1 лаборатория иши

V = wS, [м³/с].
Бу тенглик секундлик сарф тенгламаси дейилади. Суюқликнинг массавий сарфи қуйдагича аниқланади:
, [кг/с] (1.10)
бу ерда w - суюқликнинг массавий тезлиги, кг/м^2с.
Труба ёки бошқа шаклдаги каналда суюқлик икки ҳил режимда, яъни ламинар ёки тўлқинсимон режимда ҳаракат қилади. Оқимларниг ҳаракат режимини биринчи бўлиб 1833 йилда инглиз физики О.Рейнолдс рангли эритмалар ёрдамида суюқликнинг икки ҳил - ламинар ва турбулент режимда бўлишини аниқлади. Тажриба қурилмаси 1.1- расмда кўрсатилган.





1.1 - расм. Лаборатория тажриба қурилмаси.
1- резервуар; 2- труба; 3- жўмрак; 4- рангли суюқлик
солинган идишча; 5- жўмрак; 6- капилляр труба.

Резервуарда сувнинг сатҳи бир ҳил ушлаб турилади. Унга горизонтал шиша труба бириктирилган. Шиша трубадаги оқим ҳаракатини кузатиш учун унинг ўқи бўйлаб, рангли суюқлик юбориладиган найча ўрнатилган. Сувнинг тубидаги тезлиги кран орқали ростланади.

Сув оқимининг тезлиги кичик бўлганда рангли суюқлик сувга аралашмасдан тўғри чизиқ бўйлаб горизонтал ип шаклида ҳаракат қилади. Чунки, кичик тезликда сувнинг заррачалари бир-бирига аралашмасдан, параллел режим деб юритилади.
Трубадаги сув оқими тезлиги кескин кўпайтирилса, рангли эритма труба бўйлаб тўлқинсимон ҳаракат қилиб сувнинг бутун массасига аралашиб кетади. Бу вақтда сув заррачалари ҳам бир-бири билан аралашиб, тартибсиз тўлқинсимон ҳаракат қилади. Бундай оқим турбулент режим дейилади.
Рейнольдс ўз тажрибаларида фақат тезликни эмас, балки трубанинг диаметри, суюқликнинг қовушоқлиги, зичлигини ўзгартиради.
Бу ўзгарувчан параметрлар тезлик w, диаметр d, зичлик , қовушоқлик  каби катталиклардан Рейнольдс ўлчамсиз комплекс келтириб чиқаради, яъни:


(1.11)
Бу комплекс Рейнольдс критерийси дейилади. Рейнолдс критерийси ўлчовсиз маълум сон қийматга эга. Масалан, ҳалқаро бирликлар системасида унинг сон қиймати қуйдагига тенг:
;

Рейнольдс критерийси ҳаракат режимини аниқлаш билан бирга оқим ҳаракатидаги қовушоқлик ва инерция кучларининг ўзаро нисбатини ҳам аниқлайди. Суюқликларнинг ҳаракат режими Рейнольдс критерийсининг критик қиймати Rе_кр билан аниқланади. Тўғри ва текис юзага эга бўлган трубалардаги суюқлик оқими учун R