1-лаборатория: Чизиқли дастурлаш масалалари


Download 71.57 Kb.
Sana14.11.2020
Hajmi71.57 Kb.
#145354
Bog'liq
1-лаборатория Чизиқли дастурлаш масалалари


1-лаборатория: Чизиқли дастурлаш масалалари

Оптималлаш масалалари ечими қуйидаги шартларда берилади:

самарадорлик кўрсаткичи Е х1, х2, … ларда чизиқли функцияда ифодаланади;

мумкин бўлган ечимлар чегаралари чизиқли тенглама ёки тенгсизликлар кўринишига эга бўлиб, чизиқли дастурлаш масалалари деб аталади.

Шунга ўхшаш масалалардан баъзиларини кўриб чиқамиз.

1) озиқ‑овқат захираси масаласи:

Бунда


П1, П2, П3, П4 – тўрт хил кўринишдаги озуқа махсулоти;

С1, С2, С3, С4 – махсулотларнинг бирлик нархи.

Бу озуқа махсулотларидан озиқ‑овқат захирасини тузиш керак, яъни қуйидаги шартлар бўлиши керак:


  • оқсиллар в1 бирликдан кам бўлмасин;

  • углеводлар в2 бирликдан кам бўлмасин; (1.1)

  • ёғлар в3 бирликдан кам бўлмасин.

Ҳар бир бирлик махсулот елементлари таркиби:

Жадвал 1.1.






Элемент

Оқсил

Углевод

Ёғ

Махсулот


П1

а11

а12

а13

П2

а21

а22

а23

П3

а31

а32

а33

П4

а41

а42

а43

Минимал ҳаражатлар эвазига 1.1 шартни таъминловчи озиқ‑овқат захирасини тузиш талаб этилади.

х1, х2, х3, х4 – озиқ‑овқат захирасига кирувчи П1, П2, П3, П4 тураи махсулотларнинг миқдори.

Шубхасиз,

Е= С1х1+ С2х2+ С3х3+ С4х4 – озиқ‑овқат захираси нархи

Ёки (1.2)

Шартнинг (1.1) математик ёзилиши қуйидагича

чегаралар: (1.3)

Масаланинг қўйилиши қуйидагича бўлади:

Шундай х1, х2, х3, х4, ларни танлаш керакки (1.3) шартни қаноатлантирган холда (1.2) ифода минимумга эришсин.


2) станоклар таъминлаш масаласи:

Фабрикада 1‑турдаи станокдан – N1 та.

Фабрикада 2‑турдаи станокдан – N2 та.

Станоклар тўрт хил кўринишдаги матоларни чиқаради:

Т1, Т2, Т3, Т4.

Ишлаб чиқариш самарадорлиги қуидагича






Мато тури

Т1

Т2

Т3

Т4

1

а11

а12

а13

а14

2

а21

а22

а23

а24

1-турдаги матодан бир ойлик фойда қуйидагича:



Фабриканинг ойлик режаси қуйидагича:



Масала қуйидагича қўйилади: станокларга 4 хил матони шундай юклаш керакки, натижада режа бажарилсин ва фода максимал бўлсин.

Масаланинг математик қўйилиши қуйидагича:

–1‑турдаги станок ва Т1 мато чиқариш билан банд;

-1‑турдаги станок ва Т2 мато чиқариш билан банд;

…………………………..



-2‑турдаги станок ва Т4мато чиқариш билан банд;

Умуман олганда - i турдаги станоклар сони ва Tj (i=1,2; j=1,2,3,4) мато чиқариш билан бандлари.

Шундай қилиб 8 та ечим элементи хосил бўлади:

, (1.4)

Уларни шундай танлаш керакки фойда максимал бўлсин:



(1.5)

Чегаралашлар:

Станоклар сонига қараб:

(1.6)

Ассортиментга қараб:



(1.7)

Масала қуйидагича қўйилади:

Шундай мусбат , i=1,2; j=1,2,3,4, ларни танлаш керакки натижада (1.5) функция максимумга эришсин.

3) ресурсларни тақсимоти масаласи.

Бизга берилган



R1, R2,…, Rm – ресурслар (хомашё, техника, ишчи кучи).

b1, b2,…, bm – ресурслар сони (бирликда).

T1, T2,…, Tn – товар турлари,юқоридаги ресурслардан ишлаб чиқариш мумкин бўлган.

1 бирлик Tj махсулотни чиқариш учун aij бирлик Ri (i=1,2,…,m) ресурс лозим . Ҳар бир бирлик Ri ресурснинг нархи di (i=1,2,…,m) туради. Ҳар бир бирлик Tj махсулот эса cj() нархда сотилиши мумкин.

Ҳар бир Tj махсулот турининг сони қуидагича чегараланади:

.

Масала: қайси махсулотдан қанча чиқарилса фойда максимал бўлади?

Математик моделини тузамиз:

Олайлик х1, х2, …, хn T1, T2,…, Tn, махсулот турларининг сони бўлсин.

Чегаралашлар:

Ишлаб чиқариш бўича:



(1.8)

Ресурслар бўича:



(1.9)

Ёки кисқача:



(1.9)

х1, х2, …, хn лар орқали Е фойданинг мақсад функциясини аниқлаймиз.

Tj бирлик махсулотнинг таннархи Sj қуйидагига тенг:



(1.10)

Қисқача



(1.10’)

(1.10) бўича хисоблаб барча тан нархларни топамиз



S1, S2, …, Sn

Tj бирлик махсулотдан ҳақиқи фойда



(j=1,2,…,n) (1.11)

(1.11) ифодадан қуйидагига эга бўламиз



q1, q2, …, qn

Умумий соф фойда Е қуйидагича :



(1.12)

Қуйидагича талаб қўйилди:

Шунда х1, х2,…, хn,ларни танлаш керакки улар (1.8) ва (1.9) шартларни қаноатлантириб (1.12) Е мақсад функциясини максимумга эриштирсин.

4) Юк ташиш масалалари:

Бизда m та омбор мавжуд



- лар эса бирлик махсулотлар сони.

Бундан ташқари n пунктлар ва сўровлар мавжуд(бирлик махсулотда)

Эндиликда омбордан пунктга юк ташиш режасини тузиб чиқиш керак.

Сўровлар қуидаги шартлар асосида бажарилади.

Омборлар эса пунктлар билан маълум бир ўллар орқали боғланган. Бирлик махсулотни Сi дан Пj га ташишда таннарх га тушади.

Эндиликда биздан ҳаражатларни минималга олиб борадиган юк ташиш режасини тузиш талаб этилади.

Олалик - Сi дан Пj га олиб бориладиган махсулот сони бўлсин. Унда ечимлар элементи қуйидагича бўлади:



Ёки қисқача



Шундай ларни танлаш керакки қуйидаги шартлар бажарилсин:

  1. махсулот сони омбор ҳажмидан ва захирадан ортиб кетмаслиги лозим:

Ёки қисқача



(1.13)

  1. талаб қилувчи пункт сўровлари бажарилиши керак:

Ёки қисқача



(1.14)

Юк ташишларнинг умумий нархи



Ёки қисқача



(1.15)

Бу ерда Е мақсад функциясини минимумга етказиш керак. Бундай масалалар транспорт масаласи деб номланади.




Назорат саволлари


  1. Чизиқли дастурлаш масаласига қандай масалалар киради?

  2. Ўзгарувчининг аддитивлиги нима дегани?

  3. Ресурслар тақсимоти масаласининг математик моделини тузинг.

  4. Юк ташиш масаласининг математик моделини тузинг.

Download 71.57 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling