siri. SYAT ning ishlash printsipi, yuqorida aytib o'tilganidek, oraliq sun'iy yo'ldosh transponderidan (ISZ) foydalanishga asoslangan bo'lib, u orqali ES o'rtasidagi aloqa ta'minlanadi. Sun'iy yo'ldosh radioaloqa tizimining umumlashtirilgan blok-sxemasi 1. -rasmda, sun'iy yo'ldosh takrorlagichlarining turli orbita balandliklarida joylashishi 2-rasmda ko'rsatilgan. 1-rasm. SYAT ning strukturaviy sxemasi. SYAT maqsadiga qarab, ulanish nuqtalari Yer yuzasida, atmosferada yoki kosmosda joylashgan bo'lishi mumkin. Ushbu punktlarning har birida odatda qabul qiluvchi va uzatuvchi aloqa radiostantsiyasi (bir kanalli yoki ko'p kanalli) П ерзс И СЗ П рзс o'rnatiladi va sun'iy yo'ldoshlarda repetitorlar ba'zi abonentlardan radio signallarni qabul qiladi va bu signallarni boshqa abonentlarga uzatadi
Eng oddiy holatda, o'rni kirish signallarining kuchini kuchaytirish va ularning spektrlarini boshqa tashuvchi chastotalarga o'tkazish uchun qisqartiriladi. Biroq, bir qator SYATlarda, turli SYAT signallari orasidagi o'zaro bog'lanishni kamaytirish va tizimning shovqin immunitetini oshirish uchun takrorlagichlarda signalni yanada murakkab qayta ishlash amalga oshiriladi. Umuman olganda, barcha nuqtalar (abonentlar) o'rtasida yuqori sifatli aloqani ta'minlash uchun takroriy qurilmalar turli orbitalarda aylanadigan bir nechta sun'iy yo'ldoshlarga joylashtirilishi kerak.
95Geostatsionar suniy yo’ldoshni vazifasi?