1. Kosmik suratlar klassifikatsiyasi. Fotografik suratlar

3.Fotografik suratlar
Eksponirlash kosmosda amalga oshiriladi. Fototrafik suratlar yuqori sifat yaxshi geometrik va fotometrik ko‘rsatkichlarga ega, Bunday suratlarni 100-400 km orbita balandligidan ko‘rish bir necha metr tashkil qiladi. "Salyut" orbita stansiyada ko‘rish 20 m ni, "Skaylat"da 16 km ni. "Kosmos"da 5 va 20 m tashkil qiladi.
Bizning yer atrofidagi yo‘ldoshlar ork,ali syomka qilish asosiy hisoblanadi. Keyingi vaqtlarda ko‘p zonali fotografik syomka paydo bo‘ldi. Fotografik syomkalar uchun ko‘rish 15-20 m tashkil qiladi. Geoinformatsion sistemada foydalanish uchun suratlarni maxsus raqamlash kerak.
Fototelivizon suratlar. Fototelevizion suratlar kichik ko‘rish qobiliyatiga ega. Fototelevizon suratlar fotokamera yordamida televizion kanal orqali yerga jo‘natiladi.
Radiodiapozonli suratlar. Yer yuzasini distansion tadqiqqilishda ultraqisqa to‘lqinli diapozondan (uzunligi 1mm dan 10 m bo‘lgan) foydalaniladi.
U amalda atmosfera ta’siriga uchramaydi, syomka vaqtida yerni nurlanishi (passiv radiometr) yoki su’niy nurlanishni aksini) (aktiv radilokatsiya) aniqlaydi.
Qisqa to‘lqinli radiometrik suratlar Qisqa to‘lqinli radiometrlar turli ob’ektlarni qisqa to‘lqinli nurlanishlarini aniqlaydi. Nurlanish signallari orqali fazoviy tasvir hosil qilinadi.
Qisqa to‘lqinli suratlarda ob’ektlar turlicha tasvirlanadi sababi ob’ektlar turlicha nurlanadi. Metalni nurlanishi kam va nolga teng.
Kosmik surat
O‘simliklarni va tuprok nurlanish koeffitsienti 0,9; suvniki 0,3 va hokazo. Nurlanish koeffitsientlariga qarab tuproqni namligi sho‘rlanish darajasini aniqlash mumkin. Qisqa to‘lqinli suratlarda dengiz muzliklari turlicha ko‘rinadi. Passiv qisqa to‘lqinli syomka hozircha chegaralangan sohalarda qo‘llanilmoqda.
Radiolokatsiyali suratlar. Ultraqisqa radiodiapazon aktiv radiolokatsiyada foydalaniladi. Axborot taraqatuvchiga marshrutni ko‘ndalang kuzatish prinsipiga amal qiluvchi aktiv radionurlanishni qabul qiluvchi antenna o‘rnatiladi.
Yerga jo‘natilayotgan radiosignallar tekislikda turlicha aks beradi va bularni ro‘yxatga oluvchi apparatlar yordamida qabul qilib olinadi.
Tekislikdagi notekisliklar o‘lchami yarim chiziqli to‘lkinlar tekis bo‘lib ko‘rinadi va radilakatsion suratda to‘q kora rangda tasvirlanadi. (qumli plyajlar, sho‘rli yerlar, suvni tinch holati).
Teng notekisliklarda yarimchiziqli to‘lkinlar ko‘prok ko‘rinadi. Ular kul rang bilan turli zichlik bo‘yicha tasvirlanadi. O‘simliklar radioto‘lkinni ko‘proq olganligi uchun yorug‘ rangda tasvirlanadi.
Bunday radiolokatsion zondlashda santimetrli diopaziondagi to‘lkinlardan foydalaniladi. To‘lqin uzunligini generatsiya qilish natijasida ma’lum chuqurlikdagi ob’ekt to‘g‘risida ma’lumot olish mumkin. Radiolakatorlar tekislik ostini zondlashda 1M-30 mgacha diapozonda ishlaydi.
Ular yer ostidagi bir hil bo‘lmagan tuproklarni aniqlaydi. Masalan 0,5-1m diapazonda kumlmkda yer osti chuchuk suvini m.da 20 m chuqurlikgacha aniqlaydi.
Radiolakatsion suratlar okeanlogiyada shamollarni, geologiya, gidrogelogiya, qishloq xo‘jaligida va shaharlarni o‘rganishda qo‘llanilishi mumkin. Radiolakatsion syomkalar Almaz, Venera yo‘ldoshlari orqali amalga oshiriladi. Aktiv va passiv syomka ob havoni turli holatida kun davomida operativ ma’lumot olish mumkin.