1-Laboratoriya ishi Mavzu: Avtomobil va dvigatelning umumiy tuzilishi. Ishning maqsadi

Chiqarish	Siqish
Kiritish
II-takt 180^0-360^0	Chiqarish	Kiritish	Ish yo’li	Siqish
III-takt 360^0-540^0	Kiritish	Siqish	Chiqarish	Ish yo’li
IV-takt 540^0-720^0	Siqish	Ish yo’li	Kiritish	Chiqarish

Ishchi yo’lining ketma-ketligi tsilindrning ish tartib nomerlarini belgilaydi, 1.1-jadvalda VAZ va Moskvich rusumli avtomobil dvigatellari uchun tsilindrlarning ishlash tartib nomeri 1-3-4-2 bo’ladi. Shunga o’xshash GAZ-24 «Volga», UAZ-3151 avtomobil dvigatellari uchun tsilindrlarning ishlash tartibi 1-2-4-3;
Olti tsilindrli qatorli ZIL-157KD, GAZ-5204 avtomobil dvigatellari uchun tsilindrlarning ishlash tartibi 1-5-3-6-2-4;
Olti tsilindrli ikki qatorli V-simon YaMZ-236 dvigatel uchun 1-4-2-5-3-6;
Sakkiz tsilindrli ikki qatorli V-simon ZIL-130, GAZ-5312, KamAZ-5320 avtomobil dvigatellari uchun 1-5-4-2-6-3-7-8 bo’ladi.
Eslatma: Berilgan variant bo’yicha bitta avtomobil uchun yuqorida ko’rsatilgan chizma bo’yicha qismlarning nomlari aniqlansin.

Avtomobilning asosiy texnikaviy ko’rsatkichlari

2.3-jadval

№	Ko’rsatkichlar nomi	Avtomobilning asosiy texnikaviy ko’rsatkichlari
		Engil avtomobili			Yuk avtomobili			Avtobus		Maxsus avtombil
					bortli		o’zi ag’dargichli
	avtomobil rusumi	matiz		isuzi				Isuzi		gazel
1	Yuk ko’tarish qobiliyati (odamlar soni, yuk bilan), kg	1210		2800				2600
2	Avtomobil sof og’irligi, kg	770
3	Yuqori uzatmada eng katta tezlik, km/s	144
4	Dvigatel nusxasi	3
5	Yonilg’i sarfi, 100 km/l	5
6	Avtomobil o’lchamlari:
	A) to’la uzunligi	3497
	B) eng katta eni	1495
	V) eng katta balandligi	1485
	G) bazasi	2340
	D) oldingi g’ildiraklar orasi (koleya)	1315
7	G’ildirak formulasi	4x2
8	Avtomobil qachon va qaerda ishlab chiqilgan, yili	2003

ESLATMA: Laboratoriya ishidagi 2.1, 2.2-jadvaldagi variant bo’yicha berilgan avtomobil rusumlari (6 ta) dvigatellari tsilindrlarining ishlash tartibini nomeri bo’yicha yozing. Shu asosda variant bo’yicha berilgan avtomobil dvigateli tsilindrlarining ishlash tartibini 2.4-jadvalga har bir avtomobil uchun to’ldiring.
TSilindrlarning ish tartibi bo’yicha taktlarga bo’ling
2.4-jadval

Tirsakli val yarim aylanganda	TS I L I N D R L A R
	1	2	3	4	5	6	7	8
I- takt
II-takt
III-takt
IV-takt

Ichki yonuv dvigatellarining asosiy texnikaviy ko’rsatkichlari
2.5-jadval.

№	Ko’rsatkichlar	Avtomobilning asosiy texnikaviy ko’rsatkichlari
		Engil avtomobil		Yuk avtomobil		Avtobus	Maxsus avtombil
				bortli	o’zi ag’dargichli
	avtomobil rusumi	matiz		isuzi		Isuzi saz NP 26	gazel
1	dvigatel markasi
2	tsilindrlar soni va joylashishi
3	tsilindr diametri, mm
4	porshen yo’li, mm
5	dvigatelning ishchi xajmi, l
6	Siqish darajasi
7	maksimal quvvat, kVt
8	maksimal burovchi moment, N·m
9	tirsakli valning aylanishlar soni, ayl/min
10	tsilindrlarning ishlash tartibi

Eslatma: 2.5-jadvalga Avtomobillar rusumi Laboratoriya ishidagi berilgan variantlar bo’yicha olinadi.


VI. Laboratoriya ishi bo’yicha quyidagi savollarga og’zaki
javob beriladi.

6.1 Variant bo’yicha berilgan avtomobillar qaysi avtomobil zavodlarida ishlab chiqarilgan, qaysi yili?

2. 
   Avtomobilning asosiy qismlarini ayting?
   
3. 
   Avtomobilning qismlarining vazifalarini tushuntiring?
   
4. 
   Avtomobil qismlarining vazifalarini tushuntiring?
   
5. 
   Jadvalda keltirilgan avtomobillarning turlarini aniqlang?
   
6. 
   Maxsus avtomobil qaerda ishlatiladi?
   
7. 
   Avtomobillarda qaysi turdagi dvigatellar ishlatiladi?
   
8. 
   Dvigatel qanday vazifani bajaradi?
   
9. 
   Dvigatelning asosiy mexanizmlari va tizimlarini ayting?
   
10. 
    Yu.Ch.N va P.Ch.N larni tushintiring?
    
11. 
    Porshen yo’li nima?
    
12. 
    TSilindrlarni ishchi, yonish kamerasi va to’la xajmlarini tushintiring?
    
13. 
    Siqish darajasi nima, karbyuratorli va dizel dvigatellarda ularning qiymatlari qanday?
    
14. 
    TSilindr ichida qanday jarayonlar bajariladi?
    
15. 
    Takt va tsiklni tushintiring?
    
16. 
    TSilindrlarning ishlash tartibini tushintiring?
    
17. 
    Dvigatelning texnikaviy ko’rsatkichlariga qaysi ko’rsatkichlar kiradi?
    
18. 
    Karbyuratorli va dizel dvigatellarning tuzilishi va ishlashidagi farq nimalardan iborat?
    

Foydalaniladigan adabiyotlar:

1. 
   A.Muxitdinov va boshqalar. Avtomobillar. Konstruktsiyasi asoslari. “Istiqilol nuri” nashriyoti. T.:2015yu 332 bet.
   
2. 
   A.Muxitdinov, B.Sattivaldiev, SH.Xakimov “Transport vositalarining tuzilishi” (DSIGN OF VEHICLES) “Ta’lim nashriyoti” TOSHKENT-2014 y 158 b.
   
3. 
   Fayzullayev E.Z. Transport vositalari tuzilishi va nazariyasi. Darslik. 1-qism.-T.: “Yangi asr avlodi”, 2006. -375 b.
   
4. 
   Mamatov.X Avtomobillar (Avtomobillar konstruktsiyasi asoslari). 1-qism. Toshkent, «O’qituvchi», 1995-y.
   
5. 
   Mamatov.X Avtomobillar (Avtomobillar konstruktsiyasi asoslari). 2-qism. Toshkent, «O’qituvchi», 1998-y.